Η ανάπτυξη που περιμέναμε, οι χαμένες ευκαιρίες και η υπέρβαση που μπορούμε να καταφέρουμε

Η κακοδαιμονία ενός λαού ή ενός τόπου έχει να κάνει με ευθύνες και πράξεις που πρωτίστως πρέπει να αναζητηθούν στο εσωτερικό και δευτερευόντως στο εξωτερικό περιβάλλον.

Η συνήθεια να εστιάζουμε στο δέντρο και να χάνουμε το δάσος αποτελεί δυστυχώς, εκ των πραγμάτων, ίδιον των περισσοτέρων μας και εν πολλοίς χαρακτηριστικό που θα πρέπει το ταχύτερο να εκλείψει.

Πως, η αρχόντισσα των Κυκλάδων, το στολίδι και αλλοτινό σημείο αναφοράς, στο κέντρο του αρχιπελάγους, κατάντησε σε λίγα μόλις χρόνια ο φτωχός συγγενής και ουραγός της οικονομικής ανάπτυξης;

Η απάντηση, εύλογη και πληρωμένη στα χείλη των περισσοτέρων! Μα φυσικά και το μεγαλύτερο μερίδιο αναλογεί στην οικονομική κρίση, στην τρόικα, στις εθνικές πολιτικές των τελευταίων δεκαετιών, στους πολιτικούς, στις γιαγιάδες και στους παππούδες μας κλπ.

Τα παραπάνω αναμφίβολα και φέρουν μερίδιο ευθύνης όχι όμως το σημαντικότερο. Δυστυχώς για εμάς, και τα άλλοθι που ψάχνουμε, αποτελούν το δέντρο και όχι το δάσος.

Για την ταμπακιέρα, κουβέντα κανείς!

Η ανάπτυξη που δεν ήρθε

Η Σύρος, τις τελευταίες δεκαετίες, δομήθηκε, οργανώθηκε και λειτούργησε σε ένα σύμπλεγμα άκρατου υπερπροστατευτισμού. Από επιχειρηματικό, οικονομικό και ναυτιλιακό κέντρο της χώρας, μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα, κατέληξε σε διοικητικό κέντρο των Κυκλάδων και της Περιφέρειας με διόγκωση του δημόσιου τομέα, απουσία βιώσιμου παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου και ατονία, χαλάρωση και εκφυλισμό κάθε σοβαρής επιχειρηματικής πρωτοβουλίας.
Πως από «ισχυρό», κατ΄επίφαση και μόνο, οικονομικό κέντρο στις αρχές της νέας χιλιετίας με πολυπληθείς δημόσιες υπηρεσίες (δήμοι, νομαρχία, περιφέρεια, πανεπιστήμιο, δικαστήρια, στρατόπεδα, επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας κλπ) και ένα ναυπηγείο που συντηρούσε πλουσιοπάροχα περισσότερες από επτακόσιες οικογένειες, καταλήξαμε αρνητικοί πρωταγωνιστές της τρέχουσας συγκυρίας;

Ο εφησυχασμός, η σιγουριά και η αίσθηση μιας πλασματικής οικονομικής ευμάρειας όχι απλώς πλαδάρεψαν αλλά εξαφάνισαν τα όποια επιχειρηματικά αντανακλαστικά μας. Κατέστησαν την επιχειρηματικότητα πάρεργο και όχι ευκαιρία.

Γιατί το τρένο της ανάπτυξης, παρότι σφύριξε πολλάκις, δεν σταμάτησε και στο νησί μας; Γιατί πέρασαν ανεκμετάλλευτες τόσες και τόσες ευκαιρίες που μας παρουσιάστηκαν; Άξιζε η Σύρος μας αυτή τη κατάντια;

Αν αναλογιστούμε ότι νομοτελειακά, στη ζωή παίρνεις πάντοτε αυτό που σου αξίζει, τότε δυστυχώς πήραμε αυτό που μας άξιζε! Με σκυμμένα πλέον κεφάλια, περιμένουμε έναν από μηχανής Θεό να αλλάξει την κατάσταση.

Υπάρχει άραγε σωτηρία; Υπάρχει ακόμη σφυγμός; Μπορεί ο βαριά ασθενής να ανακάμψει;

Η απάντηση είναι ναι υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η Σύρος, μπορεί και πρέπει να τα καταφέρει! Αρκεί να κάνει την υπέρβαση! Αρκεί να μη χαθούν άλλες ευκαιρίες! Αρκεί να το θελήσουμε πρώτα απ’ όλα εμείς οι ίδιοι …

Να αναλάβουμε όλοι επιτέλους τις ευθύνες μας και να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Σήμερα και όχι αύριο. Εμείς και όχι μόνο οι απέναντι. Από τον απλό πολίτη, τον επιχειρηματία, του συλλογικούς φορείς, τον δήμο μηδενός εξαιρουμένου. Όλοι, έστω και τώρα, να αλλάξουμε και να ωριμάσουμε.

