Για το Πανεπιστήμιο να επαναφέρουμε τις δεσμεύσεις μας

Οι αρνητικές εξελίξεις σχετικά με την έδρα της πολυτεχνικής σχολής και -ουσιαστικά- το μέλλον του πανεπιστημίου, προβληματίζουν. Αποτελούν όμως ευκαιρία να ανοίξει η συζήτηση για την προοπτική του νησιού μας. Νομίζω ότι αρκετά συζητήθηκαν άλλα, ήσσονος σημασίας ζητήματα.

Η «μάχη» για την ίδρυση & υποδοχή και κατόπιν για την εδραίωση του Τμήματος Μηχανικών Σχεδιασμού Προϊόντων και Συστημάτων είναι συνεχιζόμενη και πολυετής. Από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του τμήματος, ο Δήμος έχει στηρίξει όπως όφειλε την ύπαρξη και ανάπτυξή του. Όχι με φιλοφρονήσεις και μεγάλες κουβέντες, αλλά με πράξεις. Ανάμεσά τους (χωρίς να περιορίζεται εκεί) με παραχώρηση δημοτικών κτιρίων και αιθουσών, σε μια περίοδο που γνωρίζαμε ότι το Πανεπιστήμιο δεν είχε άλλα μέσα ή πόρους να στεγάσει τις δραστηριότητές του. Ή θα του παρείχαμε εμείς τους χώρους, ή θα υποβαθμιζόταν και θα έμενε χωρίς φοιτητές, αν δεν έκλεινε ολωσδιόλου -ήταν τόσο απλό.

Η εμπειρία μου στα οχτώ χρόνια που υπηρέτησα δημοτικός σύμβουλος ήταν ότι στις σχετικές με το θέμα συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, τα πράγματα ήταν αυτονόητα. Υπήρχε μια ευρεία συναίνεση και όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι είχαν αίσθηση ποιο ήταν το καθήκον τους. Ότι το μέλλον του νησιού ήταν συνυφασμένο με το μέλλον του πανεπιστημίου θεωρούταν σαφές. Επιπλέον, πάντα στο μυαλό όλων μας ήταν η ίδρυση Πολυτεχνικής Σχολής με έδρα τη Σύρο, η οποία θα έδινε ώθηση στη δράση του Πανεπιστημίου και θα είχε πολλαπλή θετική επίδραση στο νησί μας.

Αλλά αν η γενική αρχή ήταν πράγματι αυτονόητη, τα βήματα δεν ήταν απλά και προδιαγεγραμμένα. Και αυτό γιατί ένα κρίσιμο σημείο στη στήριξη του πανεπιστημίου ήταν η παραχώρηση σε αυτό επαρκούς έκτασης του στρατοπέδου, το οποίο ως γνωστό δεν ανήκε στο δήμο. Όλοι γνώριζαν -η δημοτική αρχή, οι σύμβουλοι πλειοψηφίας και μειοψηφίας, οι πανεπιστημιακοί, οι φορείς- ότι μόνο με ένα ενιαίο και σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα το τμήμα θα μπορούσε να ανοίξει τα φτερά του.

Έτσι, ξεκίνησε ένας αγώνας. Μέσα από μια δύσκολη και μακρά διαδικασία εγκρίσεων (οκτώ εγκρίσεις από το 2006 μέχρι το 2010, μεταξύ των οποίων περιβαλλοντική, γεωλογική, αρχαιολογική, νεωτέρων μνημείων, δασών, ΚΣΧΟΠ κ.α.) ο δήμος με την επιμονή του τότε δημάρχου και τη δουλειά της υπηρεσίας, κατόρθωσε να δημοσιεύσει το ΦΕΚ Απαλλοτρίωσης του χώρου του στρατοπέδου (82/2010). Την ίδια στιγμή το Δημοτικό Συμβούλιο πήρε μια ιστορική απόφαση, παραχωρώντας στο πανεπιστήμιο ένα μεγάλο ποσοστό της έκτασης που θα αποκτούσε ο δήμος, με έτοιμα κτήρια (απαιτούν ανακαίνιση, αλλά υπάρχουν), καθώς και προοπτική επέκτασης στην υπόλοιπη έκταση η οποία δεν απέκλειε την χρήση «εκπαίδευση».

Στο πλαίσιο αυτό και με τη διαχρονική σύμφωνη γνώμη (τρεις φορές εκφράστηκε θετικά) της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Άμυνας, πιέσαμε στην κατεύθυνση μετεγκατάστασης της μονάδας, δίνοντας στο υπουργείο έκταση 27.000 τ.μ. περίπου, με δόμηση 21.500 τ.μ. Ο δήμος αποκτούσε καταρχάς σχεδόν διπλάσια έκταση και δόμηση ενώ η υπόλοιπη έκταση θα ήταν κοινόχρηστοι χώροι και οδικό δίκτυο. Με δυο λόγια, το υπουργείο Άμυνας θα λάμβανε περίπου το ⅓ της διαθέσιμης δόμησης.

