Προγράμματα και δράσεις για το περιβάλλον

του Γιώργου Μαρκατάτου,

Οι στόχοι που έχουν τεθεί για το περιβάλλον έχουν ως ένα βασικό στοιχείο τους να προλάβουμε το χρόνο. Έτσι, το 2020 ήταν ορόσημο για την ενεργειακή στρατηγική και για τους κλιματικούς στόχους, το  2030 επιχειρεί για ένα  νέο πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια και  για το 2050 το στρατηγικό όραμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφορά την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας!
Για να πετύχουν οι στόχοι αυτοί χρειάζονται χρήματα. Στο σημείωμά μας αυτό θα αναφερθούμε στα χρήματα που απαιτούνται για την υλοποίηση βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων στόχων, με τη σημείωση ότι θα αναφερθούμε στους πόρους που διατίθενται τον ιδιωτικό τομέα, θεωρώντας ότι οι υποδομές είναι συστατικό στοιχείο του κράτους και πρέπει να κατασκευάζονται από τους κοινοτικούς και κρατικούς πόρους.

Η ανάλυση που προσπαθούμε να καλύψουμε για τις ανάγκες του περιβάλλοντος αφορούν το τρέχον έτος για το οποίο έχουν δεσμευθεί πόροι πάνω από 2,3 δις € σε 6 κατηγορίες προγραμμάτων και δράσεων, με βασικούς μοχλούς  το πρόγραμμα  LIFE, αλλά και τη Δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα στο πλαίσιο του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) απορροφούν το μεγάλο κομμάτι του ετήσιου προϋπολογισμού για το περιβάλλον, αφού έχουν αποκτήσει την κατάλληλη  εμπειρία από σειρά έργων που έχουν την ονομασία «Δοκιμαστικό σχέδιο». Τα δοκιμαστικά σχέδια καλύπτουν πτυχές του περιβάλλοντος που πρέπει να έχουν ερευνηθεί επαρκώς για να είναι χρήσιμη η χρηματοδότησή τους με νέους πόρους στα πλαίσια μιας σωστής κοινοτικής πολιτικής.

Ενδεικτικά  αναφέρουμε εδώ ορισμένα δοκιμαστικά σχέδια, όπως:

    •  Επιπτώσεις της καύσης οικιακών στερεών αποβλήτων για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην Ευρώπη και πιθανά μέτρα μετριασμού,

    • Προς μια τεκμηριωμένη βελτίωση της εφαρμογής των οδηγιών για τα πτηνά και τους οικοτόπους: συστηματική επανεξέταση και μετα-ανάλυση,

    • Λύσεις που βασίζονται στη φύση και αποσκοπούν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης των υδάτων σε γεωργικές περιοχές,

    • Χαρτογράφηση λύσεων, βέλτιστων πρακτικών και μέσων για την απορρύπανση της Ένωσης από τα κατάλοιπα του παρασιτοκτόνου λινδανίου,

    • Ενσωμάτωση έξυπνων αισθητήρων και μοντελοποίησης για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα στις πόλεις,

    • Μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με μια κοινή ανοικτή πλατφόρμα για δεδομένα χημικής ασφάλειας,

    • Ενθάρρυνση της κοινωνίας των πολιτών για την ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών συνδεόμενων με πράσινες πόλεις και πράσινα αστικά περιβάλλοντα,

    • Βελτίωση των κατευθυντήριων γραμμών και της ανταλλαγής γνώσεων μεταξύ διαχειριστών γης, φορέων διατήρησης της φύσης και τοπικών κοινοτήτων για τη διατήρηση των τοπίων πολιτιστικής κληρονομιάς εντός και εκτός του δικτύου Natura 2000,

