Η γνώμη των νησιωτών για περιβάλλον, απορρίμματα και ΑΠΕ

Τη γνώμη των νησιωτών σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα για θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την προστασία του στα νησιά, κατέγραψε η Opinion Poll, στο πλαίσιο έρευνας που πραγματοποίησε μετά από απόφαση της ΠΕΔ Ν. Αιγαίου.

Η διαχείριση των απορριμμάτων, η πορεία της ανακύκλωσης, οι περιβαλλοντικές απειλές, οι σχετικές υποδομές στα νησιά, καθώς επίσης η κλιματική αλλαγή, η ενέργεια, οι ΑΠΕ και ο ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου αποτέλεσαν το περιεχόμενο βασικών ερωτήσεων που απάντησαν πολίτες του Ν. Αιγαίου, κατά τη διάρκεια της έρευνας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της παρουσίασης, στην έρευνα συμμετείχαν 5.007 νοικοκυριά και ρωτήθηκαν πολίτες ηλικίας άνω των 17 ετών με δικαίωμα ψήφου. Η συγκέντρωση των απαντήσεων έγινε το διάστημα από 27 Οκτωβρίου μέχρι και 8 Νοεμβρίου του 2022.

Οι συνεντεύξεις ήταν τηλεφωνικές και έγιναν βάσει ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν αποτελούν μία καλή βάση που έχει προκύψει από επιστημονικές μεθόδους, για την γνώμη των κατοίκων αναφορικά με το παρόν και το μέλλον των νησιών.

“Η βιωσιμότητα είναι αναγκαιότητα”

Σύμφωνα με όσα τονίζει προλογικά στα συμπεράσματα της έρευνας, ο πρόεδρος της ΠΕΔ Ν. Αιγαίου, Αντώνης Καμπουράκης ο ρόλος της τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι “καταλυτικός και αναντικατάστατος” σε συνάρτηση με την πρόοδο των νησιών, ειδικά σήμερα που υπάρχουν μία σειρά από μεγάλες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός, η γεωπολιτική ρευστότητα κ.α..

“Οι δυσκολίες δεν μπορεί να είναι άλλοθι αδράνειας ή αμηχανίας. Το ακριβώς αντίθετο είναι το καθήκον μιας υπεύθυνης και σοβαρής τοπικής διακυβέρνησης. Αυτοδιοίκηση στα δύσκολα, σημαίνει ανάληψη πρωτοβουλιών. Σχεδιασμός δράσεων. Αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Με κοινό παρονομαστή να αναδειχθεί σε μοχλό τοπικής ανάπτυξης, εξωστρέφειας, πράσινης οικονομίας, ψηφιακού μετασχηματισμού και κοινωνικής συνοχής” τονίζει ο ίδιος συγκεκριμένα, εξηγώντας πως σε αυτήν την κατεύθυνση οι Δήμοι του Ν. Αιγαίου αποφάσισαν να αποκτήσουν ένα σημαντικό “εργαλείο” που αφορά κυρίως στην οπτική και τη γνώμη των νησιωτών για το περιβάλλον.

“Η συνέχιση αυτής της προσπάθειας για ανάπτυξη, πρόοδο και οφέλη ευημερίας για όλους περνάει σήμερα μέσα από το δρόμο της βιωσιμότητας. Η βιωσιμότητα δεν είναι πολυτέλεια. Η βιωσιμότητα είναι αναγκαιότητα. Είναι όρος της ύπαρξής μας για το μέλλον. Όλο το φάσμα των περιβαλλοντικών ζητημάτων πρέπει να είναι στο επίκεντρο της αυτοδιοικητικής στρατηγικής” προσθέτει ο κ. Καμπουράκης, λέγοντας τέλος πως, “Τίποτα μεγάλο και σημαντικό δεν μπορεί να γίνει αν δεν αγκαλιαστεί από τους ίδιους τους πολίτες κι αν δεν πάρουν οι ίδιοι στα χέρια τους το στοίχημα της βιωσιμότητας. Η έρευνα κοινής γνώμης που διενεργήσαμε, με τη συνεργασία μιας εγνωσμένου κύρους εταιρείας και με όλα τα επιστημονικά εχέγγυα αξιοπιστίας, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την προσπάθειά μας. Αποτυπώνει το σήμερα αλλά ταυτόχρονα σκιαγραφεί και τον Οδικό Χάρτη για τα επόμενα βήματά μας, σε μια στοχευμένη πορεία προκειμένου να κερδίσουμε το μέλλον”.

Ακολουθούν τα κυριότερα στοιχεία της έρευνας, στο πλαίσιο της επεξεργασίας που έκανε η “Κοινή Γνώμη”.

