Παιδικές Αναμνήσεις

Μισοχαμένες στο ημίφως της λησμοσύνης οι μνήμες. Θυμάμαι μόνο πολύ γέλιο, ανάμεικτο όμως με διάχυτη αγωνία. Όλη η ευρεία οικογένεια μαζεμένη στο τραπέζι. Ένας χωρικός είχε έλθει και έσφαξε το αρνάκι. Δε θυμάμαι από τη σκηνή παρά μόνο πως έκανε το σταυρό του και είπε "Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος". Πολύ αργότερα κατάλαβα πως αυτή η διαδικασία ήταν θυσία στο όνομα του Θεού και όχι σφαγή. Ιερή θυσία, διότι το Πασχαλινό τραπέζι είναι ανοικτό σε καθέναν που θα τύχει να περνά. Στο όνομα του Κυρίου. Σήμερα τρώμε το αρνί σφαγμένο σε άγνωστο τόπο από άγνωστους ανθρώπους, με άγνωστους μηχανισμούς. Στο τραπέζι διασκέδαζαν όλοι και εγώ, θυμάμαι, γελούσα. Χωρίς να ξέρω γιατί. Απλώς επειδή γελούσαν όλοι. Οι δυο κοπέλες, η Ειρήνη και η Κατίνα, πηγαινοέρχονταν ανάμεσα στην κουζίνα και την τραπεζαρία. Μαζί με τα γέλια υπήρχε, όπως έλεγα, και η διάχυτη αγωνία. Στη συζήτηση συμμετείχαν και τα δύο μου μεγάλα ξαδέρφια. Ο Στάθης θαύμαζε τους Γερμανούς. Ο Νικηφόρος ξεσπάθωνε γεμάτος ενθουσιασμό με τους Άγγλους. Οι μεγάλοι, ο παππούς, ο μπαμπάς και ο θείος, κρατούσαν τη σπάλα του αρνιού και προσπαθούσαν να διαβάσουν πάνω της ποιος θα νικήσει. Κάποια στιγμή, θυμάμαι, ο μπαμπάς πήγε στην κουζίνα με ένα χαρτί και ένα μολύβι. Ζήτησε από την Ειρήνη να γράψει το όνομά της. Το έγραψε εκείνη με τα κολυβογράμματα που ήξερε. Και ο μπαμπάς γύρισε στην τραπεζαρία ανεμίζοντας σαν τρόπαιο το χαρτί και φωνάζοντας: "Η υπογραφή της Ειρήνης!". Ναι, το θυμάμαι το γέλιο που ακολούθησε. Πρέπει να ήμουν 3 1/2 ετών. Δεν μπορούσα να έχω την παραμικρή ιδέα για το τι θα ακολουθούσε.

Έβλεπα στη συνέχεια με μεγάλη υπερηφάνεια το μπαμπά να προβάρει τη μεγάλη στολή του. Εκεί, κατά τον Αύγουστο πρέπει να ήταν, κλήθηκε για να "εκπαιδευθεί στα νέα όπλα" ή κάτι τέτοιο. Έφυγε μια βραδιά. Από τις αφηγήσεις των μεγάλων, εγώ δεν το θυμάμαι, έκλαιγα, λέει, και έτρεχα ξωπίσω του φωνάζοντας: "Αφήστε με να βλέπω το μπαμπά μου που πηγαίνει στον πόλεμο!". Πόλεμο εμείς δεν είχαμε ακόμη. Ήρθε όμως αυτός και τον συνάντησε πρώτος ο πατέρας μου που υπηρετούσε στην Πάτρα. Αυτήν πρωτοβομβάρδισαν τα Ιταλικά αεροπλάνα. Εκείνος έφυγε γραμμή για το μέτωπο επικεφαλής μοίρας τραυματιοφορέων. Εμείς, στη Σύρο είχαμε πλήρη άγνοια. "Μην ανησυχείτε", μας έλεγαν. "Αν υπήρχε κακό νέο, θα το είχατε μάθει". Ωραία παρηγοριά! Βρέθηκε, μας διηγούνταν αργότερα, λίγα μέτρα μακριά από τους εχθρούς. Επέστρεψε πάντως ζωντανός, μετά την κατάρρευση, ο ίδιος όμως σε κατάσταση συντριβής. Του πήρε καιρό για να συνέλθει.

