ΕΤΟΙΜΟΠΑΡΑΔΟΤΟ

Μια φορά κι έναν καιρό ο ράφτης, ο τσαγκάρης κλπ έπαιρναν μέτρα στον καθένα, έκοβαν κι έραβαν έπειτα το ρούχο ή το παπούτσι του καθενός. Κατάλληλο μοναδικά για τον καθένα και για κανέναν άλλο. Ύστερα ήλθε η μαζική παραγωγή με το ετοιμοπαράδοτο. Κατασκευασμένο σε 4-5 μεγέθη συνήθως, ομαδοποιούσε τον κόσμο. Κι όλοι φορούσαν ό,τι επέβαλλε η «μόδα» κι όχι ό,τι ταίριαζε ειδικά στον καθένα. Τα πάντα είναι σήμερα ετοιμοπαράδοτα. Και η πολιτική είναι σήμερα ετοιμοπαράδοτη. Οι βουλευτές είναι προεπιλεγμένοι. Όχι από σένα. Από το κόμμα τους. Ψηφίζοντας διαλέγεις έναν από τους προεπιλεγμένους υποψηφίους. Κι ας ωρύεται ο Αριστοτέλης: Ἒχει δὲ καὶ περὶ τὴν αἳρεσιν τῶν ἀρχόντων τὸ ἐξ αἱρετῶν αἱρετούς ἐπικίνδυνον (Είναι επικίνδυνο να εκλέγονται οι άρχοντες από κατάλογο προσώπων που ήδη έχει καταρτισθεί με (προ)εκλογική διαδικασία).

Ε, και τι πειράζει; Η μαζική μηχανοποιημένη παραγωγή εξασφαλίζει χαμηλές, κι έτσι ελκυστικές, τιμές. Άσε που αποφεύγεις τις πρόβες, τις έγνοιες και το μπελά τους. Ξενοιάζεις. Κάθεσαι στον καναπέ, κρατάς το τηλεκοντρόλ, βλέπεις τι κάνουν οι άρχοντές σου και, επειδή κατά κανόνα δεν σου αρέσει, γκρινιάζεις, εκνευρίζεσαι κι αν είσαι και λίγο αψύς, βγαίνεις στους δρόμους, μουντζουρώνεις τους τοίχους ή και σπάζεις κανένα άγαλμα, όπως είχαν κάνει οι οπαδοί του Αλκιβιάδη με τους Ερμές.

Ε, και τι βλάφτει; Αν δηλαδή σχεδίαζες μόνος σου το κουστούμι σου ή έστω έλεγες στο ράφτη τι ακριβώς θέλεις, θα ήταν καλύτερα; Κι αν κληρώνονταν οι βουλευτές, έτσι που και συ να βρισκόσουν κάποτε στη βουλή και να ψηφίζεις νόμους, θα ήταν καλύτερα; Τουλάχιστον αυτοί είναι συνήθως μορφωμένοι. Έχουν τελειώσει Πανεπιστήμια, Χάρβαρντ και τόσα άλλα. Άλλοι είναι αναγνωρίσιμοι. Αν τους δεις στο δρόμο, σούρχεται να τους μιλήσεις, είναι τηλεπαρουσιαστές, καλλιτέχνες, ποδοσφαιριστές, οι άνθρωποι που ξέρεις τέλος πάντων (έστω κι αν αυτοί δεν σε ξέρουν), είναι Κάποιοι.

Πλησιάζομε την τέλεια αλλοτρίωση. Όταν οραματιζόμαστε και προσπαθούμε να υλοποιήσουμε το όραμά μας, να το κάνουμε συγκεκριμένο σκοπό, να προγραμματίσουμε πώς θα τον πετύχουμε και πώς θα διαπιστώσουμε αν τον πετύχαμε, αυτό είναι μεγάλος κόπος και ευθύνη. Αν αποτύχουμε, κύριος φταίχτης θα είμαστε εμείς οι ίδιοι. Κι αυτό είναι δυσάρεστο. Ωστόσο, με αυτή τη διαδικασία γινόμαστε άλλοι άνθρωποι. Όπως όταν σκάβουμε για να καλλιεργήσουμε τη γη το κέρδος είναι βέβαια η παραγωγή, αλλά και το γεγονός ότι ασκούμε τους μύες μας και γινόμαστε ισχυρότεροι, έτσι και όταν σχεδιάζουμε και επιδιώκουμε οποιοδήποτε σκοπό μας, ασκούμε το πνεύμα μας και γινόμαστε πνευματικά ανώτεροι. Μόνο σε ένα τέτοιο περιβάλλον μπορούν να αναδειχθούν Θεμιστοκλείς, Περικλείς, Πλάτωνες, Πρωταγόρες, Επίκουροι, Αριστοτέληδες, Φειδίες, Σοφοκλείς, Ευριπίδηδες και όποιοι άλλοι σαν κι εκείνους.

