Λαός, Κυβέρνηση και Τεχνοκράτες

Σε μια ευνομούμενη πολιτεία οι ενέργειες των πολιτών της είναι τέτοιες που να προάγουν την ευδαιμονία τους. Κάθε πολίτης είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει, εφόσον το μπορεί. Την εξασφάλιση της ελευθερίας του του την εξασφαλίζει η κυβέρνηση. Το τι μπορεί αναλύεται στο τι δύναται, που περιορίζεται από τους φυσικούς νόμους, και στο τι επιτρέπεται που περιορίζεται από τους κοινωνικούς. Τους νόμους τους γνωρίζουν οι τεχνοκράτες, οι φυσικοί δηλαδή και οι κοινωνικοί επιστήμονες. Γνωρίζουν πώς μπορούν να αντισταθμισθούν ως ένα βαθμό οι περιορισμοί. Όλοι αυτοί λοιπόν πρέπει να επικοινωνήσουν επαρκώς για να επιδιωχθεί η ευδαιμονία όλων.

Κάθε πολίτης ξέρει, είναι ο μόνος που ξέρει, τι θέλει, τι επιθυμεί δηλαδή και τι σκοπεύει. Κάθε τι που κάνει έχει κάποιο ρίσκο. Θέλει να κολυμπήσει, αλλά υπάρχει κίνδυνος να πνιγεί. Δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος να εκτιμηθεί το ανεκτό μέγεθος των κινδύνων. Μια εύλογη μονάδα κινδύνου είναι ο κίνδυνος να πεθάνει μια γυναίκα εξαιτίας της κύησης, του τοκετού και της λοχείας, αφού η αποφυγή τέτοιου κινδύνου θα σήμαινε να μην υπάρχει κανένας μας. Πολύ πολύ αδρά λοιπόν, μια γυναίκα στις 4000 πεθαίνει από τέτοιο κίνδυνο και αυτός μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικά ανεκτός. Κοντά σ΄ αυτό τον κίνδυνο βρίσκεται εκείνος της οδήγησης ενός αυτοκινήτου. Συγκριτικά ο κίνδυνος θανάτου από το κάπνισμα είναι 1 στους 200 περίπου και ο κίνδυνος της οδήγησης δικύκλου είναι πολύ μεγαλύτερος, πολύ αδρά 1 στους 50. Ο πολίτης δεν μπορεί να ξέρει τους κινδύνους κάθε πράξης του, η κυβέρνηση όμως και οι τεχνοκράτες μπορούν να τον ενημερώσουν. Οπωσδήποτε δική του ευθύνη είναι να αποφασίσει. Κάθε πράξη μας όμως ενδέχεται να συνοδεύεται από κίνδυνο για τους άλλους. Τώρα η απόφαση δεν μπορεί να είναι καθενός, λόγο έχει και η κοινωνία διαμέσου της κυβέρνησης. Μ΄ αρέσει να πίνω το κρασάκι μου και να οδηγώ. Οδηγώντας πιωμένος, κινδυνεύω να σκοτωθώ, αλλά και να σκοτώσω έναν άλλον. Οι αρμόδιοι οφείλουν να ειδοποιήσουν τον κόσμο. Οι περισσότεροι θα συμμορφωθούν. Όχι όμως όλοι. Και τώρα έρχεται ο ρόλος της κυβέρνησης, που είναι εξουσία, έχει δηλαδή το νόμιμο δικαίωμα να εφαρμόζει βία, για να επιβάλει τη σχετική απαγόρευση. Τα εμβόλια προφυλάσσουν από αρρώστιες. Ποτέ 100%. Όπως όλες οι ιατρικές πράξεις όμως, έχουν και τα εμβόλια ανεπιθύμητες ενέργειες, σπανιότατα πολύ σοβαρές. Όταν υποβάλλομαι σε μια θεραπεία για νόσο από την οποίαν κινδυνεύει η ζωή μου, ανέχομαι κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες των θεραπευτικών πράξεων. Τα εμβόλια όμως, όπως, όπως κάθε προληπτική ενέργεια, δεν γίνονται για την αντιμετώπιση μιας παρούσας επικίνδυνης κατάστασης, αλλά για να μη συμβεί κάτι αντίξοο στο μέλλον, που μπορεί και ποτέ να μη συμβεί. Τώρα η ανοχή των ανεπιθύμητων ενεργειών είναι πολύ αυστηρότερη. Να αφήσουμε λοιπόν τον καθένα ελεύθερο να αποφασίσει όπως νομίζει; Λογικό φαίνεται, αλλά δεν τελειώσαμε. Όποιος προσβληθεί από μια λοιμώδη νόσο, αποτελεί κίνδυνο για τους άλλους. Επομένως λόγο έχει και η κοινωνία. Η κυβέρνηση θα αποφασίσει αν θα επιβάλλει μια προληπτική πράξη για τη μειονότητα των απειθάρχων ή όχι. Πρέπει να ζυγιστεί ο κίνδυνος αφενός και η ωφέλεια αφετέρου, της κοινωνίας από τη μια και κάθε πολίτη από την άλλη.

