Οργάνωση

Αντίθετα από την εντροπία (ή χάρη σ΄ αυτήν;) τα πάντα οργανώνονται. Τυχαία, μπορούν να βρεθούν κοντά το ένα με το άλλο κάποια από τα διάσπαρτα στοιχεία της φύσης, σχηματίζοντας ένα είδος σωρείτη. Όπως τυχαία συνάχθηκαν, έτσι και τυχαία θα διαλυθούν: Νόμος της εντροπίας. Κι όμως δεν γίνεται ακριβώς έτσι. Μέσα στη μάζα της οντότητας, που δημιουργήθηκε τυχαία, καθένα από τα στοιχεία της δέχεται από παντού δυνάμεις συνοχής ίδιες, που αλληλεξουδετερώνονται. Όλα, εκτός από τα επιφανειακά στοιχεία που συνορεύουν με το περιβάλλον. Αυτά δέχονται από μέσα δυνάμεις διαφορετικές από εκείνες που δέχονται απέξω από τα υπόλοιπα, διαφορετικά, στοιχεία του περιβάλλοντος (δυνάμεις συνάφειας). Μ΄ αυτό τον τρόπο σχηματίζεται γύρω από την οντότητα ένα είδος προστατευτικού στρώματος, που αντιστέκεται στην, και καθυστερεί τη, μοιραία διάλυσή της. Ώσπου να διαλυθεί όμως, πολλά μπορούν να συμβούν.

Έχομε ξαναμιλήσει για τους καταλύτες. Συμβάλλουν στο σχηματισμό οντοτήτων, χωρίς να μετέχουν στο τελικό προϊόν, χωρίς να αναλώνονται. Το οξυγόνο με το υδρογόνο έχουν ισχυρή τάση να ενωθούν σχηματίζοντας νερό. Δεν ενώνονται όμως αυτόματα, ακόμη και αν αναμιχθούν. Με την παρουσία λευκόχρυσου η ένωσή τους γίνεται με εκρηκτική ταχύτητα. Ο λευκόχρυσος είναι καταλύτης. Μπορεί λοιπόν, πάλι τυχαία, μια νεοδημιουργημένη οντότητα να έχει καταλυτικές ιδιότητες ευνοώντας τη δημιουργία άλλης οντότητας. Μπορεί ακόμη να ευνοεί τη δημιουργία μιας οντότητας με δομή ίδια με τον εαυτό της: Ποιοτική αλλαγή στην εξέλιξη. Η μορφή της οντότητας πέρασε στην αιωνιότητα, αυτοσυντηρείται. Τέτοια είναι τα μόρια του DNA, το θεμέλιο της ζωής. Κάποιοι ιοί αποτελούνται από ένα μόριο DNA και οι κληρονομικές μας ιδιότητες είναι αποθηκευμένες συμβολικά στη δομή του DNA, μοναδική για τον καθένα μας. Η εξέλιξη συνεχίζεται σε ολοένα πιο σύνθετες δομές που παίρνουν τελικά τη μορφή του κυττάρου.

Το κύτταρο αποτελεί σταθμό στην εξέλιξη. Έχει σημαντική αυτοδυναμία. Μόλις δημιουργηθεί εισάγει διαμέσου της μεμβράνης του ουσίες που με ποικίλες χημικές διεργασίες τις μετατρέπει σε στοιχεία που το αποτελούν κι έτσι μεγαλώνει. Σ΄ αυτή τη διαδικασία ανταποκρίνεται σε ερεθίσματα με κινήσεις που διευκολύνουν την είσοδο των χρήσιμων ουσιών, αλλά και «μαθαίνει» να ξεχωρίζει τις χρήσιμες από τις άχρηστες ουσίες. Μεγαλώνοντας, για γεωμετρικούς λόγους, ο όγκος του αυξάνεται συγκριτικά περισσότερο από την επιφάνειά του, που τώρα πια δεν αρκεί για να ικανοποιεί τις ανάγκες του. Και τότε διαιρείται σε δύο ίσα μέρη. «Γεννά» δύο θυγατρικά κύτταρα και «πεθαίνει», χωρίς να αφήσει πτώμα. Είναι δυναμικά αθάνατο. Όλα αυτά γίνονται με βάση το σχέδιο που είναι εγγεγραμμένο στο DNA του. Μετά από μερικές γενιές, τυχαίες μικροαλλοιώσεις που συντελούνται στο DNA, εμποδίζουν να γίνει ο πολλαπλασιασμός που περιγράψαμε και το κύτταρο θα πεθάνει αφήνοντας πτώμα. Όμως κι αυτό αποφεύγεται. Τυχαία συναντά ένα άλλο κύτταρο που επίσης έχει χάσει την ικανότητα να πολλαπλασιάζεται λόγω τυχαίων αλλοιώσεων στο DNA του. Ενώνονται λοιπόν τα «γερασμένα» αυτά κύτταρα κι επειδή οι αλλοιώσεις στα DNA τους είναι απίθανο να είναι ίδιες, με αυτό το «γάμο» τους, διορθώνουν το ένα με το άλλο τις ατέλειες καθενός τους και ξαναγίνονται ολοζώντανα, έτοιμα να αφήσουν απογόνους.

