Γένεση της Κοινωνίας

Οι αγέλες προέκυψαν κυρίως από τη συγκέντρωση ομοειδών ζώων όπου υπάρχει κατάλληλη τροφή. Η συγκέντρωση αυτή διευκολύνει τις επαφές μεταξύ τους, κυρίως ερωτικές, που στηρίζονται στην κοινή απόλαυση από το αμοιβαίο πεο-κολπικό αντανακλαστικό. Ο άνθρωπος, χάρη στην ικανότητά του να σχηματίζει εξαρτημένα αντανακλαστικά, αποκτά συνήθειες ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και τις μεταβιβάζει στους άλλους, χάρη στα δευτεροβάθμια αντανακλαστικά, δηλαδή το λόγο. Με το λόγο, κάθε άτομο προικίζεται όχι μόνο με τα αντανακλαστικά με τα οποία γεννήθηκε και τις συνήθειες που απέκτησε ο ίδιος, αλλά και με εκείνες που απέκτησαν άλλοι. Παίζοντας ο Δίας, έριξε ένα κεραυνό σ΄ ένα δέντρο και τόκαψε. Ο Προμηθέας έφερε απ΄ αυτό έναν αναμμένο δαυλό στον άνθρωπο, που μέλημά του ήταν τώρα να συντηρεί τη φωτιά. Κατασκεύασε εργαλεία, κεραμικά, και το τόξο, που τα βέλη του προλάβαιναν τα πιο γοργοπόδαρα θηράματα και σκότωναν από απόσταση τα πιο ισχυρά σαρκοβόρα, που τα νύχια και τα δόντια τους φόνευαν μόνον εξ επαφής. Βασιλιάς των ζώων!

Εγκαταστάθηκε στις κοιλάδες των ποταμών κι εύρισκε τροφή στη βλάστηση που ακολουθούσε την απόσυρση των υδάτων μετά την πλημμύρα και στα ζωντανά που έρχονταν για να βρουν νερό και τροφή. Οι ικανότητές του ξεπέρασαν τις ανάγκες του. Διάλεγε. Έκοβε τα άχρηστα φυτά και διατηρούσε μόνο τα εδώδιμα, έμαθε να καλλιεργεί τη γη. Σκότωνε μόνο τα μικρά, κυρίως αρσενικά, ζώα. Έτσι, και τροφή εξασφάλιζε και το κοπάδι έμενε ανέγγιχτο, ικανό να αναπαράγεται, συγκεντρωμένο, καθώς τα πολλά θηλυκά μαζεύονταν γύρω από τα λιγότερα αρσενικά. Από τροφοσυλλέκτης, έγινε τροφοπαραγωγός. Περιοδικά, νήστευε όταν τα ζωντανά αναπαράγονταν και στη συνέχεια τα θυσίαζε για να τραφεί. Χωρίς νηστεία, το κοπάδι δεν θα αναπτυσσόταν˙ χωρίς θυσία, θα μεγάλωνε τόσο, που θα έτρωγε όλο το λιβάδι κι ύστερα θα αφανιζόταν η μικτή αγέλη ανθρώπων και κτηνών.

Τώρα περίσσευαν προϊόντα, ενώ έλειπαν άλλα. Όπου διασταυρώνονταν φυσικές οδοί, ποτάμια, λίμνες, λιμάνια, μάζευε όσα προϊόντα του περίσσευαν και τα αντάλλασσε με όσα έφερναν άλλοι. Να την τώρα η αγορά, να και το άστυ. Έμαθε να επεξεργάζεται τα προϊόντα του, να τα κάνει πιο ανθεκτικά στο χρόνο. Από το σταφύλι έκανε κρασί, από τις ελιές λάδι, από το γάλα τυρί, από το δέρμα των ζώων προβιές, από τις ίνες των φυτών κλωστές και ρούχα. Ποικίλες δουλειές. Εξειδικεύονταν οι άνθρωποι για να τις κάνουν καλά, άλλος τη μια, άλλος την άλλη, για κοινό σκοπό. Να την τώρα η κοινωνία. Ο άνθρωπος πια έχει εξασφαλίσει τη ζωή του. Μόνο που…

Μόνο που κανένα ζώο δεν παλεύει ως το θάνατο με άλλο του ίδιου είδους ή ισοδύναμο. Η βία γενικά απαντά μόνο για διατροφή ή για άμυνα. Δεν αξίζει να διακινδυνεύσει κάποιος τη ζωή του για τη ζωή ενός άλλου, που όταν τον σκοτώσει θα τον φάει. Ωστόσο, μεγάλος καύσωνας στα Κύθηρα πριν από μερικά χρόνια έλιωσε τις κερήθρες στις κυψέλες και το μέλι χύθηκε στο έδαφος. Οι μέλισσες έπεσαν με μανία να το μαζέψουν και, βέβαια, δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα στο μέλι της δικής τους και των άλλων κυψελών. Ακολούθησε τρομακτικός πόλεμος μεταξύ τους που κατέληξε σε εξολόθρευση σχεδόν όλων των μελισσών της περιοχής. Βλέπεις, οι μέλισσες δεν είναι αγέλες: Είναι κοινωνία. Στους ανθρώπους τώρα, με κοπάδια και καλλιεργημένα χωράφια, η κατοχή τους εξασφαλίζει ισόβιο χορτασμό. Αξίζει τώρα να σκοτώσει ένας άνθρωπος έναν άλλον και να γίνει κύριος της «περιουσίας», που εξασφαλίζει ισόβια τροφή. Και να την η βία!

