Αναλώσιμα

Ο πιο αδυσώπητος φυσικός νόμος, ο μόνος που δεν καταργήθηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα είναι εκείνος της εντροπίας. Πάρα πολύ αδρά, ο νόμος λέει ότι η φύση πορεύεται από την τάξη στην αταξία. Να σημειώσουμε πως, αντίθετα από ό,τι τείνομε να σκεφτούμε, η απόλυτη αταξία, η μέγιστη εντροπία, βρίσκεται στην απόλυτη ακινησία, που υπάρχει μόνο στο απόλυτο μηδέν, στους -273ο C. Εκεί η Φύση, ακίνητη, είναι πεθαμένη. Οι επιστήμονες έχουν μπορέσει να πλησιάσουν πολύ το απόλυτο μηδέν, αλλά η επίτευξή του είναι αδύνατη. Ευτυχώς!

Έτσι κι αλλιώς, τα πάντα πορεύονται από την τάξη προς την αταξία. Τα πάντα αποσυντίθενται. Τα πάντα είναι επομένως αναλώσιμα. Κάποια όμως είναι ταχύτατα, αλλά βραδύτατα αναλώσιμα. Για πρακτικούς σκοπούς, αυτά τα τελευταία τα θεωρούμε μη αναλώσιμα. Τα πλαστικά π.χ. χρειάζονται αιώνες πολλούς για να αποσυντεθούν. Έτσι διαρκώς αθροίζονται. Αναλώσιμα δεν σημαίνει ότι μηδενίζονται. "Μηδέν ἐκ τοῦ μὴ ὂντος γίγνεται, μηδὲ εἰς τὸ μὴ ὂν φθείρεται", έλεγε ο χαρούμενος Δημόκριτος. Απλώς αναλύονται σε απλούστερα στοιχεία, που αργότερα επανασυντίθενται ενδεχομένως με διαφορετική δομή, για να δημιουργήσουν μιαν άλλη φυσική ύπαρξη. Αυτή είναι η ανακύκλωση.

Για εμάς τους ανθρώπους αναλώσιμες είναι κυρίως οι τροφές μας. Αν τις φάμε αρχίζει αμέσως η αποδόμησή τους με τα ένζυμα που διαθέτει το πεπτικό μας σύστημα. Αλλά και αν δεν τις φάμε, αρχίζει η αποσύνθεσή τους, η σήψη και ζύμωσή τους, με ποικίλους μικροοργανισμούς, που τελικά τις ενώνουν με το οξυγόνο. Ελάχιστες τροφές είναι σημαντικά ανθεκτικές στο χρόνο, όπως είναι το μέλι και μερικά άλλα τρόφιμα.

Η Φύση διαρκώς ανακυκλώνεται. Τα φυτά καταναλώνοντας ενέργεια που τους παρέχει ο ήλιος και διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, ενώνουν νερό και αζωτούχες ουσίες, που παίρνουν από το έδαφος για να παρασκευάσουν λευκώματα, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες και οξυγόνο. Αυτά τα τρώνε τα ζώα που τα αναλύουν σε κίνηση, διοξείδιο του άνθρακα και κοπριά, από την οποία τρέφονται τα φυτά. Οι άνθρωποι, έχομε μια κατασκευή τόσο πολύπλοκη, που σε όλη αυτή τη διαδικασία παράγομε και άυλο πνεύμα, δηλαδή την ικανότητα να συνθέτουμε, να δημιουργούμε, να αγωνιζόμαστε κατά της εντροπίας· αλλά και να σφάλλουμε. Να σημειώσουμε ότι μια πορεία αντίστροφη προς την εντροπία, δημιουργία τάξης, είναι δυνατή σε ένα κλειστό σύστημα, με τίμημα όμως ότι η εντροπία αυξάνεται περισσότερο έξω από το σύστημα.