Στο μεταξύ, τα ξαδέρφια μου βρήκαν πλοίο και έφυγαν για την πατρίδα τους, τη Νάξο. Καμιά είδηση από αυτούς. Στη Σύρο πέθαινε ο πληθυσμός από το λιμό. Η παραγωγή του νησιού ασήμαντη. Οι πολλοί ζούσαν από τη ναυτιλία, εργάτες σε εργοστάσια και υπάλληλοι του δημοσίου. Όλα είχαν σταματήσει. Ακόμη και το στοιχειώδες ψάρεμα. Πάνω στο νησί τεράστιος αριθμός Ιταλών στρατιωτών (γύρω στις 2000 νομίζω) έπαιρναν την ελάχιστη παραγωγή. Ο W. Churchill είχε εφαρμόσει εμπάργκο για να πιέζει τους εχθρούς, αλλά αυτό πίεζε μόνο τους ντόπιους, καθώς η ελάχιστη παραγωγή πήγαινε στο στρατό και όχι στους πολίτες. Κανένας δεν ξέρει πόσοι ακριβώς πέθαναν. Οι υπολογισμοί κυμαίνονται από το 1/4 ως το 1/8 του πληθυσμού. Ο Στάθης στη Νάξο μπάρκαρε με λίγους ακόμη με μια βάρκα να πάει στην Ντενούσα από όπου θα έφευγαν με Βρετανικό υποβρύχιο να καταταχθούν στον αντιστασιακό στρατό. Ποτέ δεν έφθασαν στη Ντενούσα. Κάποια από τα ξύλα της βάρκας τους βρέθηκαν να έχουν ξοκείλει κάπου σε μια ακρογιαλιά. Ο Νικηφόρος επιβίωσε. Πολλά χρόνια αργότερα, φωτεινό αστέρι στο νομικό κόσμο, υπερασπίστηκε μέσα στο δικαστήριο τη δημοκρατία, όταν αυτή βρισκόταν σε άμεσο κίνδυνο. Το πτώμα του βρέθηκε σε άλλη ακρογιαλιά, της Ρόδου.

Θυμάμαι πολλές ευτυχισμένες στιγμές με άλλα Πάσχα. Το Πάσχα, καθώς είναι ταυτισμένο με τρεις φυσικές ημερομηνίες, τη σεληνιακή μέρα της Πανσελήνου, την ηλιακή μέρα της εαρινής ισημερίας, και την εβδομαδιαία μέρα του Κυρίου, είναι το μέγα σύμβολο της διαχρονικής ενότητας των ανθρώπων και της αναγέννησης, που αρχίζει με το τέλος του χειμώνα. Είναι η μέρα της ελπίδας. Ως και ο θάνατος νικήθηκε με το θάνατο του Κυρίου μας, Θεού, Ανθρώπου, που αναστήθηκε εκ νεκρών, θανάτῳ θάνατον πατήσας. Και μας δίδαξε την Αγάπη και την Ειρήνη για όλους τους ανθρώπους. Έχουν περάσει 2 χιλιετίες από τότε και η προσδοκώμενη ειρήνη δεν έχει έλθει επί γης. Γιατί;

"Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή. Θέλει νεκροί χιλιάδες νάναι στους τροχούς, θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους...", λέει ο ποιητής και τραγουδά ο τροβαδούρος. Γίνεται; Αν έχουμε πίστη, ναι, γίνεται. Μόνο που θέλει όλα όσα ζητά ο Ελύτης. Στο μεταξύ εμείς κλεισμένοι από την πανδημία, φοβισμένοι από τους γείτονες, εξαρτημένοι από τους ξένους, από τους οποίους προσδοκούμε βοήθεια και για τον κορωνοϊό και για τους επίβουλους διπλανούς μας, έχομε βαθιά μέσα μας την αγωνία. Ούτε να συναθροισθούμε και να γελάσουμε όλοι μαζί δεν μας επιτρέπεται. Και όμως ο Κύριος, που θυσιάστηκε για μας, μας δίδαξε ότι η βασιλεία των ουρανών δεν είναι για τους πλούσιους, ότι πρέπει να δίνουμε βοήθεια σε καθέναν που έχει ανάγκη, πως πρέπει να αγαπάμε το Θεό και τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας, ακόμη περισσότερο και από τους οικείους μας, πως "καθεῖλε δυνάστας ἀπὸ θρόνων καὶ ὕψωσε ταπεινούς, πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν,...καὶ πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενούς". Κι όμως εμείς επιμένομε να κυνηγάμε τον πλούτο, το θησαυρισμό, που, αδρανής, φθείρεται σε σεντούκια, έρμαιο στην όρεξη κλεπτών, ιδιωτών ή και κρατικών. Ναι, θέλει δουλειά πολλή. Αλλά όχι για να θησαυρίζουμε, αλλά για να μεριμνούμε για κάθε άνθρωπο πάνω στη γη. Και το σύνολο όλων αυτών των άλλων είναι που θα μεριμνά για τις προσωπικές ανάγκες του καθενός μας. Όταν δεν θα το περιμένουμε.

Το Πάσχα όμως είναι εδώ. Για μας. Ας το γιορτάσουμε. "Αὕτη ἡ ἡμέρα, ἣν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα, καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ. Πάσχα τὸ τερπνόν, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα, Πάσχα πανσεβάσμιον ἡμῖν ἀνέτειλε, Πάσχα, ἐν χαρᾷ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα, ὦ Πάσχα λύτρον λύπης· καὶ γὰρ ἐκ τάφου σήμερον ὥσπερ ἐκ παστοῦ, ἐκλάμψας Χριστός, τὰ Γύναια χαρᾶς ἔπλησε λέγων· Κηρύξατε Ἀποστόλοις". "Ἀναστάσεως ἡμέρα, εὐφρανθῶμεν λαοί. Χριστός ανέστη".