Δε γίνεται

Θυμάμαι πριν από πολλά χρόνια είχα δει το έργο του Tenessee Williams, Camino Real. Σε ένα απομονωμένο τόπο έχουν αποκλεισθεί ποικίλοι ήρωες της λογοτεχνίας. Περιμένουν να έρθει η απρόβλεπτη σωτηρία, το απρογραμμάτιστο Fugitivo, η ευκαιρία για να πάρει όποιον προλάβει να φύγει. Κάποια στιγμή εμφανίζεται ο Δον Κιχώτης, που διψάει. Κατευθύνεται προς τη βρύση της πλατείας. Τον αποτρέπουν, μάλλον τον περιγελούν, οι άλλοι. "Μην κάνεις τον κόπο. Από πολλά χρόνια η βρύση δεν έχει νερό!". Ο Δον Κιχώτης σα να μην τους άκουσε, βάζει το κύπελό του κάτω από τη βρύση, την ανοίγει και το κύπελο γεμίζει νερό. Θυμάμαι επίσης ένα δάσκαλό μου που μου έλεγε για το δικό του δάσκαλο, που τους έλεγε: "Μη μου αραδιάζετε 99 τρόπους με τους οποίους δεν γίνεται αυτό που θέλομε. Πέστε μου τον ένα τρόπο για να γίνει". Ο δάσκαλός του είχε επινοήσει τον τεχνητό νεφρό.

Κατά καιρούς βρισκόμαστε σε δύσκολες συνθήκες. Πολύ συχνά είναι φαύλοι κύκλοι, όπου το αποτέλεσμα της αιτίας γίνεται αιτία για τη συνέχιση του κύκλου. Ο,τι και να κάνεις, επομένως, δεν είναι δυνατό να ξεφύγεις, ο φαύλος κύκλος αυτοσυντηρείται. Κι όμως, πολλές φορές αρκεί να αλλάξεις επίπεδο και ο φαύλος κύκλος αποκαλύπτεται ως μόνο μια όψη ενός ταψιού. Με την αλλαγή σκοπιάς, τον βλέπεις τρισδιάστατο. Τώρα απλώς πηδάς πάνω από τα τοιχώματα του ταψιού και ξεφεύγεις. Τι δημιουργεί όμως τέτοιους φαύλους κύκλους, παρωπίδες που μας κάνουν να μη βλέπουμε τη διέξοδο;

"Δεν γίνεται. Όλοι το λένε!". Αφού το λένε όλοι, άρα είναι αληθινό! Το πλήθος πάντα ξέρει την αλήθεια! Αυτή είναι μια από τις πιο μεγάλες συγχύσεις που επικρατούν. Το πλήθος γνωρίζει τι θέλει. Μόνο αυτό το γνωρίζει, κανένας άλλος. Ωστόσο, δεν γνωρίζει ούτε την αλήθεια ούτε πώς να το επιδιώξει. Αυτό το ξέρουν όσο γίνεται μόνο οι ειδήμονες, καθένας στο δικό του τομέα. Η επόμενη σύγχυση είναι πως οι ειδήμονες, επειδή γνωρίζουν πώς να πετυχαίνουν ό,τι θέλουν, ξέρουν και τι θέλει το πλήθος. Φυσικά και δεν το ξέρουν, αν δεν τους το πει το ίδιο το πλήθος.

Το "δεν γίνεται" είναι πολλές φορές καλοπροαίρετο. "Μην κάνεις τον κόπο, δεν γίνεται!" Ο Κοραής και ο Καποδίστριας έβλεπαν λογικά, ότι μια επανάσταση εναντίον μιας κραταιάς αυτοκρατορίας δεν γινόταν να πετύχει, μάλιστα με τη διεθνή επικράτηση της Ιερής Συμμαχίας, ενώ οι ολέθριες συνέπειές της είχαν γίνει βαριά αισθητές πριν από μισό αιώνα με τα Ορλοφικά. Εξάλλου, οι Έλληνες δεν ήταν ώριμοι για την ελευθερία που απαιτεί παιδεία. Κανένας ολοκληρωτισμός όμως δεν επιτρέπει στους σκλάβους του την παιδεία που θα τον καταργήσει! Ο φαύλος κύκλος αποκλείει την απελευθέρωση. Η σωστή οργάνωση, αρχικά από τον εμπνευσμένο Ρίγα και έπειτα από τη Φιλική Εταιρεία όμως έπεισε το σύνολο του Ελληνισμού, ανεξάρτητα από ταξικά ή άλλα συμφέροντα. Φυσικά είχε μεγάλο ρίσκο. Τελικά όμως πέτυχε. Συχνά όμως το "δεν γίνεται" είναι κακοπροαίρετο. Εκείνοι που άρχουν και δεν θέλουν την αλλαγή, ελέγχουν τα ΜΜΕ, έτσι, το λέει όλος ο κόσμος: "Δεν γίνεται!"

