Ευρωεκλογές και οικονομική στήριξη στην Ουκρανία

Του Γιώργου Μαρκατάτου

Αρχές του έτους και μόλις λίγους μήνες πριν τις ευροεκλογές του 2024 παρατηρείται να εντείνεται το γενικό αλαλούμ στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Ενώ η κρίση μεσουρανεί στο σύνολο Tων 27 κρατών μελών, ξαφνικά συνεχίζουν το βιολί τους οι Ευρωπαίοι για τη συνεχιζόμενη στήριξη προς την Ουκρανία, δεδομένης πλέον της αδυναμίας της Ουάσιγκτον να ανταποκριθεί στα διαρκή αιτήματα του Ζελένσκι. Έτσι, στο σημερινό μας σημείωμα θα ασχοληθούμε με την προτεινόμενη «Διευκόλυνση για την Ουκρανία» ως μερική θέση του προκειμένου να εγκρίνει στοιχεία νέου μηχανισμού στήριξης.

Η εξέλιξη ορισμένων στοιχείων μπορεί να μας διαφωτίσει ως προς το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Μόλις πριν λίγες μέρες (7 Ιανουαρίου) ο πρόεδρος του Συμβουλίου Charles Michel ανακοίνωσε την απόφασή του να κατέβει στις ευρωεκλογές, προσδοκώντας να γίνει ο επόμενος πρόεδρος του ευρωπαϊκού κοινοβουλευτισμού1. Οι αναγνώστες μας θα θυμούνται το σημείωμά μας για τη μεγαλύτερη δωροδοκία που εκτυλίχτηκε στις Βρυξέλλες ύψους 10 δις €. Είχαμε σημειώσει τότε (μέσα Δεκεμβρίου 2023) ότι τα ποσά που κατευθύνονται προς την Ουκρανία επιβαρύνονται οι ευρωπαϊκές αρχές και ιδέες, όπως η ομοφωνία, καθώς και το δημοκρατικό πολίτευμα που οδήγησε στη δημιουργία και εδραίωση της ΕΕ, όπως είναι αυτή σήμερα.

Αν αναλογιστεί κανείς περί τίνος πρόκειται, μπορεί να διακρίνει ότι ο πρόεδρος Σαρλ Μισέλ αποφάσισε να μετακινηθεί άμεσα στο ευρωκοινοβούλιο (αν το πετύχει βέβαια) αφήνοντας ουσιαστικά τον Ούγγρο πρωθυπουργό, που είναι το κόκκινο πανί κατά των αποφάσεων υπέρ της Ουκρανίας, να προεδρεύει των συμβουλίων υπουργών αλλά και των συνόδων κορυφής της ΕΕ από την 1η Ιουλίου 2024 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Το αξίωμα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υφίσταται μόλις από το 2009, όταν τέθηκε σε ισχύ στο πλαίσιο της μεταρρυθμιστικής Συνθήκης της Λισαβόνας για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ. Το πρωτόκολλο διδάσκει ότι η εργασία της προεδρίας συνίσταται στον καθορισμό της ατζέντας και του χρονοδιαγράμματος εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς και τη διαμεσολάβηση μεταξύ των κρατών μελών και την εκπροσώπηση των 27 στη διεθνή σκηνή.

Στους διαδρόμους των κοινοτικών οργάνων δεν ψιθυρίζουν τι αναμένεται. Δεν είναι όμως δύσκολο να κατανοήσει κανείς ότι η διαίρεση εκείνων που η λογική τους επιβάλει να τερματιστεί η βοήθεια προς την Ουκρανία βλέπουν τις εξελίξεις αυτές ιδιαίτερα χαρούμενοι βασικά για τρεις λόγους:

1. Διότι μπορεί να ομαλοποιηθεί η αγορά τόσο των ενεργειακών προϊόντων, αλλά και των συμπαρομαρτούντων επιπτώσεων στην επισιτιστική ανισορροπία, στον πληθωρισμό και στην περαιτέρω φτωχοποίηση σημαντικών ευρωπαϊκών στρωμάτων του πληθυσμού,

