Ο χωροταξικός σχεδιασμός απάντηση στην άγρια επενδυτική επιδρομή

Του Διονύσιου Θεοδωρόπουλου

Πολ. Μηχανικού

Το τελευταίο χρονικό διάστημα στην περιοχή Κυκλάδων βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή θα εκδηλωθούν στο αμέσως προσεχές μέλλον «επενδυτικές δραστηριότητες» με επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας που έχουν σχέση με εγκαταστάσεις ΑΠΕ-ανεμογεννητριών και με τον τουρισμό.

Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες, ξένοι επιχειρηματίες κυκλοφορούν στο Αιγαίο κομίζοντας στους Δήμους προτάσεις για ποικίλες επενδύσεις.

Τα τελευταία χρόνια με επιθετική πολιτική αγοράς γης δημιουργήθηκαν σε αρκετά νησιά μεγάλες ιδιοκτησίες από εκπροσώπους οικονομικών συμφερόντων.

Για τα θέματα των επενδύσεων ΑΠΕ, το απαιτούμενο θεσμικό πλαίσιο «εκσυγχρονίστηκε» την τελευταία διετία.

Για τα θέματα των τουριστικών επενδύσεων, με έγκριση ΚΥΑ τον Δεκέμβριο του 2013 συμπληρώθηκε το «παζλ» των ρυθμίσεων για την προώθησή τους.

Η αναφορά σε τουριστικές επενδύσεις είναι προσχηματική διότι στην πραγματικότητα πρόκειται για συνδυασμένη ανάπτυξη ξενοδοχείων (4 ή 5 αστέρων) και κατοικιών προς πώληση.

Στα «νέα εργαλεία τουριστικής ανάπτυξης» περιλαμβάνονται και νομοθετικές ρυθμίσεις για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου. Προς το παρόν δεν περιλαμβάνονται οι ιδιοκτησίες που βρίσκονται στην κυριότητα των Δήμων.

Για τις τρέχουσες εξελίξεις στα θέματα επενδύσεων ΑΠΕ και τουρισμού, οι αντιδράσεις από κομματικούς και περιβαλλοντικούς φορείς ήταν άμεσες. Ανέσυραν από τα συρτάρια τους το γνωστό χαρτί με αναφορές στο περιβάλλον, την καταστροφή των νησιών, τις κοινωνικές επιπτώσεις κλπ. το οποίο δυστυχώς παραμένει την τελευταία διετία πάντα επίκαιρο.

Οι αντιδράσεις των Δήμων ακολούθησαν τη γνωστή πρακτική

• Αρνητικές γνωμοδοτήσεις από τα Δημοτικά Συμβούλια
• Έντονη αντίδραση με καταγγελίες στον Τύπο.
• Προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Οι αποφάσεις του ΣτΕ μετά από χρονοβόρες διαδικασίες, σε αρκετές περιπτώσεις ματαίωσαν τερατώδεις επεμβάσεις.

Δικαιολογημένος ο θυμός και πολύ σωστές οι αντιδράσεις ,παράλληλα όμως πρέπει να υπάρχει και μια επιθετική δημιουργική απάντηση από τις τοπικές κοινωνίες με πρωτοβουλία των Δήμων με αναπτυξιακές προτάσεις για κάθε νησί.

Ο τοπικός σχεδιασμός θα κλειδώσει τις επιλογές της κοινωνίας του νησιού αποτρέποντας τις ορέξεις διαφόρων.

Το βασικότερο εργαλείο για τον σχεδιασμό είναι οι μελέτες των ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ, που θα συνταχτούν με διεπιστημονική προσέγγιση λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα. Οι χρήσεις γης είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο, άσκησης αναπτυξιακών επιλογών.

Οι Δήμοι επικαλούνται τις εξής δυσκολίες για την εκπόνηση τους:

• Την χρηματοδότηση των μελετών
• Το χρονοβόρο ασαφές θεσμικό πλαίσιο.

Η πραγματικότητα είναι η εξής:

Η αμοιβή της μελέτης ΣΧΟΟΑΠ-ΓΠΣ για τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων κυμαίνεται με τα σημερινά δεδομένα από 100.000 – 300.000 ευρώ, που κατανέμεται σε δυο η τρία χρόνια. Η δαπάνη δεν επιδέχεται καμία σύγκριση με την ανεκτίμητη αξία ενός νησιού.

Οι διαδικασίες εκπόνησης – έγκρισης των ΣΧΟΟΑΠ-ΓΠΣ κινούνται και ολοκληρώνονται στο πλαίσιο του Δήμου και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, αποφεύγοντας τον σκόπελο της Κεντρικής Διοίκησης και του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Χρειάζεται πολιτική βούληση και αποτελεσματική διαχείριση των διαδικασιών από τους εμπλεκομένους που είναι οι μελετητές, οι Υπηρεσίες των Δήμων και οι Υπηρεσίες της Περιφέρειας. Η εμπειρία έχει δείξει ότι με σωστό προγραμματισμό και στοχευμένο «τρέξιμο» μπορεί να έχουμε εξαιρετικά αποτελέσματα.

Οι πολιτικές δυσκολίες

Ο τοπικός σχεδιασμός αποτελεί έντονη επέμβαση στα δεδομένα κάθε νησιού, και δημιουργεί κοινωνικές εντάσεις.

Η κοινωνική συναίνεση δεν είναι τίποτα άλλο από την ισορροπία των τοπικών οικονομικών συμφερόντων.

Πρόσωπα, δομές, συλλογικές και προσωπικές συμπεριφορές θα μπορούσαν να συνδιαμορφώσουν ένα όραμα για τον τόπο τους και εν συνεχεία να το υλοποιήσουν με συγκεκριμένες προτάσεις.

Ο αέρας, το φυσικό τοπίο, οι παραλίες, η αγροτική παραγωγή, το παραδοσιακό περιβάλλον χρήζουν απόλυτης προστασίας, αλλά είναι και πόροι οικονομικής ανάπτυξης.

Ποιος ωφελείται από την αξιοποίησή τους;

Το μεγάλο στοίχημα είναι οι τοπικές κοινωνίες να αποτελέσουν το κύριο υποκείμενο της ανάπτυξης.