Ενδιαφέρομαι ή σκανδαλίζομαι;

Η βούλησή μας διεγείρεται διττά. Αιτία μπορεί να είναι η λογική που τροφοδοτείται από τα εισερχόμενα μηνύματα διαμέσου των αισθήσεών μας. Ο Αριστοτέλης το ονομάζει προαίρεση. Μπορεί όμως να διεγείρεται και αυτόματα με ένα μηχανισμό ταλάντωσης χάλασης. Όρεξη κατά τον Αριστοτέλη. Επειδή διαρκώς καταναλώνω τις χρήσιμες ουσίες του οργανισμού μου, όταν κάποια στιγμή η ένδειά τους φθάσει σε μια κρίσιμη τιμή, τον ουδό (=κατώφλι), πεινάω και κάνω ό,τι χρειάζεται για να φάω. Τρώγοντας έρχεται η όρεξη (θετική ανάδραση) και ταχέως φθάνω σε έναν άλλο ουδό, τον κόρο. Τώρα είμαι σε ανερέθιστη περίοδο. Θέλω να μη φάω άλλο. Και το πιο ελκυστικό έδεσμα με αφήνει αδιάφορο. Βαθμιαία αυτή η απόλυτη ανερέθιστη περίοδος μεταπίπτει στη σχετική ανερέθιστη περίοδο, που είναι βραδεία, διεπόμενη από αρνητική ανάδραση. Σ΄ αυτή τη φάση δεν πεινάω, δεν θέλω να φάω, αλλά, αν μου παρουσιαστεί ένας ορεκτικός μεζές, διεγείρεται η όρεξή μου και τρώω πριν έλθει η κανονική ώρα μου. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τη γενετήσια δραστηριότητα ως τον οργασμό και πάλι εξαρχής. Η πρόωρη διέγερση της βούλησης είναι σκανδαλισμός. Πατώντας τη σκανδάλη στο όπλο διώχνομε το βλήμα που ακολουθεί την πορεία του, μολονότι έχομε πάψει να πιέζουμε τη σκανδάλη.

Οι πολιτικές αποφάσεις μας είναι προϊόντα προαίρεσης και όρεξης. Το γνωρίζουν οι άρχουσες τάξεις, είτε είναι μοναρχία είτε ολιγαρχία είτε δημοκρατία. Καθεμιά τους μπορεί να είναι καλή, αν μεριμνά για το σύνολο, ή κακή, αν μεριμνά για τη διατήρησή της στην εξουσία, προς όφελός της. Πόσο καλή ή κακή είναι η άρχουσα τάξη που μας εξουσιάζει και εμάς, αλλά και όλο τον κόσμο;

Υπάρχουν καθεστώτα λιγότερο ή περισσότερο "ολοκληρωτικά". Ας μην τα κατονομάσω, όλοι θεωρούμε κάποια κράτη ολοκληρωτικά. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι, άλλο λιγότερο άλλο περισσότερο, διώκουν όποιον παρουσιάζει δημόσια τα τρωτά της διακυβέρνησής τους. Ποινές, φυλακίσεις, δολοφονίες είναι συχνές. Αντίθετα, στα "δημοκρατικά" καθεστώτα καθένας είναι ελεύθερος να ασκεί κάθε είδους κριτική στο τι κάνουν οι ηγέτες του. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν ενδιαφέρονται οι άρχουσες τάξεις σ΄ αυτά να παραμείνουν στην εξουσία. Και προσπαθούν να χειραγωγήσουν τους ψηφοφόρους τους με κάθε έντεχνο τρόπο.

Ένας τρόπος είναι η απόκρυψη της αλήθειας. Η διεθνής πολιτική γίνεται "κεκλεισμένων των θυρών". Κανένας μας δεν μαθαίνει τι λέγεται στις συζητήσεις μεταξύ των ηγετών. Στο τέλος, οι συζητητές κάνουν τις δηλώσεις τους μπροστά στους δημοσιογράφους, αλλά κανένας δεν ήταν παρών στην ώρα της διαβούλευσης. Ως ένα βαθμό, αυτό δεν είναι παράλογο. Αν συζητιόνται θέματα στρατιωτικής ή και οικονομικής άμυνας, αυτό δεν μπορεί να γίνεται γνωστό σε όλο τον κόσμο. Αν πρόκειται να γίνει υποτίμηση του νομίσματός μας, από τη στιγμή που αυτό θα μαθευτεί, θα σπεύσει όλος ο κόσμος, πριν αναγγελθεί η υποτίμηση, να μετατρέψει τα χρήματά του σε ξένο συνάλλαγμα και η οικονομία καταρρέει. Η υποτίμηση, όπως και πλήθος άλλων αποφάσεων, δεν μπορούν να γνωστοποιούνται πριν από την εφαρμογή τους. Με αυτή τη δικαιολογία όμως συγκαλύπτονται σχεδιασμοί από κάθε καθεστώς όχι μόνο για το καλό της κοινωνίας στην οποίαν άρχουν, αλλά προς όφελος των αρχόντων.

