«Η ψηφιακή κοινωνικοποίηση και η δημιουργία νέων σχέσεων»

Η  ψηφιακή κοινωνικοποίηση συνδέεται  περισσότερο με  τη  δημιουργία νέων σχέσεων - αυτό που κοινώς αποκαλείται το friending – παρά με την  ενίσχυση των υφιστάμενων δεσμών. "Γίναμε φίλοι, ή μάλλον« φίλος», για να χρησιμοποιήσω την ονομασία του  Facebook, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζουμε ο  ένας τον άλλον. Κατά την αρχαιότητα, οι Έλληνες θεωρούσαν ότι η φιλία απαιτούσε αναγκαστικά τη φυσική εγγύτητα και δεν ζούσαν ποτέ σε απόσταση.

Σήμερα, η ψηφιακή τεχνολογία μας επιτρέπει να ζούμε διαφορετικά. Οι ζωτικοί τόποι  αθροίζονται, τα ψηφιακά δίκτυα μας προσφέρουν τη δυνατότητα να αψηφούμε τους συνήθεις νόμους της συνάντησης και του κοινωνικού χώρου δηλαδή να βρισκόμαστε χιλιόμετρα μακριά ο ένας από τον άλλον, αλλά να επικοινωνούμε.
Επομένως, το σώμα δεν διαδραματίζει πλέον ένα θεμελιώδη οντολογικό ρόλο. Μέσα από μια εθνογραφική μελέτη που θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα στη γαλλική ιστοσελίδα της ομοσπονδίας των τηλεπικοινωνιών - με είκοσι πέντε νέους ηλικίας 12 έως 17 ετών, η ερευνήτρια επικοινωνίας Joëlle Menrath προσφέρει μια διαφορετική προοπτική για το πώς  δημιουργείται αυτόματα η σχέση φιλίας μεταξύ των εφήβων. «Η λέξη φίλος πραγματικά έχει γίνει πολύσημη. Κανένας  έφηβος δεν  πιστεύει ότι έχει πραγματικά 400 φίλους, εξηγεί η ίδια. Η φιλία σε απευθείας σύνδεση είναι μια συνέχεια των όσων ζουν μαζί στο σχολείο ή αλλού. " Μακριά από το να είναι ανεπίσημη, αυτή η διαδικτυακή ζωή θα μπορούσε να  ωθήσει ακόμη και σε μια μορφή ηθικής συνείδησης. «Οι έφηβοι συχνά μοιράζονται γνωμικά και παροιμίες γύρω από το θέμα της φιλίας, λέει η Joëlle Menrath. Είναι σε αυτό το μικρό ηθικό εργαστήριο που οι έφηβοι θα δημιουργήσουν συλλογικά πρότυπα καθολικής αξίας από την εμπειρία της προσωπικής φιλίας. Η φιλική σύνδεση δεν χάνεται ή κινδυνεύει να χάσει το νόημα επειδή  εμφανίζεται δημοσίως στο Twitter ή στο Facebook. Αντίθετα, επιτρέπει να επισημοποιηθούν και να αφιερωθούν αυτές οι σχέσεις, κάτι που κάποτε επιτυγχανόταν  με σκαλισμένες καρδιές σε δημόσια αναγγελία».
Τίθεται το ερώτημα, οι φίλοι μας στο Διαδίκτυο είναι αληθινοί; Σήμερα έχουμε πολλούς φίλους στο Facebook, Twitter, Google +, Instagram,  και οι περισσότεροι νέοι έχουν εύκολα αποκτήσει 400 φίλους στο προφίλ Facebook.  Τι να πιστέψουμε γι αυτές τις εικονικές φιλίες; Είναι  αληθινές, ισχυρές ή αυταπάτες;
Εάν τα κοινωνικά δίκτυα μας επιτρέπουν να διαμορφώσουμε την εικόνα μας και να την τακτοποιήσουμε, τι συμβαίνει με τις σχέσεις που διατηρούμε αντίστοιχα  με τους «φίλους» μας; Και χωρίς κοινωνικά δίκτυα, θα είχαμε  το χρόνο και τα μέσα για να διατηρήσουμε τις πραγματικές φιλίες που εκτιμούμε; Ορισμένοι πιστεύουν ότι η  φιλία δεν μπορεί να δημιουργηθεί στο διαδίκτυο. Ο καθένας κρύβεται πίσω από μια οθόνη για να δείξει τον καλύτερό του εαυτό. Πιστεύω ότι δεν είναι η τεχνολογία που καθορίζει την ποιότητα μιας σχέσης. Από αυτή την άποψη, μπορεί κανείς να βρει πολλά στοιχεία της πραγματικής εικόνας και βαθιές σχέσεις στο διαδίκτυο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατό να οικοδομήσουμε φιλίες στο διαδίκτυο. Τα άτομα δεν είναι πάντα κρυμμένα πίσω από μια οθόνη. Είναι επίσης κοινό για τους ανθρώπους να ανταλλάσσουν ταυτότητες, φωτογραφίες και πληροφορίες σχετικά με τη ζωή τους που να είναι αρκετά ρεαλιστικές.