Βάζοντας το Εγώ κάτω από το Εμείς!

Θα πει κανείς, κατά πόσο είναι εφικτά όλα αυτά; Στην κατάσταση που σήμερα βρισκόμαστε, δεν τίθεται πλέον θέμα εφικτού αλλά μονόδρομου και τελευταίας ευκαιρίας. Αν χαθεί και αυτή, η κατάσταση πλέον θα καταστεί μη αναστρέψιμη και θα περάσουν πολλά, μα πάρα πολλά χρόνια για να σηκώσουμε κεφάλι ξανά.

Όποιοι δεν μπορούν να πάνε σπίτια τους

Πόσο καιρό θα μας πάρει να καταλάβουμε το αυτονόητο; Να καταλάβουμε δηλαδή ότι δεν είναι δυνατό να είμαστε όλοι ειδικοί επί παντός επιστητού! Να καταλάβουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που και μπορούν και θέλουν να προσφέρουν ενώ υπάρχουν και οι άλλοι που, είτε δεν θέλουν είτε είναι εξαιρετικά «λίγοι» για να σηκώσουν το φορτίο.

Ας εμπιστευτούμε επιτέλους ανθρώπους που αντικειμενικά και τη γνωστική επάρκεια έχουν και τη διάθεση να προσφέρουν! Και ευτυχώς, στο νησί μας υπάρχουν αρκετοί! Απηυδισμένοι και αηδιασμένοι όμως από τα τεκταινόμενα στο χώρο της αυτοδιοίκησης και όχι μόνο, τα πρόσωπα και τις λογικές τους, δυστυχώς μένουν αποστασιοποιημένοι από τα κοινά. Με λύπη διαπιστώνω ότι, ακόμη και οι όποιοι νέοι άνθρωποι με καλές «τυπικές» προδιαγραφές και αξιόλογα βιογραφικά ενεπλάκησαν στα κοινά, παρέχοντας το άλλοθι μιας κατ’ επίφαση και μόνον ανανέωσης, στην πλειοψηφία τους αφομοιώθηκαν ή/και εγκλωβίστηκαν στο τέλμα και την αναποτελεσματικότητα. Οι εξαιρέσεις, δυστυχώς ελάχιστες και φωτεινές.

Η ώρα της αποχώρησης από τα κοινά έχει σημάνει προ πολλού και για πολλούς! Δυστυχώς, τόσο για τους ίδιους όσο και για τον τόπο δεν εννοούν να το καταλάβουν και να το αποδεχθούν. Το νησί μας, εγκλωβισμένο τα τελευταία χρόνια σε παρατάξεις και πρόσωπα, στην πλειοψηφία τους, ατάλαντα, με παρωχημένες νοοτροπίες, γραφειοκρατικές λογικές, ιδιοτελείς σκοπούς, χωρίς γνώσεις και τσαγανό καρκινοβατεί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

Αν οι ίδιοι δεν αλλάξουμε την κατάσταση, τελειώνουν πια και τα δικά μας ψευτο-άλλοθι. Δεν δικαιούμαστε πλέον να παραπονούμαστε επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά, για ακόμη μια φορά, ότι κάθε τόπος έχει τους εκπροσώπους που του αξίζουν.

Να δράσουμε συλλογικά

Η επιχειρηματικότητα, φυσικά και δεν είναι άμοιρη ευθυνών! Το αντίθετο μάλιστα, γι’ αυτό και δεν μπορεί να μείνει στο απυρόβλητο. Μεμψίμοιρες λογικές και νοοτροπίες, έλλειψη επαγγελματισμού, γνώσεων και κατάρτισης, κουτοπονηριά και ωχαδερφισμός από μεγάλη αριθμό «επαγγελματιών».

Θα πει κανείς … παντού τα πάντα. Εντάξει, τα φαινόμενα αυτά δεν συμβαίνουν μόνο στο νησί μας, συμβαίνουν και αλλού. Με μας όμως τι γίνεται;

Ο κατακερματισμός και το πλήθος των φορέων εκπροσώπησης της επιχειρηματικότητας έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Σήμερα, στη Σύρο, αριθμούμε περισσότερους από εικοσιπέντε (25) τοπικούς επαγγελματικούς φορείς. Εξωπραγματικός αριθμός αν δει κανείς τι συμβαίνει σε άλλα νησιά με πολύ υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη και αίσθηση του επιχειρείν.

Η πολυφωνία λειτουργεί εν γένει θετικά όμως, στη δική μας περίπτωση, συνέβαλλε στην αδυναμία χάραξης ενιαίας αναπτυξιακής στρατηγικής. Προσωπικά, πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξει ένας ενιαίος και αδιαίρετος σύλλογος επαγγελματιών σε επίπεδο νησιού, κατά τα πρότυπα άλλων περιοχών, όπου η δίκαιη και αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση, ανά επαγγελματικό κλάδο, θα διασφαλίζει τη φωνή όλων ανεξαιρέτων των επιχειρήσεων.