2. Πολλοί προσπαθούν να πουν, αλλά διστάζουν, ότι εφ όσον οι πόροι είναι πεπερασμένοι, θα σταματήσει πλέον ο κόφτης από τις ευρωπαϊκές πολιτικές και τη σταδιακή επανεθνικοποίηση των κυριότερων ευρωπαϊκών κατευθύνσεων, όπως είναι η ΚΓΠ και η περιφερειακή και πολιτική συνοχής, και

3. Θα τεθεί ένα φρένο στην αποδεδειγμένη καταλήστευση των κοινοτικών πόρων από μια εγκληματική ουκρανική φασιστική ελίτ με την οποία αλληθωρίζουν ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες που οδηγούν με λάθος τρόπο, το ευρωπαϊκό τρένο.

Και όλα αυτά σε ένα υποκινούμενο σύμπτωμα σχετικά με τις αλλαγές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναθεώρηση των Συνθηκών, που για την ώρα φαίνεται ότι θα μπορούσε να αποθαρρύνει ακόμη και την έναρξη της συζήτησης.

Η ευρωπαϊκή διπλωματία πάντως φαίνεται να περιμένει την έναρξη μιας τέτοιας συζήτησης που θα ανοίξει πράγματι το κουτί της Πανδώρας με αδιευκρίνιστες επιπτώσεις.

Για την ώρα, πάντως, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι ο Ούγγρος πρωθυπουργός δήλωσε μεν αποδέκτης της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής δωροδοκίας των 10 δις € για το λαό του, χρήματα που τα δικαιούνταν από την ένταξη στην ΕΕ, αλλά τίποτα δεν τον εμποδίζει να μη συμφωνήσει για τη διευκόλυνση που προτείνει η Κομισιόν στην τωρινή πρότασή της, τα κυριότερα στοιχεία της οποίας ταξινομούνται στους ακόλουθους τρεις πυλώνες2:

Πυλώνας Ι: Η κυβέρνηση της Ουκρανίας θα καταρτίσει ένα «σχέδιο για την Ουκρανία», στο οποίο θα εκθέτει τις προθέσεις της για την ανάκαμψη, την ανασυγκρότηση και τον εκσυγχρονισμό της χώρας, καθώς και τις μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζει να αναλάβει στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξής της στην ΕΕ.

Πυλώνας ΙΙ: Βάσει του επενδυτικού πλαισίου για την Ουκρανία, η ΕΕ θα παρέχει στήριξη με τη μορφή εγγυήσεων από τον προϋπολογισμό και συνδυασμού επιχορηγήσεων και δανείων από δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς.

Πυλώνας III: τεχνική βοήθεια και άλλα μέτρα στήριξης που βοηθούν την Ουκρανία να ευθυγραμμιστεί με τη νομοθεσία της ΕΕ και να πραγματοποιήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην πορεία της προς τη μελλοντική προσχώρηση στην ΕΕ.

Το σύνολο της βοήθειας προτείνεται στα 50 δις € κατανεμημένα ως εξής: 17 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και 33 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια - για τη Διευκόλυνση.

Θα πρέπει να αναμένεται συρφετός γεγονότων ως αποτέλεσμα του γνωμικού «όποιος σπέρνει ανέμους θερίζει θύελλες»…

1 https://www.politico.eu/article/charles-michel-european-election-2024-ursula-von-der-leyen/?utm_source=email&utm_medium=alert&utm_campaign=What%20Charles%20Michel%27s%20decision%20to%20run%20for%20EU%20election%20means%20for%20him%20and%20Europe

2 https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2024/01/10/ukraine-facility-council-agrees-on-elements-of-new-support-mechanism-for-ukraine/?utm_source=dsms-auto&utm_medium=email&utm_campaign=Ukraine+Facility%3a+Council+agrees+on+elements+of+new+support+mechanism+for+Ukraine