Για να μη διαλυθεί η περιουσία, που με κόπο συγκεντρώθηκε, έπρεπε, μετά το θάνατο του κατόχου της να μεταβιβασθεί ακέραιη σε άλλον. Τα αγόρια ήταν ακατάλληλα. Καθώς κανένας δεν γνώριζε ποιος είναι ο πατέρας του, όταν θα πέθαιναν, η περιουσία θα σκόρπιζε. Έτσι, επικράτησε η μητριαρχία, όπου από τη μάνα η περιουσία μεταβιβαζόταν στην κόρη κι από την κόρη στην εγγονή. Τα αγόρια απομακρύνονταν, για να μη διεκδικήσουν την περιουσία, ιδίως αν σύναπταν ερωτικό, δεσμό με τη μάνα τους. Οι κοπέλες «παντρεύονταν» τα αγόρια που είχαν αποπεμφθεί από άλλες ορδές. Ως σήμερα, το πιο βδελυρό έγκλημα παραμένει η αιμομιξία, με ειδικές εξαιρέσεις, όπου η διατήρηση της περιουσίας τις ευνοούσε, π.χ. στους Φαραώ, όπου παντρεύονταν τα αδέλφια. Στη βία, καθώς οι άνδρες είναι μυϊκά ισχυρότεροι, όποιος κι αν νικούσε, επιτιθέμενοι ή υπερασπιστές της περιουσίας, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: η περιουσία περιερχόταν στην κατοχή των ανδρών.

Οι απαγορεύσεις επεκτείνονται στη γενετήσια ζωή. Οι γυναίκες έχουν ένα μόνον επιβήτορα. Έτσι, όλοι γνωρίζουν πως τα παιδιά τους είναι παιδιά του ανδρός τους κι αυτές απλά μητέρες των παιδιών του ανδρός τους, που είναι ο κύριος της περιουσίας. Μένουν στο σπίτι να φροντίζουν τα παιδιά και μια στοιχειώδη φωτίτσα στο πιο γερό (ιερό) μέρος του σπιτιού, όπως σήμερα φυλάσσεται το καντήλι μαζί με τα στεφάνια του γάμου και τα οικογενειακά κειμήλια. Οι άνδρες έβγαιναν να κυνηγήσουν, να καλλιεργήσουν τη γη, να επεξεργασθούν τα προϊόντα τους, να τα μεταφέρουν για ανταλλαγή, να υπερασπισθούν την ομάδα τους. Τώρα η περιουσία μεταβιβάζεται από τον πατέρα στο γιο κι από το γιο στον εγγονό. Πατριαρχία!

Δύο λοιπόν απαγορεύσεις: Απαγορεύεται η σφαγή ζώων στη φάση που πολλαπλασιάζονται, με ομαδική θυσία τους για όλους μετά. Και περιορισμός της γενετήσιας συμπεριφοράς, όπως κυρίως της αιμομιξίας. Λέγεται ότι δύο άνθρωποι κάπου μεταξύ του Τίγρη και του Εφράτη, ήταν οι πρώτοι που βίωσαν τους περιορισμούς στη διατροφή και στο σεξ, καλύπτοντας με φύλλα συκιάς τα γεννητικά τους όργανα. Πριν από αυτούς δεν υπήρχε περιουσία, ούτε και λόγος να θυμάται κανένας ποιος ήταν ο γονιός του. Δεν υπήρχε στην πανανθρώπινη μνήμη γονιός. Κι αφού δεν υπήρχε γονιός, πώς βρέθηκαν αυτοί πάνω στη γη; Απλό. Τους έπλασε ο Θεός! Πλήρωσαν ακριβά ο Αδάμ και η Εύα, κι εμείς όλοι στη συνέχεια, την καταστρατήγηση της απαγόρευσης για κάποιον καρπό τον καιρό της νηστείας. Από κει ξεκίνησαν τα βάσανα των ανθρώπων και η βία, όπως ανάμεσα στον Κάιν και στον Άβελ. Τη συνέχεια, την ξέρομε, συγκαλυμμένη κάπως, από τη Βίβλο.

Η ανάπτυξη απαιτούσε εξειδίκευση και η εξειδίκευση έφερε ανισότητα, που το τίμημά της πληρώνομε ως σήμερα. Η ανισότητα, είναι κίνητρο για ανάπτυξη, αλλά και για βία, και για πλείστα άλλα δεινά, εγκληματικότητα, γενική θνησιμότητα, θνησιγένεια και πλήθος άλλα. Η κοινωνία μάς εξασφάλισε τη διατροφή μας, με τίμημα, ωστόσο, τη βία και την εξάρτηση του ενός ανθρώπου από τον άλλον. Τι θα κάνουμε στο μέλλον; Θα υποδουλωθούμε οριστικά στην κοινωνία που ζούμε ή θα κυριαρχήσουμε πάνω της να την κάνουμε θεράποντα, όχι αφέντη μας ή θα επιδιώξουμε μια αμοιβαιότητα μεταξύ κοινωνίας και ημών των μελών της; Η ιστορία του μέλλοντος θα δείξει.