Οι δημοτικές – τι είδους ευκαιρία;

Το μεγαλύτερο θύμα της κρίσης ήταν οι νέοι και η δημογραφία. Όλα ξεκίνησαν το 2010, με την «εσωτερική υποτίμηση» που επέβαλε το ΔΝΤ. Η περικοπή μισθών και δαπανών του δημοσίου οδήγησε σε συρρίκνωση του ΑΕΠ χωρίς προηγούμενο, αφού ο αδύναμος ιδιωτικός τομέας δεν μπορούσε αντισταθμίσει τις απώλειες. Έστω και αν -κακώς- μέρος του χαμένου πλούτου προερχόταν από δανεικά.

Δείτε δυο κρίσιμους αριθμούς: Από 242 δις € η ετήσια παραγωγή της οικονομίας το 2008, έπεσε στα 180 δις € το 2013. Ως συγκεντρωτικό ποσό, η συρρίκνωση την 9ετία 2009-2017 ήταν τεράστια. Από την παραγωγή χάθηκαν πάνω κάτω 530 δις €. Τέτοια μείωση, κοντά 25%, για τόσο μεγάλο διάστημα δεν έχουν δει άλλες δυτικές οικονομίες. Μόνο χώρες σε πόλεμο, όπως η Λιβύη και η Συρία.

Τα 530 δις € που έλειψαν, είχαν αντίκτυπο στις θέσεις εργασίας. Μειωνόταν ο τζίρος, οι επιχειρήσεις έκαναν απολύσεις ή έκλειναν, άλλες που εξαρτιόνταν από τις παραγγελίες ή τους μισθούς του προσωπικού των πρώτων ακολουθούσαν. Γρήγορα η ανεργία ξεπέρασε το 27%. Αν και σήμερα έχει υποχωρήσει λίγο κάτω από 20%, οι μισθοί είναι μικρότεροι και πολλοί εργαζόμενοι υποχρεώνονται σε μερική απασχόληση. Στην πράξη είναι μισο-άνεργοι. Αυτή θα είναι η εικόνα όσο το ΑΕΠ παραμένει καχεκτικό. Μαζί πάνε αυτά.

Ειδικά όμως στους νέους η ανεργία έφτασε 55%. Στο 40% σήμερα, εξακολουθεί να αποδεκατίζει τις ηλικίες ως 35 ετών. Με δυο λόγια ο ένας στους τρεις τριαντάρηδες είτε δεν έχει δουλέψει ποτέ είτε δουλεύει λίγους μήνες το χρόνο είτε δουλεύει με πολύ χαμηλό μισθό σε συνθήκες αναξιοπρεπείς.

Και έτσι φτάνουμε στο πολιτικό μέρος της υπόθεσης. Οι νέοι αντιμετωπίζουν -εύλογα- την ανεργία που τους απαξιώνει και ταπεινώνει ως συνολική αποτυχία του συστήματος. Έχουν άδικο; Αυτό δεν θα κάναμε στη θέση τους;

Σύντομη αναδρομή: Οι πενηντάρηδες βιώσαμε πολύ διαφορετικά τα πάντα -εφηβεία, πολιτική ωρίμανση, ενσωμάτωση στην εργασία. Με την πτώση της χούντας φύσηξε ο αέρας της αμφισβήτησης που ερχόταν από τη Δύση. Στο πανεπιστήμιο, στους χώρους εργασίας ευαισθητοποιηθήκαμε για κοινωνικά ζητήματα, αγωνιστήκαμε ο καθένας με τον τρόπο του για κάποια από αυτά, κατακτήσαμε αρκετά (η κοινωνία μας είναι πολύ πιο ανοιχτή και φιλελεύθερη από ό,τι τη δεκαετία του ‘70), εργαστήκαμε σκληρά αλλά πήραμε την ανταμοιβή μας. Δεν περιγράφω κανένα περίπατο. Και η δική μας γενιά αντιμετώπισε δυσκολίες, γνώρισε αποτυχίες αλλά σε γενικές γραμμές ενηλικιώθηκε σε ένα κόσμο σχετικής αφθονίας και επίτευξης στόχων και ονείρων. Ζήσαμε την καταστροφή στην Κύπρο, την αισιοδοξία της μεταπολίτευσης, συνομιλήσαμε με τους εξόριστους που γύριζαν από τα νησιά, ακούσαμε τα τραγούδια τους, διαβάσαμε τα ποιήματά τους. Αυτό το περιβάλλον καθόρισε την πολιτική και προσωπική μας συγκρότηση. Από κάθε άποψη σταθήκαμε τυχεροί.

Απάθεια – μίσος

Σήμερα ο νέος κόσμος, άνεργος και απελπισμένος στρέφεται είτε στην απάθεια είτε στο λαϊκισμό που πλασάρουν οι ακροδεξιοί. Η πολιτική του κοσμοθεωρία συνοψίζεται στο «οι πολιτικοί είναι αχρείοι» ή «η πολιτική βλάπτει».