Η σήψη μας ανταγωνίζεται. Καταστρέφει τα αναλώσιμα, δηλαδή αυξάνει την αποδόμησή τους πριν προλάβουμε να τα αναλώσουμε εμείς. Έχομε επιτύχει πολλά για να επιβραδύνουμε αυτή την ανεπιθύμητη πορεία. Για παράδειγμα, τα τοποθετούμε σε κατάλληλους περιέκτες, για να μην έρχονται σε επαφή με τον αέρα, όπως σε πλαστικές κατασκευές. Ναι, αυτές είναι μη αναλώσιμες, αργούν πολύ να ανακυκλωθούν, αλλά στο μεταξύ χάνουν τη χρησιμότητά τους. Έτσι απορρίπτονται και διαρκώς αθροίζονται και αθροίζονται, και αθροίζονται. Ήδη, σε λιγότερο από ένα αιώνα, η επιφάνεια της γης και οι βυθοί των θαλασσών έχουν καλυφθεί από πλαστικά. Αυτά κομματιάζονται, τρώγονται από ψάρια και άλλα ζώα κι εμείς τα καταναλώνομε μέσα μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Δηλητηριάζομε τον πλανήτη μας. Στην προσπάθεια να επιβραδύνουμε την πορεία της εντροπίας, χρησιμοποιούμε μέσα και μεθόδους που όλο και πιο γρήγορα την αυξάνουν. Οδεύομε ίσια προς το θάνατο! Η εικόνα είναι του βυθού σε παραλία της Χαλκιδικής.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Για να μην έχουμε πολλά πλαστικά, πρέπει να μην χρησιμοποιούμε πολλούς περιέκτες, σακκούλες, κουτιά κλπ. Για να μη χρειαζόμαστε πολλούς περιέκτες, πρέπει ό,τι αναλώσιμο παράγομε να το καταναλώνουμε έγκαιρα. Καθώς παράγομε πολλά, αν τα καταναλώνουμε όλα ταχέως, θα παχαίνουμε κι αυτό είναι ανθυγιεινό. Εξάλλου, πληρώνομε για να αγοράζουμε ό,τι τρώμε και πληρώνομε πάλι γιατρούς, διαιτολόγους, γυμναστές, για να καίμε ό,τι περιττό φάγαμε. Πρέπει επομένως να μειώσουμε την παραγωγή. Αν μειώσουμε την παραγωγή τροφίμων, τι θα γίνουν οι φτωχοί λαοί που εξακολουθούν να πεθαίνουν από την πείνα και τις συνέπειες του υποσιτισμού; Μα το πρόβλημα γι΄ αυτούς δεν είναι πως δεν παράγει ο πλανήτης μας επαρκή τροφή, αλλά το ότι δεν φθάνει ως αυτούς ο πλούτος. Δραστική αλλαγή λοιπόν απαιτείται στον τρόπο της κατανομής των αγαθών πάνω στη γη. Παράλληλα, το μέγεθος της παραγωγής των τοξικών αποβλήτων μας, για να μειωθεί ή να πάψει να αυξάνεται, απαιτεί έλεγχο του υπερπληθυσμού. Μια και είναι απάνθρωπα βάρβαρο να σκοτωθούν άνθρωποι, ο έλεγχος του υπερπληθυσμού πρέπει να γίνει με περιορισμό των γεννήσεων. Αν όμως μια περιοχή περιορίζει τη γεννητικότητά της, ενώ άλλες όχι, θα επικρατήσουν οι δεύτερες πάνω στην πρώτη. Επομένως πρέπει να εφαρμοσθεί σωστή κατανομή των γεννήσεων σε όλο τον κόσμο. Αυτό είναι δύσκολο, καθώς βαθύτατα, θρησκευτικά ριζωμένη, είναι μέσα σε πολλούς λαούς η εντολή "Αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ γεμίσατε τὴν γῆν καὶ κυριεύσατε αὐτήν". Στο είδος του πολιτισμού μας που ονομάζομε συνήθως "δυτικό" (κι εδώ περιλαμβάνω και τη Ρωσία) αυτή η εντολή επιτεύχθηκε με παράταση της ζωής και άνοδο του επιπέδου διαβίωσης, ενώ οι γεννήσεις μειώθηκαν. Υπάρχουν κι άλλα μέσα όπως η μεταβολή εκτεταμένων άγονων περιοχών, ερήμων ή παγωμένων εκτάσεων, σε γόνιμες και ανακατανομή του πληθυσμού. Ανακατανομή λοιπόν πληθυσμού και οικονομίας με παγκόσμιο έλεγχο γεννήσεων είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του θανάτου της γήινης ζωής που είναι ήδη ορατός να έρχεται. Και αυτό σημαίνει την παραίτηση κάποιας παγκόσμιας ολιγαρχίας από ποικίλα προνόμιά της. Αυτό θα γίνει τελολογικά αυτόματα. Ήδη βλέπομε την παρακμή των παραδοσιακών βασιλικών οίκων. Μετά το θάνατο της Ελισάβετ, π.χ., για πόσο θα διατηρηθεί η βασιλεία στη Βρετανία; Το θέμα όμως είναι οι μεταβολές να γίνουν πριν καταστεί αγύριστη η δηλητηρίαση της γης μας. Να σημειώσω ότι όσα έγραψα για τα πλαστικά ισχύουν και για τα άλλα δηλητηριώδη απόβλητα που παράγομε ταχύτερα από όσο μπορούν να ανακυκλωθούν. Τέτοια είναι π.χ. το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα τοξικά αέρια που δηλητηριάζουν όχι μόνο στεριά και θάλασσα, αλλά και την ατμόσφαιρα. Η δηλητηρίαση δεν είναι μόνο χημική. Η αλλαγή που επέρχεται στην ατμόσφαιρα επηρεάζει τη δίοδο των ηλιακών ακτίνων. Ο Ήλιος είναι ο ζωοδότης και κυρίαρχός μας. Κάθε αλλαγή σημαίνει πολλά, άνοδο της θερμοκρασίας, ακραίες καιρικές συνθήκες με καύσωνες και θύελλες και ό,τι αυτά συνεπάγονται. Η Φύση δημιούργησε τελικά τον άνθρωπο, που μπορεί να τη διαφεντεύει. Αν το κάνει σωστά, τόσο η Φύση με όλα τα πλάσματά της όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος θα ζήσουν ευτυχισμένα. Αν το κάνει λάθος, ας μη συνεχίσω.