Ανώριμος λαός(;)

Μα είναι δυνατό; Επί δέκα έτη τουλάχιστον έχομε κακές κυβερνήσεις. Η πορεία μας είναι σταθερά κατιούσα. Μόνο το χρέος μας αυξάνεται. Τους τελευταίους 7 μήνες είχαμε κυβέρνηση που «πέτυχε» περισσότερα από τις άλλες: Όχι μόνο αθέτησε, όπως όλοι ανεξαιρέτως, τις προεκλογικές υποσχέσεις της, αλλά και ρώτησε για συγκεκριμένο θέμα το λαό και έκανε ακριβώς το αντίθετο από ό,τι αποφάσισε ο λαός. Πέτυχε όχι μόνο να πέσει το χρηματιστήριο, αλλά και να κλείσουν οι Τράπεζες. Είδε να εγκαταλείπεται από μεγάλο μέρος της δύναμή της, όντας στην εξουσία. Πρωτοφανές! Κι όμως αυτή εκλέχθηκε πρώτο κόμμα: Ο λαός είναι ανώριμος!

Τέτοια «επιτεύγματα», τέτοια αντιλαϊκή λαίλαπα παρά τις προεκλογικές υπερυποσχέσεις και όμως δεν αυξήθηκε η δύναμη του ΚΚΕ. Τέτοια κατάντια και όμως δεν ήλθε πρώτο κόμμα η ΝΔ. Η ΧΑ ανέβηκε: Ανώριμος λαός!

Άλλη ερμηνεία; Μήπως απλά τα άλλα κόμματα είναι χειρότερα; Η ίδια η ΝΔ αποκαθήλωσε τον ηγέτη της. Μήπως δηλαδή δεν είναι ανώριμος ο λαός; Δεν αποδεικνύεται, αλλά δεν μπορεί να αποκλεισθεί.

Προσωπικά, πιστεύω πως όποτε έχω διαφορετική γνώμη από την πλειοψηφία, εγώ είναι πιθανότερο να κάνω λάθος. Βέβαια, δεν αποκλείεται να σφάλλει και ο λαός. Δογματικά όμως πιστεύω πως ο μόνος που μπορεί αξιόπιστα να αποφανθεί πως ο λαός έκανε λάθος είναι ο ίδιος, σε μετέπειτα κρίση του, όταν είναι ενδεχόμενο βέβαια να είναι αργά.

Στην προκειμένη περίπτωση, όσοι υποστηρίζουν την ανωριμότητα του λαού, νομίζω πως αγνοούν κάποια δεδομένα. Τι ψήφισε η πλειοψηφία του λαού; Το πρώτο κόμμα, θα πείτε. Λάθος! Την πλειοψηφία, 45%, την πήρε η αποχή! Ναι, ο πολύ ώριμος λαός, λέω, απέρριψε όλα τα κόμματα!

Μα, είναι δυνατό, όλα τα κόμματα να αποτελούνται από ακατάλληλους, ανίκανους ή και ηλίθιους πολιτικούς; Τίποτε δεν αποκλείεται σ΄ αυτό τον κόσμο, όμως εγώ πιστεύω πως όχι, η πλειονότητα των πολιτικών μας και στη συμπολίτευση και στην αντιπολίτευση είναι αξιόλογοι, έστω κι αν δεν είναι τέλειοι. Όλοι ανεξαιρέτως κάνουν λάθη. Όλοι ανεξαιρέτως οι ηγέτες μας από την απελευθέρωση ως σήμερα έκαναν λάθη. Έχω ξεχωρίσει, ωστόσο, ελάχιστους, που, μαζί με τα λάθη τους, άφησαν πίσω τους και διαχρονικό έργο. Τους έχω ξαναονομάσει: Ι. Καποδίστριας, Χ. Τρικούπης, Ε. Βενιζέλος, Κ. Καραμανλής, Κ. Σημίτης. Προσωπική άποψη και διορθώστε την όπως νομίζετε. Έτσι κι αλλιώς δεν θα βρείτε διψήφιο αριθμό αρίστων ηγετών μας στους σχεδόν δύο αιώνες της ελεύθερης διαβίωσής μας. Δεν περιμένω λοιπόν την τελειότητα. Όμως, σίγουρα, οι περισσότεροι από τους πολιτικούς μας είναι αξιόλογοι. Τι φταίει λοιπόν;

Νομίζω είναι πια προφανές. Όταν καταδικάζονται όλοι οι πολιτικοί μας και, μαζί μ΄ αυτούς, όλη η πολιτική μας, αυτό που φταίει είναι το πολιτικό μας σύστημα. Το σύστημά μας υποχρεώνει σε πελατειακή σχέση μεταξύ πολιτικών και ψηφοφόρων. Υπάρχουν ερασιτέχνες που αποδεικνύονται ιδιοφυΐες και κάνουν άλματα. Είναι όμως η εξαίρεση. Ο κανόνας είναι ότι η κοινωνία πηγαίνει μπροστά με τα μικρά σταθερά βήματα των επαγγελματιών. Για να είναι ικανοί να ασκούν πολιτική οι ηγέτες μας, πρέπει να είναι επαγγελματίες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ζουν από την πολιτική, χωρίς να ασκούν βιοποριστικό επάγγελμα. Κι αυτό σημαίνει πως πρέπει να τους εκλέξουν οι ψηφοφόροι τους. Κι αυτό σημαίνει πως πρέπει να ξεπληρώσουν την ψήφο που τους δόθηκε, κάνοντας ρουσφέτια σ΄ αυτούς σε βάρος του συνόλου. Ενώ δηλαδή στο κοινοβούλιο εκπροσωπούν το σύνολο του Ελληνικού λαού, δεν εκλέγονται από το σύνολό του, αλλά από συγκεκριμένους ψηφοφόρους. Αυτή είναι μια αντίφαση που, παρά την απόμακρη, σχεδόν φιλοσοφική, θέση της, επηρεάζει άμεσα και πανίσχυρα την πολιτική μας.

