Σιγουριά

Στη φυσική υπάρχουν τρεις δυνάμεις που εμποδίζουν την πορεία μας: Τριβή, αδράνεια και ελαστικότητα. H τριβή καταναλώνει ενέργεια που εμπεριέχει κάθε κινητό. Η αδράνεια είναι μια δύναμη που εμποδίζει κάθε μεταβολή στην κινητική κατάσταση του κινητού. το ξεκίνημα και την επιτάχυνσή του, την επιβράδυνση και το σταμάτημά του. Η ελαστικότητα αποθηκεύει άμεσα ενέργεια από την κίνηση που πάει να επιταχυνθεί, έτσι που να αντισταθμίζεται η αδράνεια, και την αποδίδει στη συνέχεια, όταν ακολουθήσει η επιβράδυνση. Ούτε αυτή καταναλώνει ενέργεια. Αυτές οι δυνάμεις υπάρχουν ανάλογα και στην προσωπική και την κοινωνική μας ζωή.

Με απασχολεί πολύ η αδράνεια. Εντάξει, την τριβή την καταλαβαίνω. Θα χάσω ενέργεια, θα πληρώσω, για να κινηθώ. Δεν μου αρέσει. Λογικό. Η αδράνεια όμως δεν έχει κόστος. Έχει μια ψυχολογική αντιστοιχία με το αίσθημα τις σιγουριάς, της ασφάλειας σε ό,τι δεν μεταβάλλεται. Είναι η βολή μας. Σημαίνει να καθόμαστε στον καναπέ απέναντι στο χαζοκούτι και να βρίζουμε την απαράδεκτη κατάσταση, αντί να κάνουμε κάτι για να την αλλάξουμε. Προπάντων, η σιγουριά μας απαλλάσσει από πολύ δυσάρεστα συναισθήματα. Τι να κάνουμε; Έτσι είναι τα πράγματα! Μπορεί να υποφέρουμε, αλλά όχι και να χάσουμε τη βολή μας για να τα αλλάξουμε. Απαλλασσόμαστε από τις ενοχές μας. Ένα τέτοιο συναίσθημα είναι η πίστη στα είδωλα. Είδωλα είναι κατασκευές αισθητές (φυσικές) ή νοητές (μεταφυσικές), στις οποίες αποθέτομε την πίστη μας. Αυτές μας λένε τι να κάνουμε. Κι εμείς, ασυνείδητοι, ήσυχοι και ευτυχείς (Κ. Π. Καβάφης), μεταθέτομε σ΄ αυτές τις ευθύνες μας για κάθε πράξη μας. Δε φταίμε εμείς που σκοτώσαμε τους Άραβες, ο Θεός μας διέταξε: "Θάνατο στους άπιστους", μας έλεγε διαμέσου των ιερέων του. Το ίδιο έλεγε σ΄ αυτούς βέβαια ο Αλάχ για εμάς τους Χριστιανούς. Δεν είναι πάντοτε ο Θεός. Μπορεί να είναι η λογική. "Αν συνεχιστεί ο πόλεμος, θα νικήσουμε, αλλά θα έχουν σκοτωθεί τεράστιος αριθμός στρατιωτών. Αν τους ρίξουμε μια ατομική βόμβα, θα σκοτώσουμε αστραπιαία σχεδόν 200 000 αμάχους, αλλά αυτοί θα είναι σημαντικά λιγότεροι". Λογικό! Ή μπορεί να είναι ο κομπιούτορας. Αυτός δεν κάνει λάθη. Ό,τι μας πει, αυτό είναι το σωστό. Κι εμείς δεν έχομε ευθύνη. Βέβαια, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δίνει, για τα ανθρώπινα μέτρα, αλάνθαστα συμπεράσματα, ανάλογα με τα δεδομένα που του βάζεις. Και ποιος εγγυάται ότι τα δεδομένα που επιλέξαμε να θέσουμε στη διάθεσή του είναι αλάνθαστα και ότι δεν έχουν σφάλμα, άλλοτε γνωρίζοντάς το και άλλοτε με υπαίτια άγνοιά μας; Κι όταν ο κομπιούτορας δείξει ένα ύποπτο αντικείμενο να έρχεται ακάθεκτο εναντίον μας, και δεν είναι βέβαιο αν είναι ένα κοινό αεροπλάνο που έχασε το δρόμο του ή ένας πύραυλος με θερμοπυρηνική κεφαλή, μας δίνει 10 δευτερόλεπτα περιθώριο, να πατήσουμε ή όχι το κουμπί, όπως έγινε από τους Ιρανούς και κατέρριψαν ένα αεροπλάνο. Έτσι γλιτώσαμε τον παγκόσμιο πόλεμο που ήταν έτοιμος να ξεσπάσει στην Κούβα τον καιρό του Κένεντυ και του Χρουστσώφ. Τότε επικράτησε η ανθρώπινη υπευθυνότητα πάνω στις εντολές που έδιναν οι υπολογιστές και οι "αλάνθαστοι" στρατηγοί. Σιγουριά δίνει και η αφοσίωση σε μια ιδεολογία. Η πίστη στην ιερότητα της ιδιοκτησίας και τον καπιταλισμό που την προστατεύει ή της κοινοκτησίας και τον κομμουνισμό μας παρέχει το άλλοθι για να κάνουμε ό,τι αυτή η ιδεολογία μας προστάζει, χωρίς τύψεις για εγκλήματα που επιτελούμε στο όνομά της.

