Η παγκόσμια ασφάλεια και η Ευρωπαϊκή Ένωση

Του Γιώργου Μαρκατάτου

Η παγκόσμια ασφάλεια καθίσταται όλο και πιο περίπλοκη, πολυδιάστατη και αμφισβητούμενη. Καθώς  οι ένοπλες διαμάχες και εμφύλιοι έχουν επανεμφανιστεί, ακόμα και στη γειτονιά της ΕΕ, νέες και μη συμβατικές απειλές ασφάλειας έχουν κάνει την εμφάνιση τους και ενδυναμώνονται, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων, των υβριδικών απειλών, της τρομοκρατίας, της παραπληροφόρησης, της κλιματικής αλλαγής, ή της τεχνητής νοημοσύνης. Τα ποσά που έχουν εγκριθεί εντός του 2023 ανέρχονται σε άνω των 1.182 εκατ. €

Σε μελέτη που κυκλοφόρησε στις 29 Ιουνίου 2023, από τη δεξαμενή σκέψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, διαβάζουμε ότι «Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία αποκάλυψε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία καθώς προσπαθεί να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση και να αυξήσει την παραγωγή στον απόηχο ενός θεμελιωδώς αλλαγμένου περιβάλλοντος ασφαλείας στην Ευρώπη[1]». Μέσα σ αυτόν τον διαρκώς αυξανόμενα διασυνδεδεμένο κόσμο, η ασφάλεια της Ευρώπης ξεκινά έξω από τα σύνορα της και οι Ευρωπαίοι πολίτες δικαιούνται να ζουν μέσα σ ένα ασφαλείς και σταθερό περιβάλλον. Επομένως μπροστά σ αυτή την  αυξανόμενη παγκόσμια αστάθεια η ΕΕ  επιφορτίζεται με μεγαλύτερες ευθύνες για την δική της ασφάλεια και με αύξηση της ικανότητας της να  δρα αυτόνομα.

Με δεδομένο ότι κανένα κράτος μέλος δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίζει μόνο αυτές τις προκλήσεις  ασφάλειας, η ΕΕ έχει καταστήσει την ασφάλεια μια από τις προτεραιότητες της  παγκόσμιας Στρατηγικής της  και  δημιουργεί τις συνθήκες έτσι ώστε τα κράτη μέλη να συνεργάζονται στενότερα μεταξύ τους στα θέματα ασφάλειας και άμυνας.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευθεί σε Κοινή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας ( CFSP), η οποία έχει στόχο να διατηρήσει την ειρήνη και να ενισχύσει τη διεθνή ασφάλεια, σύμφωνα με τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών και τις ευρωπαϊκές Συνθήκες ( Συνθήκη της Λισσαβόνας).

Στον ακόλουθο πίνακα φαίνονται και τα κονδύλια που έχουν δεσμευθεί να δαπανηθούν μέσα στο τρέχον έτος.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑΣ

(σε €)

Πηγή: ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΕ . ELYROS S.A. 2023

ΚΟΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ και ΑΜΥΝΑΣ ( CSDP)

 Αυτή η κοινή πολιτική επιφορτίζει την ΕΕ να αναλάβει έναν ηγετικό ρόλο σε επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης, στην πρόληψη συγκρούσεων και στην ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας. Αποτελεί ένα αναπόσπαστο τμήμα της  ευρωπαϊκής  αντίληψης για τη διαχείριση κρίσεων και βασίζεται σε στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα.

Η CSDP ανήκε στην εργαλειοθήκη της ΕΕ για την παγκόσμια ασφάλεια και ειρήνη, από κοινού με τη διπλώματά, την ανθρωπιστική βοήθεια, την αναπτυξιακή συνεργασία, την κλιματική δράση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οικονομική υποστήριξη και την πολιτική εμπορίου. Αυτά τα διαφορετικά εργαλεία συνδυάζονται κατά τρόπο ώστε να εξυπηρετούν  ιδιαίτερες συνθήκες κάθε κρίσης ή κατάστασης  Αυτή η ανά περίπτωση προσέγγιση που συνεχώς  προσαρμόζεται στις συνθήκες  αποτελεί την ευρωπαϊκή Παγκόσμια Στρατηγική. Ο συνδυασμός της ήπιας δύναμης με στρατιωτικά εργαλεία  συμβάλουν στην ενίσχυση της ασφάλειας και στην προώθηση των ευρωπαϊκών συμφερόντων και αξιών.

Τα μέσα που διαθέτει η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας είναι μεταξύ άλλων

• Στρατιωτικές και μη στρατιωτικές δυνατότητες, που χρησιμοποιούνται στην πρόληψη συγκρούσεων και κρίσεων
• Κυρώσεις: Η ΕΕ έχει διαμορφώσει κυρώσεις σε διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο εναντίον πολιτικών που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο ή τα ανθρώπινα δικαιώματα, η τις δημοκρατικές αρχές
• Καθεστώς  ειδικών εκπροσώπων της ΕΕ : Πολλοί ειδικοί  εκπρόσωποι της ΕΕ έχουν διοριστεί προκειμένου να προωθήσουν  τις πολιτικές της ΕΕ και των συμφερόντων της σε ειδικές περιοχές και χώρες  και έχουν ενεργό ρόλο στις προσπάθειες διατήρησης της ειρήνης  της προώθησης της σταθερότητας  και στην εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου.

Σημαντικό είναι να δούμε και τα αποτελέσματα τόσο της συνόδου κορυφής της ΕΕ που άρχισε Πέμπτη και τελειώνει Παρασκευή 30/6/2023, όπως επίσης και τι θα ξημερώσει από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στο Βίλνιους, όπως διαβάζω σε ενημέρωση της 28-06-2023 για το τι σκέφτονται οι δεξαμενές σκέψης, για τη σύνοδο του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) στο Βίλνιους στις 11-12 Ιουλίου, στο πλαίσιο ενός περίπλοκου και ασταθούς περιβάλλοντος ασφαλείας[2].

[1] (Reinforcing the European defence industry | Think Tank | Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (europa.eu)

[2] NATO’s July summit in Vilnius [What Think Tanks are thinking] | Think Tank | Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (europa.eu)