Έχει γίνει πια συνείδηση σε πάρα πολλούς ότι η πελατειακή σχέση ψηφοφόρων με πολιτικούς είναι στη βάση πολλών από τα δεινά μας. Πώς μπορεί να καταργηθεί; Ίσως υπάρχουν ποικίλοι τρόποι. Στο δικό μας σύστημα πελατειακή σχέση υπάρχει σε δύο επίπεδα και αθροίζεται. Υπάρχει στην εκλογή εκπροσώπων από το λαό (βουλή) και στην εκλογή κυβέρνησης από τους βουλευτές. Στη δραματική περίοδο 1965 ως 1967 π.χ. που κατέληξε στη δικτατορία και στην τραγωδία της Κύπρου, οι παλιότεροι θυμούνται τη συνεχή εξαγορά συνειδήσεων μέσα στη βουλή για να επιτευχθεί κυβέρνηση αρεστή στον τότε Ανώτατο Άρχοντα. Η πελατειακή σχέση μπορεί να μειωθεί δραστικά με έναν τρόπο που είναι μοναδικά γνήσια Ελληνική (ξεχασμένη) παράδοση: Εκλογή της βουλής με κλήρο μεταξύ όλων των Ελλήνων πολιτών. Έτσι γινόταν στην αρχαία Αθήνα. Η βουλή βέβαια θα εκλέξει κυβέρνηση μεταξύ ποικίλων ειδημόνων, έμπειρων, «άριστων» πολιτικών. Όπου και πάλι σ΄ αυτό το πολύ μικρότερης έκτασης επίπεδο δεν μπορεί να αποκλεισθεί κάποια πελατειακή σχέση. Ασύγκριτα μικρότερη προφανώς.

Η πολιτεία μας έχει, υποτίθεται, τρεις ανεξάρτητες εξουσίες: Κυβέρνηση, Βουλή και Δικαιοσύνη. Αμ, δε! Πού την είδατε την ανεξαρτησία; Η βουλή εκφράζει, υποτίθεται, τη βούληση του λαού. Πώς όμως, αφού τα 40% των ψηφισάντων εκλέγουν >50% των βουλευτών, ενώ όποιος ψήφισε κόμμα με <3% των ψήφων δεν εκπροσωπείται; Το πρώτο κόμμα στη νέα βουλή εκπροσωπεί μόνο 19% (=35%Χ55%) των πολιτών! Κι η αποχή; Και πού είναι η ανεξαρτησία μεταξύ κυβέρνησης και βουλής, που την κρίνει; Αφού η κυβέρνηση αποτελείται από μέλη της πλειοψηφίας της βουλής, πώς μπορεί να κριθεί αμερόληπτα από τη βουλή;

Συνηθισμένες αντιρρήσεις στην εκλογή της βουλής με κλήρο είναι κυρίως οι παρακάτω: Ο λαός είναι ανώριμος, και ένα τυχαίο δείγμα του δεν μπορεί να κρίνει. Η αντιδημοκρατική αυτή νοοτροπία δέχεται όμως ότι ο λαός είναι ικανός να κρίνει και εκλέγει βουλευτές, αλλά όχι κυβέρνηση. Δέχεται επίσης ότι τυχαία επιλεγμένο δείγμα του, οι ένορκοι, μπορούν να αποφασίζουν για αθωότητα ή ενοχή (ακόμη και για θάνατο, όπου υπάρχει ποινή θανάτου) κατηγορουμένου, αλλά όχι τους νόμους και την κυβέρνηση. Όχι όμως, η Βουλή εκφράζει αξιόπιστα τη βούληση του λαού μόνον όταν είναι τυχαίο δείγμα της, όπως η ποιότητα π.χ. του λαδιού εξετάζεται σε ένα τυχαίο δείγμα του. Αλλιώς, στρεβλώνει τη λαϊκή βούληση. Άλλη αντίρρηση είναι η δυσκολία στη λήψη αποφάσεων. Αυτή όμως είναι ευθύνη των πλειόνων «αρίστων» πολιτικών να καταλήγουν σε ελάχιστες συμβιβαστικές προτάσεις και μεταξύ αυτών να επιλέγουν οι βουλευτές. Μια τρίτη αντίρρηση είναι πως αυτά ίσχυαν πριν από 2500 χρόνια. Στη σύγχρονη κοινωνία δεν έχουν θέση. Κι όμως υπάρχει μια σύγχρονη κοινωνία που το Σύνταγμά της στηρίζεται στις αρχές της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Είναι η Ελβετία και ο νομοθέτης της (τυχαίο;) ήταν Έλληνας, ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Ας τα σκεφθούμε όλα αυτά.