Βιασμός

Θ΄ αρχίσω ανάποδα. Λέγεται πως ο σοφός βασιλιάς Σολομών έκρινε μια υπόθεση βιασμού. Έβγαλε ένα ξίφος από τη θήκη του και ζήτησε από το θύμα να το βάλει πάλι μέσα. Εκείνος κρατούσε το θηκάρι και κουνώντας το δεν άφηνε την εισαγωγή του ξίφους. Αποφάνθηκε πως, αν δεν θέλει η γυναίκα, βιασμός δεν μπορεί να γίνει! Στον "Κύκλο με την Κιμωλία" ο B. Brecht παρουσιάζει το λαϊκό δικαστή να κρίνει μια υπόθεση βιασμού. Ζήτησε από το θύμα να περπατήσει μπροστά του και εκείνη ακκιζόμενη, με πολλά κουνήματα και νάζια, βάδισε μπροστά το δικαστή. Κι εκείνος αποφάνθηκε: "Αυτή βίασε αυτόν"! Στη "Λογομαχία Τετραπόδων", έναν εκπληκτικό βυζαντινό έμμετρο μύθο σε λαϊκή βυζαντινή γλώσσα, ο βασιλιάς των ζώων αποφασίζει να βάλει τάξη στο βασίλειό του. Συγκαλεί όλα τα ζώα σε συνέλευση, φυτοφάγα και σαρκοφάγα, αλλά τότε αρχίζουν οι διαμάχες μεταξύ τους. Κάποια στιγμή ένα σαρκοφάγο λέει το ακαταμάχητο επιχείρημα: Αν δεν φάω εγώ φυτοφάγο ζώο, πώς θα ζήσω; Ακολουθεί πλήρης αναστάτωση, αλλά ένας βούβαλος χώνει τα κέρατά του στο λιοντάρι και το ξεκοιλιάζει.

Η σεξουαλική πράξη είναι μια φυσιολογική λειτουργία, όπως και η διατροφή. Και οι δύο συνδέονται με αυτοματισμό και περιοδικότητα, σα μια ταλάντωση, έτσι που και μόνο με την πάροδο του χρόνου πεινάω ή θέλω να κάνω έρωτα, ακολουθεί μια σωματική πράξη και επέρχεται ο κόρος ή ο οργασμός, οπότε θέλω να σταματήσω τη σωματική μου δραστηριότητα. Βαθμιαία θα ακολουθήσει πάλι, με το χρόνο η επιθυμία. Στη διάρκεια της σωματικής εκτόνωσης υπάρχει ένας μηχανισμός θετικής ανάδρασης. "Τρώγοντας έρχεται η όρεξη". Mε την έναρξη των ερωτικών θωπειών γιγαντώνεται η επιθυμία για ολοκλήρωση της συνουσίας. Και οι δύο φυσιολογικές λειτουργίες συνδέονται και με διεγερσιμότητα. Αν, πριν από τη στιγμή που η επιθυμία φθάσει σε έναν ουδό, μια κρίσιμη ένταση για να μετατραπεί η βούληση σε σωματική πράξη, εμφανισθεί ένα κατάλληλο ερέθισμα, διεγείρεται το άτομο και η πράξη επισπεύδεται. Διαφέρουν μεταξύ τους κατά τούτο: Για τη διατροφή, βούληση έχει μόνο αυτός που τρώει. Η τροφή του είναι είτε κάποιο φυτό ή κάποιο ζώο, που δεν έχει βούληση ή, τουλάχιστον, εμείς οι άνθρωποι δεν του αναγνωρίζομε το δικαίωμα να έχει. Αντίθετα, η ερωτική πράξη τελείται μεταξύ δύο όντων που διαθέτουν και τα δύο ισότιμη αμοιβαία ελεύθερη βούληση.