Η νέα Αναπτυξιακή Εταιρεία, που προωθείται από το Επιμελητήριο και τους επαγγελματικούς συλλόγους με την επιδιωκόμενη συμμετοχή και του δήμου, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση αρκεί να ξεπεραστούν γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και περιορισμοί του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου του «Καλλικράτη» και να εξασφαλιστεί η ουσιαστική και ειλικρινής στήριξη και συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων. Θα μπορέσει τελικά να συσταθεί και να λειτουργήσει;

Η συγκεκριμένη εταιρεία, η οποία καλείται σήμερα να βγάλει «τα κάστανα από τη φωτιά» γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ επιχειρηματικότητας και δημόσιας διοίκησης, δεν θα είχε λόγο ύπαρξης στην περίπτωση κατά την οποία αφενός οι αρμόδιες δομές του δήμου λειτουργούσαν αποτελεσματικά και αφετέρου οι συλλογικοί επιχειρηματικοί φορείς μπορούσαν να επιτύχουν έστω ένα αποδεκτό επίπεδο συνεννόησης.

Το μοντέλο λειτουργίας ενός δήμου που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε, αυτό δηλαδή της διαχείρισης και μόνο δημόσιου χρήματος και της παροχής κοινωφελών υπηρεσιών προς τους δημότες, παρήλθε ανεπιστρεπτί, όσον και εάν αρκετοί δυσκολεύονται να αντιληφθούν. Ο δήμος και η τοπική επιχειρηματική κοινότητα πρέπει να λειτουργούν συντεταγμένα αλληλοσυμπληρώνοντας, όπου απαιτείται, ο ένας τον άλλον. Τα παραδείγματα πολλά, όχι όμως δυστυχώς και για το νησί μας.

Οφείλουμε να κάνουμε την υπέρβαση

Είναι περισσότερο από ποτέ, αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός της ταυτότητας του νησιού και κατά συνέπεια όλων των στοιχείων που συνθέτουν τόσο το τουριστικό προϊόν όσο και τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, σε συνάρτηση με το βαθμό συμμετοχής τους στην τοπική οικονομία.

Όλοι μαζί, να συμφωνήσουμε σε κάποια βασικά πράγματα. Άραγε, ποια είναι η ανάπτυξη που θέλουμε; Με βάση τις όποιες αποφάσεις, θα πρέπει να πορευτούμε και ανάλογα. Να σχεδιάσουμε και να αναπτύξουμε μια νέα ταυτότητα, το λεγόμενο “place branding”, που να προβάλει μια ξεκάθαρη και διακριτή αναγνωρισιμότητα για το νησί μας, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Να λέει δηλαδή ο επισκέπτης, επιλέγω τη Σύρο, σε σχέση με ένα άλλο προορισμό, για τον τάδε ή τον δείνα λόγο. Σήμερα, ποιόν σοβαρό λόγο έχει κάποιος να επιλέξει τη Σύρο;

Το νησί αυτό, το αδικούμε και το πληγώνουμε όλοι μας συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Και τα αποτελέσματα τα βιώνουμε πλέον. Ότι σπείραμε τώρα θερίζουμε. Να σηκώσουμε τα μανίκια, να αφήσουμε κατά μέρος τους εγωισμούς και να δουλέψουμε για τον τόπο μας.

Η χρονική συγκυρία δείχνει καλή. Συμπίπτει μάλιστα με την έναρξη της επόμενης προγραμματικής περιόδου (2014-2020). Το Νότιο Αιγαίο, ανήκει στις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της Ε.Ε. για ακόμη μια φορά διεκδικεί μια σημαντική χρηματοδότηση για την υλοποίηση στοχευμένων αναπτυξιακών δράσεων με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό, την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Με έγκαιρο και σωστό σχεδιασμό, να την αξιοποιήσουμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο για το νησί μας διεκδικώντας αυτό που μας αξίζει και μας αναλογεί.

Έχουμε τις δυνατότητες, έχουμε και τα μέσα. Ας τα αξιοποιήσουμε, με «ανοικτές» λογικές και φρέσκες ιδέες, αντιλαμβανόμενοι πρωτίστως ότι όλα εξαρτώνται από εμάς και όχι από το γείτονα ή τον απέναντι. Ότι στη ζωή τίποτα δεν χαρίζεται. Αντίθετα κερδίζεται. Με όραμα, στόχο και σκληρή προσπάθεια.

Ας δείξουμε στην πράξη ότι και θέλουμε και μπορούμε να σώσουμε τον τόπο μας. Ας γίνουμε επιτέλους οι πρωταγωνιστές και όχι οι ουραγοί του αρχιπελάγους.

Μαραγκος Γεώργιος