Η τεχνολογία μας έδωσε ανονείρευτες δυνάμεις. Για καλό και για κακό. Το γενικό κακό είναι ότι της παραδοθήκαμε. Διαμέσου της μας προσφέρθηκε το δόλωμα του ετοιμοπαράδοτου, της ξεγνοιασιάς, του να ανήκουμε σε ένα κοπάδι όπου όλοι είναι ίδιοι, εξίσου "μοντέρνοι", αφού όλοι αγοράζομε τη μόδα, ό,τι αγοράζει και κάθε άλλος. Θυσιάσαμε τη μοναδική προσωπικότητά μας στο βωμό της ανεύθυνης άνεσης. Και, γι΄ αυτό υποφέρομε. Και μεμφόμαστε γι΄ αυτό τους άλλους. Μας έδωσε τη δυνατότητα η τεχνολογία να επιλέξουμε αν θα είμαστε είτε δύο ειδών (πρόβατα ή λύκοι) ή αν θα είμαστε όλοι πρόβατα, πάντως και στη μια και στην άλλη περίπτωση κοπάδι!

Μα γίνεται αλλιώς; Φανταστείτε το ράφτη να σας παίρνει τα μέτρα. Διαθέτει ποικιλία υφασμάτων που τα βλέπετε στον υπολογιστή και επιλέγετε. Βάζει στον κομποιούτορα όλα τα στοιχεία και στην οθόνη του βλέπετε τον εαυτό σας πώς θα φαίνεστε με το κουστούμι που θα σας ράψει. Κάνετε τις διορθώσεις όπως τις θέλετε. Κι ο ράφτης βάζει το ύφασμα στην κοπτική και ραπτική μηχανή και τη συνδέει με τον υπολογιστή. Σε λίγα λεπτά είναι έτοιμο το ρούχο με τη φτήνια της αυτοματοποιημένης παραγωγής κι όχι στο χέρι, αλλά κατασκευασμένο ειδικά και μοναδικά για σας, το συγκεκριμένο πελάτη. Το κόστος αφορά κυρίως τα έξοδα εγκατάστασης και την αξία του υλικού, του υφάσματος κλπ. Φανταστείτε με ένα υπολογιστή να κληρώνονται εκ περιτροπής το σύνολο των πολιτών να μεταφερθούν για μια προκαθορισμένη θητεία από τον καναπέ τους στα έδρανα της βουλής ή του κακουργιοδικείου (όπως γίνεται στις ΗΠΑ). Και με τη βοήθεια της τεχνολογίας να μπορείτε όλοι, με συγκεκριμένους προδιαγεγραμένους όρους, που σεις αποφασίσατε, να ψηφίζετε από το σπίτι σας σε δημοψήφισμα, όποτε είναι πολιτικά αναγκαίο. Τότε ο υπολογιστής γίνεται ο υπηρέτης σας και όχι σεις δούλοι του. Και τότε σεις γίνεστε καλύτεροι. Μόνον έτσι αποκτάτε παιδεία, τη μοναδικά ανθρώπινη ικανότητα να επιλέγετε και επιδιώκετε σκοπό.

Η πραγματική δυσκολία συνήθως δεν είναι πώς να επιτύχετε το σκοπό σας, αλλά να επιλέξετε σκοπό. Τι ακριβώς θέλετε; Ένας πρωθυπουργός μας βρέθηκε στις ΗΠΑ και συζητούσε με ένα καλοπροαίρετο άτομο μεγάλης επιρροής. "Σε ποιον τομέα θέλετε να κάνουμε επενδύσεις στην Ελλάδα;" ρώτησε ο καλοπροαίρετος. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ο δικός μας πρωθυπουργός ξέχασε τα Αγγλικά του. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση παρουσιάζει κάθε αρχηγός κόμματος το πρόγραμμά του. Πέστε μου ποιος από αυτούς έχει δώσει ποτέ απάντηση στο απλό αυτό ερώτημα που έθεσε στον τότε Έλληνα πρωθυπουργό ο Αμερικανός με τη μεγάλη επιρροή; Από όλους ακούεται πως πρώτος στόχος είναι να φύγει ο προηγούμενος που, ναι, αυτός φταίει, που έφερε την καταστροφή. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Και αμέσως μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση, η πλειοψηφία είναι ευχαριστημένη που έφυγε ο Σημίτης, ο Καραμανλής, ο Παπανδρέου, ο Σαμαράς, ο Τσίπρας. Βέβαια ακούονται και άλλα. Θα μειώσουμε τους φόρους, θα αυξήσουμε τους μισθούς και τις συντάξεις ή θα απολύσουμε τους κρατικοδίαιτους και θα εξοικονομήσουμε έτσι κεφάλαια κλπ. Ναι, αλλά όλα αυτά θα τα κάνουμε για ποιο σκοπό; Αυτά μπορούν άριστα να αποτελούν μέρος του προγράμματος για την επίτευξη του σκοπού, αλλά ποιος είναι ο σκοπός; Ένας φίλος μου αντέτεινε πως όλοι ξέρομε τι θέλομε: Να δανειζόμαστε και να μην επιστρέψουμε τα δανεικά. Ναι, αλλά τι θα τα κάνουμε τα δανεικά; "Ό,τι θέλομε!" Μα αυτό ακριβώς τον ρωτούσα. Και αυτό ακριβώς δεν μου απάντησε.

Να τι πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε: Θέλομε να αναλάβει καθένας μας τις ευθύνες του ίδια με όλους τους άλλους ή προτιμούμε να αποφασίζουν άλλοι για μας και να γκρινιάζουμε όποτε, όπως αναμένεται, όλα πάνε στραβά;