Το θέμα δεν είναι φεμινιστικό. Το θύμα συνηθέστερα είναι κοπέλα, αλλά δεν αποκλείεται να είναι αγόρι ή ανήλικος ανεξάρτητα από φύλο ή και άνδρας σε σχέση εξάρτησης από μια προϊσταμένη. Είναι ζήτημα εξουσίας, τι σημαίνει ελεύθερη βούληση. Όπως αναφέρθηκε, από τη στιγμή που αρχίζει μια διαδικασία, τίθεται σε λειτουργία θετική ανάδραση. Μπορεί να άρχισε χωρίς ελεύθερη βούληση. Mε προσκάλεσαν οι φίλοι μου να φάω. Δεν είχα όρεξη, αλλά, να μη τους κακοκαρδίσω. Το φαγητό όμως ήταν τόσο νόστιμο, που το απόλαυσα τρώγοντας μαζί τους. Πόσο ελεύθερη ήταν η βούλησή μου; Το απόλυτο στην κρίση του σοφού Σολομώντα, δεν ισχύει στην πράξη, καθώς η βούληση μπορεί να χειραγωγείται. Κύριος τρόπος χειραγώγησης της βούλησης είναι διαμέσου της κοινωνίας. Ο άνθρωπος, εκτός από νοητό Εγώ με ελεύθερη βούληση, και αισθητό Εγώ με υποχρεωτικές αντανακλαστικές και περιοδικές ταλαντούμενες αντιδράσεις, είναι και κοινωνικό, με περιορισμούς και υποχρεώσεις που επιβάλλονται από το έλλογο περιβάλλον. Η κοινωνία είναι δομημένη σε ρόλους, που έχουν υφανθεί με συνδέσεις παράλληλες, αλλά και στη σειρά, οπότε είναι ιεραρχημένες, με εξάρτηση. Τώρα αρχίζει η κατάχρηση της εξουσίας. Εκτός από τις επίσημες, πολιτικές αρχές, την εκτελεστική (κυβέρνηση), νομοθετική (βουλή) και δικαστική, υπάρχουν και οι ιδιωτικές, επαγγελματικές εξουσίες. Ο εργοδότης έχει εξουσία πάνω στον εργαζόμενο, μπορεί π.χ. να τον απολύσει, αλλιώς το σύστημα δεν λειτουργεί. Στην ευνομούμενη κοινωνία, ωστόσο, υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ της επαγγελματικής, δημόσιας ζωής και της ιδιωτικής. Η εξουσία σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται να εκτείνεται πέρα από τον επαγγελματικό τομέα, έξω από το ωράριο και το χώρο του επαγγέλματος. Όταν, για την πρόσληψη κάποιου εργαζομένου π.χ. η διαδικασία δεν γίνεται στον προδιαγραμμένο χρόνο και τόπο, αλλά στο σπίτι του εξουσιαστή, ήδη έχει γίνει η εκτροπή. Για να περάσει το μάθημα ένας φοιτητής εξετάζεται στο σπίτι του καθηγητή· για να προσληφθεί στο θέατρο ένας ηθοποιός πρέπει να δει ιδιωτικά το σκηνοθέτη· για να μετάσχει στους αγώνες ένας αθλητής, πρέπει να έχει κάποια ιδιαίτερη σχέση με τον προπονητή έξω από την επαγγελματική περιοχή. Ο δημόσιος τομέας, όσο είναι δυνατό, εποπτεύεται από το σύστημα. Ο ιδιωτικός χώρος και χρόνος είναι κανονικά άβατος από την κοινωνία, χωρίς άδεια του εισαγγελέα, ενώ ο δημόσιος, επαγγελματικός, είναι σε κοινή θέα και κρίση. Στον ιδιωτικό χώρο μπορούν να συμβούν και τα δύο. Το συνηθέστερο, ο ισχυρός, σαν το λιοντάρι, απαιτεί ποικίλα από τον ασθενή, για να του επιτρέψει την επιβίωση. Το σπανιότερο, ο "ανίσχυρος", σαν το φυτοφάγο βούβαλο, ξεκοιλιάζει το βασιλιά λέοντα, με εκβιασμούς του τύπου "αν δεν κάνεις αυτό που σου ζητώ, θα διαδώσω πως αποπειράθηκες να με βιάσεις" ή και προκαλώντας τέτοια αντίδραση σαν το θύμα βιασμού του Μπρέχτ.

Μετά το γεγονός, έρχεται η σειρά της δικαιοσύνης να κρίνει. Η δικαιοσύνη δίνει στην αρχή ίσα δικαιώματα σε κρινόμενους θύτη και θύμα. Ισονομία. Τώρα αρχίζει άλλη κακοήθεια. Από τη μια, παρουσιάζονται αιφνιδίως καλοθελητές που, ενώ σιωπούσαν για πολλά χρόνια, τώρα ξαφνικά θυμούνται πως υπήρξαν θύματα. "Δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται ". (Μένανδρος). Έρχεται παράλληλα η κανιβαλική στάση της υπεράσπισης, πως τα θύματα ήταν επαγγελματίες εκβιαστές, που όχι μόνο ικανοποιούσαν τις εκκεντρικές ορέξεις τους, αλλά και τις εκμεταλλεύονταν. Για όλα αυτά καλείται η δικαιοσύνη να πάρει θέση, σύμφωνα με κανόνες (νόμους) που έχουν αποφασισθεί από την κοινωνία πριν συντελεσθεί το κρινόμενο συμβάν.

Κι εμείς; Αγόμαστε από την εξουσιαστική ολιγαρχία στο δημόσιο χώρο των ΜΜΕ. Ενώ η πανδημία μαίνεται, ενώ η οικονομία μας βρίσκεται στο χείλος του γκρεμνού, ενώ η επικράτειά μας βιάζεται παράνομα με κατηγορίες πως εμείς είμαστε οι ένοχοι, ενώ μεγάλο μέρος της διεθνούς ισχύος τάσσεται με το μέρος του ισχυροτέρου (με κοινά συμφέροντα και πιθανότερου νικητή σε μια σύγκρουση), ενώ γίνονται όλα αυτά, εμείς ασχολούμαστε με μια υπόθεση για βίτσια, στην οποίαν αρμοδιότητα έχει μόνο η δικαιοσύνη. Καλό όμως είναι να θυμόμαστε, πως το δίκαιο του ισχυροτέρου είναι εκείνο που συχνά επικρατεί, δεν γίνεται όμως πάντα έτσι. Το φυτοφάγο βουβάλι είναι που ξεκοίλιασε το σαρκοβόρο λέοντα.