Συναντάμε καταστάσεις παρόμοιες με την πραγματική ζωή. Κάνουμε φιλίες, σχέσεις, όσο και αν είναι κάποιος μακριά και παρότι δεν είναι πλήρως παρών στη ζωή μας καθημερινά. Οι ψυχολόγοι έχουν έναν όρο για αυτές τις σχέσεις. Μιλούν για το μοντέλο του  «ξένου στο τρένο». Είναι ακριβώς σαν να έχουμε πάρει το τρένο και μιλάμε  σε κάποιον που δεν θα δούμε ξανά μετά  την άφιξή μας στο σταθμό. Αλλά στο ταξίδι είπαμε  πράγματα που ποτέ δεν θα ξαναειπωθούν και στους  πιο κοντινούς μας. Μερικές φορές λοιπόν στο Διαδίκτυο  δεν βλέπουμε τις λεπτομέρειες, αλλά αυτή η ανταλλαγή έχει πολύ υψηλή συναισθηματική αξία για τους συμμετέχοντες. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε το Διαδίκτυο για να κρατήσουμε την επαφή με γνωστούς και φίλους που έχουν εγκατασταθεί σε άλλες πόλεις ή στο εξωτερικό.
Όμως είναι απρόβλεπτη η διάρκεια μιας φιλίας στο Διαδίκτυο. Μπορεί να είναι μικρής διάρκειας και να τελειώσει ξαφνικά. Είναι επίσης δύσκολο να αισθανθεί κανείς τη  ασυμφωνία που διαμορφώνεται με τους φίλους και αν αυτή  οφείλεται στην απόσταση, την τεμπελιά, ή την έλλειψη ενδιαφέροντος. Πολλές φορές οι  άνθρωποι τείνουν να παραμελούν τις φιλίες τους, γνωρίζοντας ότι θα είναι πάντα εύκολο να επανασυνδεθούν  αργότερα στο Διαδίκτυο. Αυτό προκαλεί μια έλλειψη προσπάθειας για τη διατήρηση του περιεχομένου των ανθρώπινων σχέσεων.
Εν τούτοις, το Διαδίκτυο μας επιτρέπει να "διατηρήσουμε την  επαφή" με τους φίλους μας διότι η ζωή τους σκορπίζει. Στη ζωή των ατόμων, υπάρχουν πολλά βιογραφικά σημεία καμπής που προωθούν τη φιλία προς το δίκτυο: ο γάμος, η γέννηση ενός παιδιού, η έναρξη της επαγγελματικής ζωής ή αλλαγές στις δραστηριότητες. Είναι απαραίτητο για να διατηρηθεί η σύνδεση για να  κρατήσουμε ζωντανό το ενδιαφέρον των φίλων.
Με το τηλέφωνο, την κάμερα web και τα κοινωνικά δίκτυα του Διαδικτύου, είναι πιο εύκολο να ερχόμαστε σε επαφή και να διατηρούμε  παλιές σχέσεις. Αλλά η τεχνολογία δεν μπορεί να κάνει τίποτα από μόνη της! Είναι η ποιότητα των ανταλλαγών, η  περιοδικότητα, και η προσοχή στους άλλους που βοηθά στη διατήρηση της σχέσης και της φιλίας όποια και αν είναι η μορφή της. Μπορεί να φαίνεται περίεργο το γεγονός ότι κάνουμε  φίλους στον Ιστό, όμως αυτό συμβαίνει! Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι επισκιάζει την πραγματική ζωή και ότι συχνά, προτιμάται η  φιλία στο Διαδίκτυο.  Θα πρέπει να υπάρχουν αφενός η πραγματική ζωή αλλά και ο νέος κόσμος, ο  εικονικός, ο  τεχνητός και αποκομμένος. Η πραγματικότητα είναι ότι, οι φίλοι μας στο Facebook, είναι ως επί το πλείστον φίλοι μας στην πραγματική ζωή. Είναι επίσης λάθος να πιστεύουμε ότι αν ξοδεύουμε  πολύ χρόνο κουβεντιάζοντας στο Διαδίκτυο, συναντάμε το πρόσωπο αυτό στην πραγματική ζωή. Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που έχουν πολλούς φίλους στο διαδίκτυο είναι, επίσης, οι άνθρωποι που έχουν πολλούς φίλους στην πραγματική ζωή, και το αντίστροφο ... Αυτή είναι μία από τις ψηφιακές ιδιότητες της οθόνης. Όπως προκύπτει από την τελευταία έρευνα του Υπουργείου Πολιτισμού στις πολιτιστικές πρακτικές των Γάλλων, καθώς περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τηλεόραση υπάρχει χαμηλότερη κοινωνική ζωή και  περισσότερες προβολές σε μια οθόνη υπολογιστή.  Οι πρωτοπόρος του Διαδικτύου Dominique Cardon έχει κάνει ένα διάσημο καρτούν που δείχνει  ένα σκυλί σε έναν υπολογιστή να παριστάνει τη γάτα. Ο θρύλος του σχεδίου ήταν: «Στο Διαδίκτυο, κανείς δεν ξέρει αν είστε ένα σκυλί." Η ιδέα ότι η ταυτότητα στο Διαδίκτυο, είναι κρυμμένη πίσω από ένα ψευδώνυμο, θα μπορούσε να είναι παραπλανητική, παραμορφωμένη και κρυμμένη. Αλλά από την αρχή του Διαδικτύου, υπάρχει ένα κίνημα που δίνει χαρακτήρα στις πιο ρεαλιστικές ψηφιακές ταυτότητες.
Στο Facebook, θα πρέπει να δίνουμε  το πραγματικό μας όνομα και να είμαστε  «φίλοι» με ανθρώπους που γνωρίζουμε στην πραγματική ζωή. Συνεπώς, είναι δύσκολο να εξαπατήσουμε αλλά και να εξαπατηθούμε διότι είναι πολύ πιο εύκολη η αντανάκλαση στο Διαδίκτυο. Τα συναισθήματα μακιγιάρονται, οι μάσκες μπαίνουν εύκολα η χαρά δεσπόζει στη λύπη.
Όταν λοιπόν  ο μέσος αριθμός των «φίλων» στο Facebook είναι περίπου 150, δεν είναι όλοι αληθινοί φίλοι. Είναι γνωστοί, φίλοι των φίλων, οι άνθρωποι που συναντήσαμε,  που γνωρίσαμε ή που  θα θέλαμε να γνωρίσουμε, και μερικές φορές οι άνθρωποι που δεν είναι γνωστοί σε όλους. Στην πραγματικότητα, οι μελέτες δείχνουν ότι μεταξύ όλων των «φίλων» του Facebook, οι πραγματικοί είναι  10 έως 15 άτομα. Οι άλλοι άνθρωποι που ονομάζονται  "φίλοι" του Facebook είναι οι περισσότεροι  παλιοί γνωστοί, συμμαθητές ή  άγνωστοι και σχεσιακές ευκαιρίες ... Κατά κάποιο τρόπο, η κύρια καινοτομία του Facebook, είναι ότι συζητάμε σε απευθείας σύνδεση με τους ανθρώπους που γνωρίζουμε καλά ή που δεν είναι φίλοι, και λειτουργούμε  σε ένα ευρύτερο κύκλο ανθρώπων που γνωρίζουμε λιγότερο καλά και με τους οποίους δεν έχουμε πραγματικά απευθείας σύνδεση και αλληλεπίδραση. Όμως, κανένα από τα κοινωνικά δίκτυα δεν  αναγάγει τη φιλία σε αγάπη. Η φιλία έχει από καιρό οριστεί ως μια αμοιβαία και πιστή σχέση που περιλαμβάνει  την ανταλλαγή, τη δωρεά και το ενδιαφέρον. Η φιλία ήταν ενσωματωμένη στην κοινωνική ζωή και συνοδεύει τις  διάφορες περιστάσεις της ζωής. Οι άνθρωποι συναντούν  άλλους ανθρώπους: συμφοιτητές, φίλους φίλων, συναδέλφων, γονείς των φοιτητών, ενώσεις, χορωδίες, αθλητικούς συλλόγους. Το φιλικό δίκτυό τους αποτελείται από τη συσσώρευση των κοινωνικών πλαισίων που αποκαλύπτουν τους άλλους ανθρώπους,  προνομιακές ή μακροχρόνιες σχέσεις. Αλλά όλο και περισσότερο, πιστεύουμε ότι η φιλική σχέση ως μια καθαρή σχέση δεν εξαρτάται από την κοινωνική μας ζωή, αλλά μόνο από το χαρακτήρα και την  προσωπικότητα του φίλου.  Με αυτή την αναπαράσταση της φιλίας, μπορούμε να έχουμε πραγματικά ένα πολύ μικρό αριθμό των "πραγματικών" φίλων.... Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: στη συνέχεια όλοι οι άλλοι,  που βλέπουμε κάθε μέρα, αυτοί που μας κάνουν να γελάμε στο χώρο εργασίας, εκείνοι με τους οποίους θα θέλαμε να πάρουμε ένα ποτό μετά τον αθλητισμό, και με τους οποίους  συζητήσαμε στο Διαδίκτυο, κλπ, πώς να τους αποκαλέσουμε  αν δεν είναι φίλοι ; Ένα πάθος στον τομέα της μουσικής μπορεί να μας φέρει πιο κοντά και με την πάροδο του χρόνου και να ενισχυθεί η φιλία αυτή ή  να πραγματοποιηθεί μια  συνάντηση σταδιακά, με δεσμούς που ενισχύονται σε μια αληθινή φιλία που σφυρηλατήθηκε. Βέβαια, οι περισσότερες σχέσεις σε όλο το Web είναι συχνά επιφανειακές. Πώς λοιπόν ένα «τυπικό πρόσωπο» μπορεί να έχει 3.000 "φίλους" στο Facebook; Επομένως η  φιλία μπορεί να μετακινηθεί από το εικονικό στο πραγματικό. Είναι  σαν τη ζωή: δεν παραδίδονται τα πάντα άνευ όρων και χρειάζεται πάντα ο απαραίτητος χρόνος για να δημιουργηθεί η εμπιστοσύνη και η φιλία.Επιπλέον, αν θεωρούμε ότι έχουμε μόνο έναν πολύ περιορισμένο αριθμό αληθινών  "φίλων" τι όνομα θα πρέπει να δώσουμε στους άλλους;Μήπως "γνωριμία» ή  "επαφή"; Οι κοινωνιολόγοι μιλούν για «ασθενείς  δεσμούς» σε αντιδιαστολή με τους «στενούς δεσμούς» με την οικογένεια και τους «πραγματικούς» φίλους. Θεωρώ ότι αυτοί οι όροι είναι κάπως υποτιμητικοί  και κάνουν κακό, λαμβάνοντας  υπόψη τη σημασία που έχουν αυτοί  οι  «άλλοι» στη ζωή μας. Με τη γεωγραφική και επαγγελματική κινητικότητα, τον αυξημένο ρυθμό της ζωής, ο πολλαπλασιασμός των μορφών αναψυχής και τουρισμού, κλπ, θέλουμε να είμαστε με όλο και περισσότερους φίλους, να κοινωνικοποιούμαστε και να διατηρούμε ένα χρονικό διάστημα και με ποικίλη ένταση, και επαφές. Είναι ακριβώς αυτές οι σχέσεις που αντανακλώνται στις συζητήσεις και στις ανταλλαγές στο Facebook.Και τι γίνεται με τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν dating sites για να κάνουν φίλους; Είναι αυτό πραγματικά μια φιλία ή αναζήτηση φιλίας που απαιτεί πραγματικές συναντήσεις; Σε όλες τις πλατφόρμες του διαδικτύου, ακόμη και σε επαγγελματικές  ή ιστοσελίδες διαμοιρασμού μουσικής ή φωτογραφίας, συναντάς ανθρώπους που ψάχνουν για την αγάπη ή για τη φιλία. Είναι  αλήθεια ότι για τους άγαμους, εύκολα μπορούν να γίνουν τόποι γνωριμίας, ανταλλαγών και φιλίας. Ένα από τα χαρακτηριστικά του Διαδικτύου και ένα βασικό κίνητρο του δικτύου είναι και η συνομιλία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω άμεσων μηνυμάτων, μέσω των φόρουμ και των κοινωνικών δικτύων. Ανάμεσα στους 300, 500, 1000 φίλους στο Facebook, πόσους γνωρίζουμε άραγε πραγματικά; Στον υπερ-συνδεδεμένο κόσμο μας, η φιλία αυτή εξακολουθεί να έχει νόημα; Οι διανοούμενοι διατυπώνουν διαφορετικές απόψεις πάνω σ’αυτό  το θέμα τα τελευταία χρόνια. Το παράδοξο με τα κοινωνικά δίκτυα είναι ότι εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά της εν λόγω φιλίας όπως αναφέρονται και κωδικοποιούνται  σε μια  κλασική φιλοσοφική συζήτηση, αλλά για την προσαρμογή τους για διαφημιστικούς ή εμπορικούς σκοπούς βασίζονται στη φιλία τα κοινωνικά δίκτυα.