Επανειλημμένα στα άρθρα μου έχω τονίσει την ανάγκη να επανέλθουν οι Έλληνες από τις μεγαλουπόλεις στα χωριά και στα νησιά των πατέρων και παππούδων τους. Είναι απαραίτητο για λόγους οικονομικούς. Από την εκμετάλλευση αυτών των περιοχών τρεφόταν ολόκληρος ο πληθυσμός. Είναι απαραίτητο για λόγους εθνικούς. Οι κατοικημένοι τόποι με οικονομική δραστηριότητα έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Οι έρημοι περιμένουν τους γείτονες να τους καταλάβουν. Γιατί όχι; Μας κοστίζει σήμερα η υπεράσπισή τους, ενώ δεν αποδίδουν τίποτε. Κανένας στρατός δεν επιτίθεται εύκολα σε χώρους κατοικημένους από αμάχους, ξέροντας πως θα βρει αντιμέτωπη όλη την Οικουμένη. Τελευταία προστέθηκε και το φοβερό επιχείρημα: Οι επιδημίες άρχισαν και θα συνεχίσουν, καθώς ο κύριος παράγοντας που τις εκτρέφει είναι ο συνωστισμός. "Ναι, μα δε γίνεται! Πας εσύ να μείνεις σε ένα ερημονήσι;", είναι μια από τις κριτικές που δέχεται η πρότασή μου. Φυσικά, πάω. Αν είμαι άνεργος και εκεί υπάρχει δουλειά, και υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας με τον εξελιγμένο κόσμο, αφενός με την ηλεκτρονική τεχνολογία και αφετέρου με τη φυσική συγκοινωνία, με δρόμους που υπάρχουν πια και με ταχύπλοα που όλα αυτά με φέρνουν όποτε θέλω σε ένα αστικό κέντρο μέσα σε λιγότερο από μια ώρα, για να επιστρέψω αυθημερόν.

Μια σωστή ενημέρωση με σωστή οργάνωση και σωστά κατασταλτικά μέτρα για τους ελάχιστους που παρεκκλίνουν από τη συμπεριφορά του πλήθους, πετυχαίνει πρωτοφανή πειθαρχία (όπως τότε, το 1821 ή το 1940) όλου το λαού, ενός λαού που (όλοι το λένε!) είναι μοναδικά απείθαρχος. Ανεξάρτητα από την ορθότητα της απόφασης (μήπως τελικά, συνυπολογίζοντας τις οικονομικές και άλλες συνέπειες των μέτρων, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ολλανδία κλπ αποδειχθούν πιο σωστές;) η απόφαση για τα μέτρα πρόληψης της πανδημίας πάρθηκε και επιδιώχθηκε με μοναδική συνέπεια που δεν την έχομε συνηθίσει στις κυβερνήσεις μας, χωρίς λαϊκισμούς και με σωστή ενημέρωση και οργάνωση. Πέτυχε αρχικά την πειθαρχία και το σκοπό της πειθαρχίας, τον περιορισμό της πανδημίας με τις απώλειές της. Όχι για πολύ όμως. Η απουσία εμπιστοσύνης αντέστρεψε το κλίμα.

Διαβάζω τα άρθρα σύγχρονων διανοητών. Ανακαλύπτουν συνωμοσίες και διαφθορές πίσω από όλα τα δεινά μας. Υπάρχουν όμως και οι σοβαρότεροι που αναλύουν μοναδικά τα προβλήματα της κοινωνίας μας. Αυτό που λείπει είναι η θαρραλέα πρόταση, τι να κάνουμε. Λες και φοβούνται να την εκφράσουν, επειδή όλος ο κόσμος ξέρει πως αυτό που θα πρότειναν δεν γίνεται. Καυτηριάζουν για παράδειγμα τη συναλλαγή με την πελατειακή σχέση πολιτικών και κοινού και τη διαφθορά. Δεν τολμούν όμως να προτείνουν τη δοκιμασμένη λύση από τους προγόνους μας, τη δημοκρατία. Δεν λείπουν όμως εντελώς οι θετικές προτάσεις. Όχι το "μην κάνετε τούτο", αλλά "κάνετε αυτό!" Είδα πρόσφατα ένα άρθρο του Νικόλαου Σαμπάνη στο Huffpost όπου ζητά να ενισχυθεί η soft power, η "απαλή εξουσία", δηλαδή η ισχύς που έχει η πολιτιστική επέκταση. Λέει πράγματα που καθένας θα έλεγε "αυτά δεν γίνονται". Καλά, μπορούμε εμείς να συναγωνισθούμε τους Δυτικοευρωπαίους με την παράδοση από την Αναγέννηση ή τους Αμερικανούς με τα μέσα που διαθέτουν; Κι όμως εμένα με έπεισε. Ναι, γίνεται, αν μια πολιτική εξουσία το επιβάλει με αξιοπιστία και σωστό σχεδιασμό σαν αυτόν που εφαρμόσθηκε αρχικά στον κορωνοϊό. Και με την πανάρχαια πολιτιστική παράδοσή μας, που πάνω της στηρίχθηκαν όλοι οι σύγχρονοι πολιτισμοί, ναι, γίνεται.