Συνολική εικόνα για το περιβάλλον

Το πρώτο ερώτημα της έρευνας αφορά στο πόσο ικανοποιημένοι είναι οι πολίτες από τη συνολική κατάσταση του περιβάλλοντος στο νησί τους. Όσον αφορά την Περιφερειακή Ενότητα Σύρου, σε ποσοστό 42,5% ο κόσμος απάντησε αρκετά, ενώ καθόλου ένα ποσοστό της τάξεως του 13,7%. Πολύ απάντησε ένα ποσοστό 15,1% και λίγο το 28,1%.

Όσον αφορά την Π.Ε. Άνδρου 45,2% είναι το ποσοστό που απάντησε πολύ και αρκετά ενώ 54,8% λίγο και καθόλου. Αντίστοιχα στην Π.Ε. Θήρας είναι συντριπτικό το ποσοστό που δεν είναι ικανοποιημένο (75,9%). Για την Π.Ε Κέας και Κύθνου το 55,6% δεν είναι ευχαριστημένο, ενώ στην Π.Ε. Μήλου το 60,7% είναι ικανοποιημένο πολύ και αρκετά. Στην Π.Ε. Νάξου το 53,6% είναι ικανοποιημένο, στην Πάρο το 51,5% και στην Τήνο το 50,8% παραμένει θετικό.

Περιβαλλοντικά προβλήματα και απειλή

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα στο Νότιο Αιγαίο συνολικά σχετικά με την ερώτηση ποιο είναι το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα στα νησιά. Σε ποσοστό 57,0% οι νησιώτες απάντησαν τα απορρίμματα, σε ποσοστό 17,1% η θαλάσσια ρύπανση, σε ποσοστό 4,8% η ρύπανση από εργοστάσια και βιοτεχνίες και το 9,0% έδειξε την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Ειδικότερα στη Σύρο ο κόσμος θεωρεί ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στο νησί προέρχεται από εργοστάσια και βιοτεχνίες (26,7%), ενώ σημειώνει πως τα απορρίμματα είναι πρόβλημα σε ποσοστό 20,5% και η ρύπανση της θάλασσας αντίστοιχα 20,5%. Σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση καταγράφεται ένα ποσοστό 17,8% των πολιτών που την υπογράμμισαν ως πρόβλημα.

Στην Άνδρο τα απορρίμματα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα καθώς αυτό ανέφερε το 72.6% των ερωτηθέντων, στη Π.Ε. Θήρας το ίδιο πρόβλημα (73,0%), στην Π.Ε. Κέας – Κύθνου 48,1% τα απορρίμματα, στη Μήλο την ίδια άποψη για τα απορρίμματα έχει το 49,2% των ερωτηθέντων στο νησί, στη Μύκονο το 70,5%, στη Νάξο 54,3%, στην Πάρο το 52,5% και στην Τήνο το 59,3%.

Απαντήσεις έδωσαν οι νησιώτες του Ν. Αιγαίου και στην ερώτηση αν πιστεύουν ότι προστατεύεται αποτελεσματικά η φύση στην περιοχή τους. Το 55,3% απάντησε όχι και μάλλον όχι. Ειδικότερα στο νησί της Σύρου το ποσοστό που απάντησε ναι και μάλλον ναι, φθάνει το 50,7% ενώ όχι και μάλλον όχι υποστήριξε το 47,9%. Στην Π.Ε. Άνδρου το 51,6% δεν πιστεύει ότι προστατεύεται το περιβάλλον, στην Π.Ε. Θήρας παρομοίως αρνητική απάντηση έδωσε το 75,9% των ερωτηθένων, στην Π.Ε. Κέας – Κύθνου θετικά απάντησε το 59,3%, στην Π.Ε. Μήλου θετικά το 55,7%, στην Π.Ε. Μυκόνου αρνητικά το 70,5%, στην Π.Ε. Νάξου αρνητικά το 50,0%, στην Π.Ε. Πάρου αρνητικά το 52,5% και στην Π.Ε. Τήνου αρνητικά το 59,3%.

