Το τηλεοπτικό ρεπορτάζ και ο κινηματογράφος στη διδασκαλία των Γαλλικών

Η διδασκαλία των γαλλικών στρέφεται συχνά και με διαφορετικούς τρόπους στη μελέτη του τηλεοπτικού ρεπορτάζ ή του κινηματογράφου. Ο κινηματογράφος αποτελεί τόπο συνάντησης και σύνθεσης στοιχείων των περισσότερων παραδοσιακών τεχνών και είναι φυσικό να ενδιαφέρει ιδιαίτερα για την αισθητική και την τέχνη του. Ο αυθεντικός λόγος και οι ζωντανές μορφές, η κίνηση του φακού, η αναπαράσταση του χώρου και του χρόνου, η εναλλαγή των εικόνων, είναι μερικά από τα ζητήματα που προκαλούν την προσοχή των μαθητών μιας ξένης γλώσσας. ´Έτσι, μπορούμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στη διαμόρφωση ενός ξενόγλωσσου μαθήματος με τη χρήση ταινιών μικρού μήκους, για παράδειγμα, ή με τηλεοπτικά ρεπορτάζ σε ένα πρώτο πλάνο που προσφέρουν τη δυνατότητα ενός εξειδικευμένου πεδίου αναστοχασμού που συμπληρώνει, αναπαραγάγει και εμπλουτίζει αυτόματα την ξένη γλώσσα.

Το συγκεκριμένο πεδίο βέβαια, προϋποθέτει και κάποια γνώση του λεξιλογίου της έβδομης τέχνης και την εξοικείωση με τα οπτικά και ακουστικά εφέ.

Αυτό που θέλουμε να εξετάσουμε εδώ είναι η δυνατότητα αξιοποίησης του ρεπορτάζ κατά τη διδασκαλία ενός ευρέος φάσματος βασικών καθημερινών δραστηριοτήτων και γι’αυτό πρέπει να εστιάσουμε την ανάλυσή μας κυρίως στο αφηγηματικό περιεχόμενο των ταινιών. Η εκδοχή της δυνατότητας χρησιμοποίησης αυθεντικών κειμένων με το ίδιο θέμα για την αποτελεσματικότερη μετάδοση της γλωσσικής ιδιομορφίας και μια πρώτη εξάσκηση στην κατανόηση του κειμένου.

Και το τηλεοπτικό ρεπορτάζ και ο κινηματογράφος ως πηγές πολύτιμου υλικού για τη μελέτη της ξένης γλώσσας με έχουν απασχολήσει το τελευταίο διάστημα στην διδακτική πρακτική τους. ´Όταν διδάσκουμε μια ξένη γλώσσα, συνήθως μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές να διαβάσουν κάποια αυθεντικά κείμενα και να δουν ρεπορτάζ με το αντίστοιχο αντικείμενο για μια συστηματικότερη διερεύνηση του καθημερινού πολιτισμού με θέματα (ποδήλατο, περιβάλλον, μετρό, νερό, μέσα μαζικής κ.ά)

Ο κινηματογράφος προσφέρεται ίσως για μια αμεσότερη, αν όχι οπωσδήποτε και ευκολότερη αξιοποίηση, χωρίς να σταθώ στις πολλές ομοιότητες και τις διαφορές του από τον κοινό διάλογο. Θέλω να αναφερθώ σε συγκεκριμένα ρεπορτάζ ή ταινίες και στην δυνατότητα χρησιμοποίησής τους για την ανάδειξη συγκεκριμένων θεμάτων, για την κατανόηση ενός κειμένου ή την εκμάθηση ενός καθημερινού λεξιλογίου σε μια χώρα.

Θα μπορούσα να καταρτίσω ένα κατάλογο ταινιών ή ρεπορτάζ που να συνοδεύουν την ανάπτυξη κάθε κεφαλαίου και των ενοτήτων του.

Οι συζητήσεις αποβλέπουν α) στην επεξήγηση γενικών εννοιών, β) στη συγκρότηση μιας συνεκτικής εικόνας της πραγματικότητας Αυτή η ιδιαίτερη πνευματική δραστηριότητα έχει άμεση σχέση και με προβληματισμούς που γεννιούνται από την καθημερινή μας ζωή, τις καλλιτεχνικές δημιουργίες, τις συνήθειες, τα χαρακτηριστικά ενός λαού. Και η κατάδειξη αυτής της άμεσης σχέσης χρειάζεται συγκεκριμένα παραδείγματα που φωτίζουν ή επιβεβαιώνουν

Με τις κινηματογραφικές αφηγήσεις ή τα ρεπορτάζ ακόμη και οι επιμέρους σκηνές μας εντυπώνονται. Οι περίπλοκες καταστάσεις απαιτούν την ερμηνευτική μας παρέμβαση και όχι ως παθητικούς θεατές.

Ανεξάρτητα από την ποιότητα το ρεπορτάζ σε αντίθεση με τις ταινίες κάθε τύπου εμφανίζει ένα ρεαλιστικό σκηνικό, που προσφέρει πολύτιμες λεπτομέρειες της καθημερινότητας. Τέλος όταν διδάσκει κανείς αισθητική θα μπορούσε να προβάλει βιογραφικές ταινίες για μεγάλους γάλλους ζωγράφους, αλλά και με τα έργα τους που μιλούν, συχνά με αυτοναφορικό τρόπο για την ίδια την καλλιτεχνική δημιουργία.

Όπως είπαμε, όλες αυτές οι επιγραμματικές αναφορές είναι πολύ αποσπασματικές, θα έλεγα συνθηματικές, και θα χρειαζόταν κάποιο εργαστήριο ή μάλλον πολύμηνο σεμινάριο για να επεξηγηθούν, έστω εν μέρει. Στην αγγλική και στη γαλλική βιβλιογραφία που παρακολουθώ όσο μπορώ υπάρχουν ειδικά εγχειρίδια και εκτενή άρθρα για τον εμπλουτισμό της διδακτικής της φιλοσοφίας με υλικό από τον κινηματογράφο ή και ολόκληρες εισαγωγές στη φιλοσοφία διαρθρωμένες αποκλειστικά γύρω από άξονες κινηματογραφικών ταινιών.

Προς το παρόν, ελπίζω οι δάσκαλοι στα σχολεία μας θα αξιοποιήσουν κάποιες από τις ιδέες και τα στοιχεία που παρατέθηκαν για την ενίσχυση και βελτίωση της διδασκαλίας της ξένης γλώσσας.