Έτσι κι αλλιώς, η σιγουριά που μας δίνουν τα είδωλα είναι σκάρτη. Δεν αποτελεί εξασφάλιση. Η ζωή είναι ζωντανή, εξελίσσεται. Απόλυτη σιγουριά υπάρχει μόνο στο νεκροταφείο. Το μόνο βέβαιο, χωρίς αμφισβήτηση, είναι ότι κάποια στιγμή θα πεθάνουμε. Ακόμη και γι΄ αυτό οι θρησκείες μας υπόσχονται μετά θάνατον ζωή. Μόνο που αυτή δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα που ζούμε. Και, φυσικά, χωρίς πίστη σε κανένα είδωλο, "το φριχτότατο αυτό κακό, ο θάνατος, δεν πρέπει να μας σκοτίζει, γιατί όσο εμείς υπάρχομε, ο θάνατος δεν υπάρχει, κι άμα έρθει ο θάνατος, εμείς δεν υπάρχομε" (Επίκουρος). Άλλο φυσικό φαινόμενο που πλησιάζει την έννοια της σιγουριάς είναι ο βάλτος, ακίνητος, αμετάβλητος. Μόνο που αναδίνει ο βάλτος προς τα έξω τη δυσοσμία του, τη δυσοσμία της ακινησίας του, της σαπίλας, πάλι του θανάτου. Κι όμως δεν τολμούμε να κουνηθούμε να απομακρυνθούμε. Κάθε κίνησή μας αναταράζει το βάλτο που ξερνάει τη σαπίλα του και μας παραλύει. Και προτιμούμε να μένουμε στον καναπέ μας και, βλέποντας τις ειδήσεις, να κλαίμε τη μοίρα μας παρά να κινητοποιηθούμε, να κάνουμε κάτι.

Μα τι να κάνουμε; Νοιώθομε εντελώς ανίσχυροι. Κι όμως. Έχομε όπλα, έχομε φαντασία, λογική, βούληση. Αναμφισβήτητα κανένας μόνος του δεν μπορεί να ανατρέψει την πορεία του κόσμο. Ακόμη και ο Χριστός σταυρώθηκε, η διδαχή του επεκτάθηκε και από τη στιγμή που έγινε επίσημη θρησκεία του κράτους έγινε ένα είδωλο για να το πιστεύουμε και κάνουμε ό,τι, αλλοτριωμένους, μας διατάζει. Σκοτώνομε τους εχθρούς μας ενάντια στο "ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν". Κλέβομε οι ισχυροί τους αδυνάτους, ενάντια στην εντολή "ἐφ’ ὃσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν αδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοῖ ἐποιήσατε". Καμιά προσωπικότητα δεν άλλαξε ποτέ τον κόσμο. Κι όμως ο κόσμος αλλάζει. Πώς άραγε;

Υπάρχει μια τεράστια φυσική δύναμη, ο συντονισμός. Όταν τύχει δύο ταλαντώσεις που αλληλεπηρεάζονται να έχουν ίδια ιδιοσυχνότητα, αλληλοενισχύονται έτσι που με ελάχιστη ενέργεια έχομε μέγιστες επιδόσεις. Η βούλησή μας αλλάζει περιοδικά διαρκώς. Όταν η βούληση πολλών τύχει να συμπίπτει, γίνεται συντονισμός και η ενέργεια όλων αποκτά ασύλληπτη δύναμη. Όταν σας ταΐζουν με σκουπίδια ή με δολώματα τα ΜΜΕ, ξεχωρίστε τα σημαντικά και αρχίστε να διαμορφώνετε τη σκέψη σας: Πώς αλλιώς θα ήταν καλύτερα τα πράγματα; Με αυτά τα ίδια ΜΜΕ, που σήμερα παρέχονται με ηλεκτρονική ευκολία για να μας χειραγωγούν, διαδώστε όσο μπορείτε τις σκέψεις σας, δεχθείτε εκείνες άλλων, συζητήστε μεταξύ σας και αρχίστε να βρίσκετε τα σημεία που συμφωνείτε. Αρχίζει ο συντονισμός. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για μείζονα αλλαγή. Φυσικά, χρειάζεται προσοχή. Τα καθεστώτα δεν φοβούνται τόσο τους ακραίους ή τους τρομοκράτες, όσο τους διανοητές, και μάλιστα τους αδέσμευτους. Τους εξουδετερώνουν, τους φυλακίζουν, τους δολοφονούν. Μου έρχονται αυτή τη στιγμή κάποια ονόματα, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κιγκ και στον τόπο μας ο Νικηφόρος Μανδηλαράς και πολλοί άλλοι. Δεν πετυχαίνουν όμως πάντοτε να τους αφανίσουν. Υπάρχουν κάποια ονόματα που νίκησαν, όπως ο Μαχάτμα Γκάντι και ο Νέλσον Μαντέλα. Ναι, υπάρχει ελπίδα.