Παρακάτω το δείγμα των ανθρώπων που ρωτήθηκε από τι πιστεύει ότι κινδυνεύει περισσότερο η φύση στα νησιά και αφορά στο 39,1% απάντησε από την ανθρώπινη αυθαιρεσία. Ακολουθεί η απάντηση περί αδιαφορίας πολιτών κατά 28.0%, από τη μη ύπαρξη μηχανισμών ελέγχου και προστασίας της φύσης κατά 19,3% και από την κλιματική κρίση το 6,6%. Η Σύρος έδωσε απάντηση για την ανθρώπινη αυθαιρεσία κατά 34,2%, η Άνδρος την ίδια αιτία κατά 32,3%, η Θήρα κατά 46,7% ενώ οι νησιώτες στην Π.Ε. Κέας – Κύθνου έδειξαν την αδιαφορία των πολιτών κατά 48,1%. Η ανθρώπινη αυθαιρεσία επισημαίνεται όμως και στην Π.Ε. Μυκόνου ως βασική αιτία από το 38,6%, η Νάξος κατά 40,0%, η Πάρος 48,5% και η Τήνος κατά 50,8%.

Ενδιαφέρον υπάρχει στις απαντήσεις των νησιωτών του Νοτίου Αιγαίου και στην ερώτηση για το τι πιστεύουν σχετικά με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Το 63,1% απάντησε ότι πρέπει να γίνει πιο αυστηρή, το 32,7% πρέπει να μείνει η ίδια αλλά να εφαρμόζεται, το 1,5% είπε πως πρέπει να γίνει πιο επιεικής και το 2,7% δεν έδωσε απάντηση και δεν γνώριζε. Ειδικότερα στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων σε ποσοστά άνω του 60% υποστήριξαν πως πρέπει να γίνει πιο αυστηρή.

Απορρίμματα, καθαριότητα, ανακύκλωση και ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου

Η έρευνα έχει εστιάσει στην καταγραφή των απόψεων των νησιωτών ειδικότερα και για το θέμα της διαχείρισης απορριμμάτων. Αναλυτικά, στην ερώτηση αν οι πολίτες είναι ικανοποιημένοι με την καθαριότητα στις παραλίες του νησιού, συνολικά στο Ν. Αιγαίο απάντησε το 33,4% ναι, στις πλατείες και στα πάρκα το 35,9% όχι, όπως επίσης μέσα στις πόλεις και τα χωριά απάντησε αρνητικά το 37,8%.

Σε συνέχεια των ανωτέρω ακολούθησε η ερώτηση για το τι πιστεύουν οι πολίτες ότι χρειάζεται κύρια για να βελτιωθεί η καθαριότητα. Το 45,1% στο Ν. Αιγαίο απάντησε την ενίσχυση των υπηρεσιών με ανθρώπινο δυναμικό, το 25,4% να υπάρχει εκτεταμένη συνεργασία με ιδιώτες για να λειτουργούν παράλληλα και ενισχυτικά στη δουλειά των Υπηρεσιών, το 13,9% να βελτιωθεί ο μηχανολογικός εξοπλισμός των υπηρεσιών και το υπόλοιπο ποσοστό απάντησε κάτι άλλο.

Ενδεικτικά αναφέρεται πως η Σύρος απάντησε σε ποσοστό 51,4% την ενίσχυση με εργαζόμενους, όπως επίσης η Άνδρος με 37,1%, η Θήρα με 53,3%, η Κέα και η Κύθνος με 37,0%, η Μύκονος με 45,5%, η Νάξος με 51,4%, η Πάρος με 61,4% και η Τήνος με 45,8%.

Παρακάτω η επόμενη ερώτηση αφορά στο αν οι πολίτες τηρούν την ανακύκλωση και διαχωρίζουν τα ανακυκλώσιμα στους κατάλληλους χώρους. Το 77,7% των νησιωτών που ρωτήθηκαν συνολικά από το Ν. Αιγαίο απάντησε θετικά. Ειδικότερα, τα νησιά που απάντησαν θετικά με συντριπτικά ποσοστά είναι η Σύρος (89,0%), η Άνδρος (82,3%), η Θήρα (83,9%), η Κέα – Κύθνος (88,9%), η Μήλος (54,1%), η Μύκονος (61,4%), η Νάξος (92,1%), η Πάρος (94,1%) και η Τήνος (89,8%).

Εξαιρετικά σημαντική είναι η ερώτηση που αφορά στο αν οι νησιώτες θεωρούν απαραίτητο να δημιουργηθούν ΧΥΤΑ και Σταθμοί Μεταφόρτωσης στα νησιά και κοντά στην κατοικία τους καθώς ο όγκος των απορριμμάτων οδηγεί σε τέτοιες ανάγκες. Υπό την ρητή παρατήρηση πως θα πρέπει να τηρούνται απαραιτήτως οι περιβαλλοντικοί όροι, το 41,5% απάντησε πως θα δεχόταν να δημιουργηθούν κοντά στον τόπο κατοικίας τους, το 26,9% όχι κοντά στον τόπο κατοικίας του, μάλλον ναι απάντησε το 16,9% και μάλλον όχι το 10,8%.