Υπάρχουν όμως και άλλοι, πιο καθημερινοί τρόποι. Στα περισσότερα σύγχρονα "δημοκρατικά" καθεστώτα, υπάρχουν αρκετές αντιμαχόμενες μεταξύ τους ολιγαρχίες. Εμείς καλούμαστε να εκλέξουμε ποια από αυτές επιθυμούμε να μας εξουσιάζει, όχι να είμαστε εμείς οι, εκ περιτροπής ο καθένας, εξουσιαστές. Θα ίσχυε αυτό αν η επιλογή των εκπροσώπων μας (βουλή) γινόταν όχι μεταξύ προεπιλεγμένων υποψηφίων, αλλά με κλήρωση. Αυτό ίσχυε στην αρχαία δημοκρατία. Εδώ διαφέρει η "δημοκρατία" σε εισαγωγικά, όπως την έγραφα παραπάνω, από τη δημοκρατία, τη μόνη χωρίς εισαγωγικά και επίθετα (αστική, κοινοβουλευτική, φιλελεύθερη, σοσιαλιστική, βασιλευόμενη, προεδρευόμενη, προεδρική κλπ). Σ΄ αυτή λοιπόν τη "δημοκρατία" που ζούμε, η άρχουσα τάξη φροντίζει με κάθε τρόπο να διαιωνίζει την εξουσία της. Εκτός από την απόκρυψη της αλήθειας, άλλος τρόπος είναι να εκτρέπει την προσοχή του κοινού από τα τρέχοντα προβλήματα σε άλλα, ανώδυνα για το καθεστώς. Έτσι το κοινό αποφασίζει όχι στη βάση της προαίρεσης, αλλά της διεγειρόμενης, σκανδαλιζόμενης, όρεξης. Αυτό μπορεί να το κάνει η ίδια η κυβέρνηση, αλλά μπορεί και να κλείνει τα μάτια, όταν το κάνουν ιδιωτικές αρχές που συνήθως συνεργάζονται με αυτήν. Και αυτό ονομάζεται ευφημιστικά "ελευθερία της έκφρασης". Εννοώ τα ποικίλα σκανδαλιστικά νέα που βλέπομε στην τηλεόραση και διαβάζομε στις εφημερίδες. Ένας υπουργός δηλώνει με περισσό θάρρος τις σεξουαλικές προτιμήσεις του. Δικαίωμά του να έχει προτιμήσεις. Αλλά εμένα, δεν με ενδιαφέρουν. Εκείνο που με ενδιαφέρει είναι οι πληροφορίες που αφορούν το υπουργείο του. Μα τι να κάνουν τα ΜΜΕ; Ό,τι ενδιαφέρει το κοινό, αυτό παρουσιάζουν. Το κοινό φταίει: Όχι, δεν ενδιαφέρουν, σκανδαλίζουν το κοινό. Όπως θα με σκανδαλίζει αν ένα ζευγάρι κάνει έρωτα στην κρεβατοκάμαρά του κι έχει ορθάνοιχτο το παράθυρο του να το βλέπει όλος ο κόσμος. Αλλά τα εν οίκω μη εν δήμω!. Μια γυναίκα σκότωσε το παιδί της, ένας άντρας τη γυναίκα του, ένας γιος τη γριά μάνα του. Κι αυτά μας απασχολούν. Λες και την ίδια στιγμή δεν σκοτώνονται εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπων αλλού, όπου γίνεται πόλεμος. Λες και την ίδια στιγμή δεν υποφέρομε που μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα διπλασιάστηκε η τιμή της βενζίνης και του ψωμιού. Φόνοι γίνονταν πάντοτε. Γιατί αυτός ο φόνος είναι "νέο"; Γίνεται βέβαια νέο, αν το φαινόμενο έχει γίνει πιο συχνό από ό,τι ήταν συνήθως. Τότε όμως δεν με ενδιαφέρει ο Γιώργος, η Μαρία ή δεν ξέρω ποιος άλλος, αλλά η αναζήτηση των αιτίων που έκαναν πιο συχνά τέτοια φαινόμενα. Αυτά αύξησαν την ανεξέλεγκτη επιθετικότητα των πιο ανήσυχων ατόμων, που, χωρίς την κοινωνική πίεση που τους περιορίζει, καταλήγουν στο φόνο, στη βία. Ένα δημόσιο πρόσωπο πέθανε και βρέθηκε να έχει περιουσία που δεν θα ήταν δυνατό να έχει αποκτηθεί νόμιμα. Αυτό που με ενδιαφέρει όμως είναι όχι τι έκανε αυτός (ο τεθνεώς δεδικαίωται!), αλλά το ότι υπάρχει δυνατότητα να γίνεται κάτι τέτοιο. Όμως ακριβώς αυτό επιδιώκει η άρχουσα τάξη: να μην αλλάξει τίποτε, να μείνει εσαεί αυτή η ολιγαρχία στην κυβέρνηση. Η αντιπολίτευση πάλι δεν επιδιώκει αλλαγή της κατάστασης, αλλά να γίνει αυτή χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Για όλα αυτά τα σκάνδαλα φταίει, φυσικά, η κυβέρνηση (ενώ αν ήταν αυτοί στην κυβέρνηση, όχι πως δεν θα συνέβαιναν, αλλά θα έφταιγαν οι άλλοι!).