Από το 2012, για ανεξήγητους λόγους, το ΥΠΕΘΑ μέσω του ΤΕΘΑ προωθεί την εικόνα του «αδικημένου» και αρνείται να εγκρίνει την Πράξη Εφαρμογής της μελέτης. Σε έγγραφό του μάλιστα το 2014 αναφέρει εντελώς εσφαλμένα ότι λαμβάνει μόνο 16,7% (!) της έκτασης. Ο Δήμος από το 2012 συνέχισε τις πιέσεις για επίλυση του θέματος μέσω πολιτικών αποφάσεων, όπως άλλωστε είναι απολύτως λογικό. Μάλιστα, πάντα υπήρχε το πεδίο βολής της Βάρης, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με ανταποδοτικό τρόπο υπέρ του ΤΕΘΑ ώστε να ισορροπήσει η μικρότερη έκταση στην Ερμούπολη.

Αυτά τα αναφέρω, για να γίνει κατανοητό από τον κόσμο της Σύρου, ότι υπήρξε μια ωριμότητα στη διαδικασία και συλλογική προσπάθεια να βρεθεί λύση για τις υποδομές του Πανεπιστημίου και της Πολυτεχνικής Σχολής στο στρατόπεδο. Παράλληλα, είμαι βέβαιος ότι μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τα διάφορα εμπόδια που έθετε το ΤΕΘΑ, αν μέναμε πιστοί στο σχεδιασμό μας με πίεση και αντιπροτάσεις ώστε να ολοκληρωθεί η εφαρμογή ενός δημοσιευμένου ΦΕΚ Απαλλοτρίωσης. Είχαμε και έχουμε το δίκιο με το μέρος μας. Αντί αυτού έχω την αίσθηση ότι η πολυετής προσπάθεια της προηγούμενης δημοτικής αρχής πήγε στην άκρη.

Το τελευταίο διάστημα ξεκίνησε μια προσέγγιση τελείως διαφορετική, με όνειρα για ξενοδοχειακές μονάδες πολυτελείας, που μου θυμίζουν τις μεγάλες κουβέντες για το καζίνο, στα πρώτα του βήματα. Αυτή είναι η στρατηγική για την Ερμούπολη και τη Σύρο; Ακόμα και αν υποτεθεί ότι πράγματι, ένας επενδυτής θα επιλέξει να δημιουργήσει μονάδα πολυτελείας στο συγκεκριμένο σημείο, είναι σφάλμα να πιστεύει κανείς ότι ο τουρισμός από μόνος του μπορεί να στηρίξει την ανάπτυξη. Και είναι δεύτερο σφάλμα, να πιστεύει ότι τουρισμός σημαίνει απλώς τουριστικές εγκαταστάσεις. Αν από τη δεκαετία του ‘90 και μετά δεν είχαν λυθεί τα ζητήματα της παροχής νερού, του βιολογικού καθαρισμού, του ΧΥΤΑ, αν δεν είχε γίνει το μεγάλο έργο της αντικατάστασης των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης με παράλληλη ανακατασκευή των κλιμακωτών οδών της Ερμούπολης, θα μιλούσαμε σήμερα για τουριστική κίνηση; Ας ρωτήσουμε άλλα νησιά με ελλείψεις σε υποδομές για αυτά που αντιμετωπίζουν. Στήριξη λοιπόν του τουριστικού ρεύματος με κάθε μέσο, αλλά παράλληλα υποδομές, στήριξη του Νεωρίου, στήριξη της αγροτικής παραγωγής και φυσικά στήριξη του πανεπιστημίου, που λόγω της ιδιαιτερότητας του τμήματος μπορεί να μετατρέψει τη Σύρο σε κυψέλη καινοτομίας και νεανικής επιχειρηματικότητας. Όσο για τη στρατηγική αξιοποίησης του στρατοπέδου, είχε δημιουργηθεί προ δύο ετών αν θυμάμαι καλά, μια σχετική επιτροπή από το Δημοτικό Συμβούλιο. Θα βοηθούσε τη συζήτηση αν γνωρίζαμε το πόρισμα στο οποίο έχει καταλήξει.

Αν πράγματι το υπουργείο Παιδείας προσανατολίζεται στο θέμα της έδρας όπως διαβάζω, το κρίσιμο για να αλλάξει ρότα δεν θα είναι ψηφίσματα διαμαρτυρίας, αλλά μια επιβεβαίωση ότι το νησί, η συριανή κοινωνία, ο Δήμος στηρίζουμε έμπρακτα το πανεπιστήμιο με τις αποφάσεις και τη στάση μας. Πρώτα από όλα, με την επαναφορά της δέσμευσης για παραχώρηση έκτασης στο στρατόπεδο, με μια επικαιροποιημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Πέρα από αυτό, ανησυχώ ότι, ανεξάρτητα από το θέμα της έδρας, το Τμήμα Μηχανικών στη Σύρο θα κινδυνέψει στο μέλλον αν δεν στηριχθεί περισσότερο, έμπρακτα. Αναμένοντας το σχέδιο ΑΘΗΝΑ-2, θα πρέπει να δραστηριοποιηθούμε, πριν είναι αργά.