Η σημασία της κυτταρικής μεμβράνης που φέρνει σε επαφή το ένα κύτταρο με το άλλο και με το περιβάλλον τους δείχθηκε παραπάνω. Έχει όμως και άλλη, «δραματική» σημασία. Όταν ένα μεγαλύτερο κύτταρο έλθει σε επαφή με άλλο άλλου είδους, το μεγάλο μπορεί να ενσωματώσει το μικρό, να διαλύσει τη μεμβράνη του και να το πέψει. Το καϋμένο το μικρό φαγώθηκε από το μεγάλο: Το τίμημα να υπάρχουν σύνορα. Όμως υπήρξε άμυνα. Πολλά μαζί κύτταρα άρχισαν να συνδέονται μεταξύ τους διατηρώντας και την ανεξαρτησία τους. Ολόκληρες αποικίες τέτοιων κυττάρων κατένειμαν μεταξύ τους τις δουλειές τους. Κάποια κύτταρα («σωματικά») ανέλαβαν την άμυνα και την τροφοδοσία της ομάδας, ενώ άλλα («γεννητικά») τον πολλαπλασιασμό τους. Τα σωματικά εξειδικεύθηκαν, εύρισκαν πιο εύκολα τροφή και προστάτευαν πιο αποτελεσματικά την ομάδα και έτρεφαν τα γεννητικά. Αυτά πάλι εξειδικεύθηκαν στην αναπαραγωγή και τρέφονταν με έτοιμες ουσίες που τους προμήθευαν τα σωματικά. Ιδανική συνεργασία. Το τίμημα όμως ήταν βαρύ. Τα σωματικά έχασαν την ικανότητα να αναπαράγονται κι όταν φθείρονταν αρκετά, πέθαιναν αφήνοντας για πρώτη φορά πτώμα. Οι αποικίες εξελίχθηκαν στους πολυκύτταρους οργανισμούς και η εξέλιξη γινόταν ολοένα πιο «εύκολη» στα εκατομμύρια χρόνια που ακολούθησαν τουλάχιστον πάνω στη γη. Για να φθάσει η εξέλιξη στον άνθρωπο.

Στην αρχή οι άνθρωποι λειτουργούσαν αγελαία σαν τα μεμονωμένα κύτταρα. Έκαναν ο καθένας τους όλες τις δουλειές που χρειάζονταν, αναζητούσαν τροφή και τρέφονταν και αμύνονταν κατά των ποικίλων κινδύνων που προέκυπταν από άλλα ζώα. Κι όταν έφθανε η ώρα τους, ζευγάρωναν άνδρες με γυναίκες και έκαναν παιδιά. Μαζεύονταν όλοι εκεί που υπήρχε τροφή, συνήθως σε κοιλάδες γύρω από ποταμούς, λίμνες, θάλασσες, όπου όμως μαζεύονταν και άγρια θηρία που τους απειλούσαν. Η συναγέλαση πολλών ανθρώπων διευκόλυνε την επαφή του ενός με τον άλλο και, όπως όλα τα ανώτερα ζώα, ανέπτυξαν συνεκτικές δυνάμεις μεταξύ τους. Στηρίζονταν αυτές στην συμπληρωματική κατασκευή κάποιων οργάνων τους και στα αντίστοιχα αμοιβαία ηδονικά αντανακλαστικά, το χειλεο-θηλικό που συνέδεε τη μητέρα με το βρέφος και το πεο-κολπικό που συνέδεε τον άντρα με τη γυναίκα. Με την ιδιαίτερη ικανότητα των ανθρώπων να σχηματίζουν δευτεροβάθμια εξαρτημένα αντανακλαστικά ανέπτυξαν το λόγο, λογική επικοινωνία μεταξύ τους που τους επέτρεψε να διαφοροποιούνται ολοένα περισσότερο και να ζουν συμπληρωματικά ο ένας με τον άλλο. Η διαφοροποίηση ήταν αφάνταστα μεγαλύτερη από εκείνη των αρχέγονων κυτταρικών αποικιών. Η αρχή της αλληλεξάρτησης όμως ήταν ίδια. Ο καθένας, χωρίς τη στήριξη των λοιπών μελών της κοινωνίας ήταν καταδικασμένος να μη μπορεί να ζήσει.

Οργανώθηκαν ομάδες ανθρώπων, οντότητες, που τους τελευταίους αιώνες πήραν τη μορφή των κρατών-εθνών. Πόλεμοι καταστροφικοί μεταξύ τους εκδηλώνονται. Άρχισαν όμως να σχηματίζονται ομάδες κρατών, ομοσπονδίες και συνομοσπονδίες, με μεγάλη δυναμικότητα. Εξασφαλίζουν σε σημαντικό βαθμό την επιβίωση κάθε κράτους. Αυτό όμως έχει τεράστιο τίμημα. Τα κράτη, για να μετάσχουν σε τέτοιες κοινότητες είναι υποχρεωμένα να εκχωρήσουν την κυριαρχία τους σ΄ αυτές. Κι έτσι, αν πάψουν να λειτουργούν, λόγω της φθοράς του χρόνου, τα περιμένει ο θάνατος. Αφήνοντας πίσω τους πτώματα, όπως τέλειωσαν κάποτε όλα τα κράτη και οι αυτοκρατορίες. Σ΄ εμάς μένει ωστόσο η ευθύνη να αγωνισθούμε για να λειτουργήσουμε «όπως πρέπει», χωρίς να αφήσουμε πτώμα την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει συμπληρωματική, όχι ίδια, λειτουργία μας στο χώρο της συνομοσπονδίας που ζούμε.