Δείτε το παράδειγμα μιας ανάρτησης χρυσαυγίτικης έμπνευσης, που επαναλαμβάνεται φωτογραφικά εδώ και καιρό στο facebook: «Αν περικοπούν αποδοχές & συντάξεις βουλευτών, δημάρχων, περιφερειαρχών κλπ., εξοικονομούνται 2,5 δις € μηνιαίως». Αυτές κόψτε, προτρέπει, όχι τις συντάξεις και τους μισθούς του κόσμου. Και γνωρίζει την αποθέωση του κοινού με ποταμό από «like».

Είναι βέβαια παραπλανητική. Το ποσό, 2,5 δις μηνιαίως, ξεπερνά ακόμα και το σύνολο μισθών και συντάξεων που καταβάλλει ο προϋπολογισμός σε όλους τους Έλληνες, όχι... στους αιρετούς. Η ουσία όμως δεν είναι στους αριθμούς. Είναι γνωστό ότι στο facebook μπορεί να διαβάσει και να επηρεαστεί κανείς από κάθε δυνατή αρλούμπα ή ψεύδος. Η ουσία είναι στο πολιτικό μήνυμα: Οι πολιτικοί βρίσκονται στη θέση τους για να απολαύσουν προνόμια. Είμαστε άνεργοι, υποφέρουμε, να τους τιμωρήσουμε, μειώνοντας το μισθό τους. Άρα να καταλαμβάνουν τις θέσεις ευθύνης μόνο πλούσιοι ή διεφθαρμένοι. Ή, μια και καλή, να διορίζονται σε αυτές όπως γινόταν επί χούντας. Μην κάνουμε άλλα έξοδα με εκλογές.

Ευκαιρία

Στις δημοτικές εκλογές του 2010 οι συνθήκες το έφεραν να μπουν στην τοπική πολιτική σκηνή πολλά νέα άτομα, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες. Μέσα στο δημοτικό συμβούλιο ωρίμασαν πολιτικά, κατανόησαν πώς λειτουργεί η διοίκηση, έζησαν την καθημερινή σχέση με τον κόσμο και πρόσφεραν ό,τι μπορούσε ο καθένας. Κοντολογίς,  άλλαξε ο τρόπος που σκέφτονταν.

Σήμερα οι απογοητευμένοι 20άρηδες και 30άρηδες βρίσκονται σε προσωπικό σταυροδρόμι. Υπάρχει κίνδυνος να αποτραβηχτούν, να μεταναστεύσουν ή να ακούσουν τους ακροδεξιούς που χρησιμοποιούν τις επιπτώσεις της κρίσης για να προσελκύσουν κοινό. Υπάρχει αντίθετα η δυνατότητα να κινητοποιηθούν πασχίζοντας μέσα ή έξω από συμβούλια για λύσεις, αλλαγές, υπεράσπιση δικαιωμάτων, υπεράσπιση του δημόσιου χώρου που καταπατείται βάναυσα, υπεράσπιση του νησιού μας, ώστε να μην πάρουμε από την Ίο και τη Μύκονο αυτά που τις κατέστρεψαν. Να πιάσουν δηλαδή το νήμα της πολιτικής εκεί που το άφησαν οι προηγούμενες γενιές.

Οι δημοτικές εκλογές είναι χρυσή ευκαιρία. Πιστεύω επίσης ότι είναι εξόχως πολιτικές (όχι κομματικές, άλλο αυτό) με την πιο «σκληρή» έννοια του όρου. Ήμουν πάντα επιφυλακτικός όταν άκουγα το κλισέ «τι δουλειά έχει η πολιτική στο δήμο». Είτε το λέει είτε το κρύβει, κάθε δημοτική αρχή έχει πολιτική κατεύθυνση: βρίσκεται στον τρόπο που βλέπει τον ορίζοντα, την κοινωνία και τις ανάγκες της, στο με ποιους επιλέγει να συγχρωτίζεται και να συνομιλεί και εντέλει να υπηρετεί. Και αναδεικνύεται όταν, για να χαϊδέψει ακροατήρια, καταλήγει να αρνείται ένα απλό ψήφισμα συμπαράστασης σε εκλεγμένο δήμαρχο που προπηλάκισαν φασίστες.

Για αυτό, εκείνο που έχει σημασία την προεκλογική περίοδο, δεν είναι φυσικά η ηλικία κάθε υποψήφιου δημάρχου (γράφτηκε και συμφωνώ). Δεν έχουμε γνωρίσει λίγους κακούς νεαρούς δημάρχους (ή καλούς). Σημασία έχει ποιος υποψήφιος, με ποια διαδικασία και σε ποιο βαθμό μπορεί να ενεργοποιήσει πολιτικά και κοινωνικά το νέο κόσμο. Να συμβάλει ώστε να μπει σε κίνηση, να διαπιστώσει ότι μπορεί να αποτελέσει υποκείμενο και όχι αντικείμενο διεργασιών που αφορούν τη ζωή του.