Τους κινδύνους τους ξέρουν καλύτερα από τον καθένα οι επιστήμονες. Δεν γνωρίζουν τα πάντα. Η γνώση τους όμως είναι πιο αξιόπιστη από οποιουδήποτε, διότι βρίσκεται εκεί όπου διασταυρώνονται η θεωρία με την εμπειρία, το νοητό με το αισθητό, η υπόθεση με την παρατήρηση. Η αλήθεια τους περιβάλλεται από μια άλω σφάλματος. Και οι πραγματογνώμονες δεν είναι αυτοί εκείνοι που θα πάθουν, αν γίνει λάθος, αλλά ο λαός. Αυτός λοιπόν πρέπει τελικά να πάρει τις αποφάσεις του.

Να λοιπόν. Καθένας βούλεται. Η επικρατούσα βούληση όλων είναι η βούληση της κοινωνίας. Η διαπίστωση της βούλησης του συνόλου ενέχει σφάλμα. Οι επαΐοντες γνωρίζουν τον τρόπο να ικανοποιηθεί η επικρατούσα βούληση του καθενός, αλλά και όλων, με πιθανότητα σφάλματος βέβαια. Η κυβέρνηση θα εισηγηθεί ανάλογα και ο λαός που θα ωφεληθεί ή θα βλαφθεί θα αποφασίσει. Η κυβέρνηση θα υλοποιήσει την απόφαση. Η δικαιοσύνη θα κρίνει αν κάθε πολίτης απείθησε και αν η κυβέρνηση παραβίασε νόμους που έχουν προαποφασισθεί.

Η βούληση του συνόλου εξορισμού χωρίς σφάλμα προκύπτει μόνο αν ερωτηθούν όλοι (εκκλησία του δήμου, δημοψήφισμα). Τέτοιες αποφάσεις όμως έχουν διαχρονικό σφάλμα, αφού στην πράξη παρουσιάζεται συχνά η ανάγκη να αγνοηθούν ή να ανατραπούν. Αυτό οφείλεται ενμέρει στην αδυναμία επαρκούς ενημέρωσης και διαδραστικής επικοινωνίας (διαβούλευσης) μεταξύ του πλήθους μιας σύγχρονης πολιτείας. Ένα τυχαίο, κληρωμένο, δείγμα της (π.χ. βουλή) μπορεί να εκπροσωπεί σε ανεκτό βαθμό (με στατιστικό τυχαίο σφάλμα μόνο) τη βούληση του λαού διαθέτοντας συγχρόνως τη δυνατότητα διαβούλευσης.

Η κυβέρνηση οφείλει να αποτελείται από τεχνοκράτες που έχουν γνώση και βούληση. Ο συνδυασμός των δύο ορίζεται από ένα κόμμα, που καθένα τους εκπροσωπεί συνήθως τα συμφέροντα μιας τάξης. Οι τάξεις μπορεί να στηρίζονται στην καταγωγή, στην οικονομική κατάσταση, σε γλωσσικές, μορφωτικές, θρησκευτικές, εθνοτικές ή άλλες διαφορές. Ο λαός, η πλειοψηφία του δηλαδή, με εκλογές (δημοψήφισμα δηλαδή) εκλέγει ποιο κόμμα επιθυμεί γενικά να τον κυβερνήσει, πάντοτε βέβαια ελέγχοντάς την για κάθε ειδικό θέμα, όπως διαμέσου μιας βουλής επιλεγμένης με κλήρωση. Αν ο λαός εκλέγει το κόμμα που επιθυμεί να τον κυβερνήσει, ικανοποιείται κατά το δυνατό, με τους παραπάνω όρους.

Γνώση χωρίς βούληση, διαθέτουν ιδανικά οι επιστήμονες, οι τεχνοκράτες (Γι΄ αυτό οι φιλόσοφοι δεν κάνουν για άρχοντες). Δεν είναι παντογνώστες. Γνωρίζουν όμως τους διεθνείς νόμους που διέπουν κάθε τρέχον πρόβλημα και πώς με επιστημονικό σφάλμα μπορεί να λυθεί. Όμως κανένας νόμος δεν ισχύει πλήρως για κάθε επιμέρους πρόβλημα, που μπορεί να είναι και καινοφανές. Ενσκύπτει μια νέα πανδημία. Ο ιός πρωτοεμφανίζεται στη γη και επομένως κανένας δεν γνωρίζει πώς να τον χειριστεί. Οι επιστήμονες γνωρίζουν πώς αντιμετωπίζονται όλες οι επιδημίες, και πώς ιοί παρόμοιοι (όχι ακριβώς ίδιοι) με τον παρόντα, παρακολουθούν τα διεθνή επιστημονικά δρώμενα, ώστε έγκαιρα να κάνουν τις προτάσεις τους στην κυβέρνηση. Οι προτάσεις θα έχουν κόστος, ανεπιθύμητες ενέργειες, στην υγεία, στην οικονομία, στην πολιτική, στις ελευθερίες των πολιτών κλπ. Η κυβέρνηση θα ζυγίσει όλα αυτά και έχει τη βούληση να υλοποιήσει ό,τι χρειάζεται, ακόμη και με βία για τη μειονότητα των απειθάρχων. Ο αριθμός των απειθάρχων μειώνεται στο ελάχιστο, αν τα μέτρα έχουν εγκριθεί από το λαό στην κληρωμένη βουλή.