Τα δοκιμαστικά σχέδια βοήθησαν στη σημερινή μορφή της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ. Έτσι οδηγήθηκαν οι ασχολούμενοι με το ότι η κλιματική αλλαγή και η απώλεια βιοποικιλότητας συνδέονται στενά μεταξύ τους. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα οικοσυστήματα και μεταβάλλει τους οικοτόπους των ειδών, γεγονός που επηρεάζει την ικανότητά τους να επιβιώνουν. Όσο μεγαλύτερη είναι η αύξηση των θερμοκρασιών, τόσο λιγότερα είδη θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Από την άλλη πλευρά, η κακή υγεία των οικοσυστημάτων επιδεινώνει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ τα υγιή οικοσυστήματα μετριάζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Δεν απαιτείται ιδιαίτερη ευφυΐα  για να κατανοήσουμε ότι χρειαζόμαστε περισσότερες προστατευόμενες περιοχές. Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, θα πρέπει να προστατεύσουμε τουλάχιστον το 30 % των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών μας.

Ένα δοκιμαστικό σχέδιο, που προβλέπει ορισμένες πληρωμές ακόμη και φέτος (περίπου 100 χιλιάδες €), έχει τίτλο «Εμπορικό μοντέλο ηλεκτροδότησης λιμένα», και απαντά στο σοβαρό ερώτημα της διαρκούς  αύξησης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, και μολονότι συνεπάγεται πολλά υποσχόμενη διεθνή ανάπτυξη στους λιμένες, εγείρονται ανησυχίες σχετικά με την περιβαλλοντική επιβάρυνση της τοπικής και περιφερειακής κοινότητας. Σε μια προσπάθεια μετριασμού του περιβαλλοντικού αυτού αντικτύπου, πολλές λιμενικές αρχές εφάρμοσαν μια νέα στρατηγική που προβλέπει έναν αυτοσυντηρούμενο λιμένα όσον αφορά την ενεργειακή αυτονομία και την παραγωγή μηδενικών εκπομπών, με τη χρήση νέων τεχνολογιών που θα συμβάλουν στη διαχείριση των πόρων με πιο βιώσιμο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Αυτό έγινε κατορθωτό με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των λιμενικών δραστηριοτήτων και τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών ηλεκτρικής φόρτισης για υβριδικά και πλήρως ηλεκτρικά πλοία και για τη λειτουργία πλοίων που ηλεκτροδοτούνται από τους λιμένες κατά τον ελλιμενισμό (ηλεκτροδότηση από ξηράς) θεωρούνται ορισμένα από τα πλέον καινοτόμα και επιδραστικά χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου λιμένα. Η υλοποίηση τέτοιων δράσεων μπορεί να μειώσει δραστικά τις εκπομπές των πλοίων και τον θόρυβο εντός των λιμενικών περιοχών, είναι δε ιδιαίτερα κρίσιμες για έναν συνεχώς επεκτεινόμενο λιμένα.

Εν προκειμένω, οι αναβαθμίσεις και η βελτιστοποίηση του ενεργειακού δικτύου του λιμένα, καθώς και του αντίστοιχου επιχειρησιακού πλαισίου, μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τις περιβαλλοντικές επιδόσεις του λιμένα και να τον καταστήσουν πιο πράσινο, τεχνολογικά προηγμένο πυλώνα του ναυτιλιακού κλάδου.

Τέλος, αναφερόμαστε εν τάχει και στη  Μελέτη για την παρακολούθηση υψηλού ρυθμού της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που τελείωσε πρόσφατα και αφορούσε τους φιλόδοξους στόχους για την ανάληψη δράσης από δημόσιους και ιδιωτικούς ενδιαφερόμενους φορείς για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Το περιβάλλον στηρίζεται στην ανθρώπινη ενέργεια για τη διατήρησή του. Και μέχρι σήμερα δεν έχουμε επιδείξει την κατάλληλη πρόθεση  για τη διατήρηση τουλάχιστον των βασικών χαρακτηριστικών του, που επηρεάζουν τη ζωή μας. Καιρός να αλλάξουμε πορεία.