Ακόμη συνολικά το Ν. Αιγαίο ρωτήθηκε αν γνωρίζει τον ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου και τη δράση του στα νησιά, τις πρωτοβουλίες και τις παρεμβάσεις του. Το 73,9% απάντησε όχι και πως επομένως δεν έχει άποψη, το 3,1% θετικά και πως έχει μάλλον αρνητική άποψη και μόλις το 9,2% απάντησε ναι και πως έχει θετική άποψη. Η συντριπτική πλειοψηφία των Περιφερειακών Ενοτήτων στον νησιώτικο χώρο του Νοτίου Αιγαίου απάντησε αρνητικά σε ποσοστά άνω του 60%.

Κλιματική αλλαγή, ακραία καιρικά φαινόμενα και αντιμετώπιση

Η έρευνα εστίασε και σε ερώτηση για την κλιματική κρίση και στο αν τα νησιά τα τελευταία χρόνια έχουν δεχθεί κάποια επικίνδυνη πυρκαγιά ή πλημμύρα. Το ποσοστό 52,2% απάντησε αρνητικά, ενώ το 47,6% απάντησε θετικά. Στα χαμηλά ποσοστά που έδωσαν οι πολίτες, ακολούθησε η ερώτηση για το αν θεωρούν πως οι αρμόδιες αρχές είχαν άμεση και αποτελεσματική αντίδραση. Το 45,7% των ερωτηθέντων απάντησε ναι, το 21,8% μάλλον ναι, το 19,0% όχι, το 12,0% μάλλον όχι και το 1,5% δεν γνωρίζει και δεν απαντά.

Κρίσιμο υπήρξε και το ερώτημα για το αν θεωρούν οι νησιώτες ότι υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές για να αντιμετωπισθούν ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές όπως πυρκαγιές και πλημμύρες. Συνολικά στο Ν. Αιγαίο απάντησε όχι το 44,8%, μάλλον όχι το 19,9%, μάλλον ναι το 16,3%, ναι το 13,7% και το 5,2% απάντησε πως δεν γνωρίζει και δεν απαντά.

Συγκεκριμένα η Σύρος είπε σε ποσοστό 32,2% ναι και μάλλον ναι ενώ σε ποσοστό 62,3% όχι και μάλλον όχι. Όχι απάντησε το 53,2% στην Άνδρο, το 62,8% στη Θήρα, το 40,7% στην Π.Ε. Κέας – Κύθνου, το 39,3% στη Μήλο, το 54,5% στη Μύκονο, το 48,6% στη Νάξο, το 47,5% στην Πάρο και το 39,0% στην Τήνο.

ΑΠΕ και ενέργεια

Επιπλέον, τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με το θέμα της ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με φόντο την ενεργειακή – οικονομική κρίση και των ανατιμήσεων στα τιμολόγια ενέργειας. Συγκεκριμένα στο ερώτημα αν από την ανάπτυξη ΑΠΕ, η οικονομική επιβάρυνση θα ήταν υψηλότερη, χαμηλότερη ή η ίδια σε σχέση με σήμερα, η γνώμη των νησιωτών είναι η ακόλουθη.

Χαμηλότερη απάντησε το 61,5% στο Νότιο Αιγαίο, υψηλότερη το 8,3%, η ίδια το 18,5% και δεν γνωρίζουν / δεν απαντούν το 11,7% των ερωτηθέντων.

Πιο αναλυτικά η Σύρος απάντησε πως η χρέωση θα ήταν χαμηλότερη σε ποσοστό 58,9% των ερωτηθέντων, η Άνδρος σε 48,4%, η Θήρα σε 58,4%, η Π.Ε. Κέας – Κύθνου σε 55,6%, η Μήλος σε 55,7%, η Μύκονος σε 54,5%, η Νάξος σε 61,4%, η Πάρος σε 46,5% και η Τήνος σε 45,8%.

Τέλος ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα στην απάντηση σε ποια από τις παρακάτω ενέργειες πιστεύετε ότι πρέπει να επενδύσει η χώρα βασικά ώστε να αντιμετωπίσει στην κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή εξάρτηση. Στην ηλιακή υποστήριξε το 68,2%, στην αιολική το 42,3%, στην υδροηλεκτρική το 7,4%, στο φυσικό αέριο το 6,7%, στον άνθρακα και τον λιγνίτη το 5,7%, στη γεωθερμία το 5,1%, στο πετρέλαιο το 4,3%, στη βιομάζα το 3,4%, στην πυρηνική ενέργεια το 2,8%.