Ντρέπομαι

Ντρέπομαι ως ανθρώπινο είδος. Η βία θεριεύει γύρω μας. Δεν μιλώ αυτή τη στιγμή για την ατομική βία, όπως γίνεται στα σχολεία και στις γειτονιές, που κι αυτή θεριεύει. Μιλώ για την παγκόσμια βία μεταξύ "ιδεολογιών", θρησκευτικών, εθνικών κλπ. Υπάρχει ο πόλεμος. Σ΄ αυτόν αποσκοπείται συνήθως η αλλαγή συνόρων. Υπάρχει η επανάσταση. Σ΄ αυτήν επιχειρείται κυρίως η ριζική αλλαγή συνταγμάτων. Και η υπάρχει η τρομοκρατική βία, όπου στόχος είναι συγκεκριμένοι άνθρωποι, δηλαδή δολοφονίες. Μιλάμε για πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Δεν εξετάζω αυτή τη στιγμή ποιος έχει δίκιο. Υπάρχει μια διαμάχη μεταξύ Εβραίων και Μουσουλμάνων, που χρονολογείται από τον καιρό του ανταγωνισμού μεταξύ των δύο παιδιών του Αβραάμ, του πρωτότοκου Ισμαήλ από την παλλακίδα Άγαρ και του δευτερότοκου Ισαάκ από τη νόμιμη σύζυγο Σάρα. Αδυνατώ να λύσω αυτό το διαχρονικό πρόβλημα που κατά καιρούς παροξύνεται ή υφίεται και αυτή τη στιγμή μαίνεται. Αναρωτιέμαι όμως, είναι πόλεμος ή τρομοκρατία; Οι κρατικές δυνάμεις σημαδεύουν πρόσωπα, τους ηγέτες της αντίπαλης παράταξης. Έτσι κι αλλιώς ο πόλεμος είναι μεγάλη κατάρα, έχει όμως τη δικαιολογία του στο ότι και οι δύο αντιμαχόμενοι επικαλούνται λόγους άμυνας. Η τρομοκρατία όμως ποια δικαιολογία έχει; Το Ισραήλ στοχεύει προσωπικά τους ηγέτες των αντιπάλων του και επαίρεται όταν πετυχαίνει την εξόντωσή τους. Το αντίστοιχό του είναι η γενοκτονία, όπως αυτή που υπέστησαν οι Εβραίοι (μαζί με τους Ρομά, τους κομμουνιστές, τους ομοφυλόφιλους) από τη ναζιστική Γερμανία. Τα μέσα που χρησιμοποιεί αυτή τη στιγμή το Ισραήλ είναι κυρίως τρομοκρατικά. Κι όμως, μεγάλες δυνάμεις το υποστηρίζουν. Γενοκτονία έγινε και αλλού. Είχε προηγηθεί στην Τουρκία η γενοκτονία των Αρμενίων και των Ποντίων. Βέβαια κι εμείς, θα πει κάποιος, κάναμε σφαγές Τούρκων, όπως στην άλωση της Τροπολιτσάς, και αλλού, όταν τραγουδούσαμε "Μη μείνει Τούρκος στο Μωριά ούτε στον κόσμον όλο...". Αλλά αυτό δεν ήταν προσχεδιασμένο από ένα κράτος, αφού δεν είμαστε κράτος, ενώ οι Τουρκικές γενοκτονίες ήταν λεπτομερώς σχεδιασμένες από το κράτος τους.

Οι Ρώσοι δεν παίρνουν ανοιχτά θέση στη διένεξη Ισραήλ Παλαιστινίων. Όμως πριν από μερικούς μήνες πέθανε ο Ναβάλνι από "σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου", ενώ βρισκόταν κάτω από τον απόλυτο έλεγχο ενός κράτους. Γερμανία 1976. Η Ούλρικε Μάινχοφ βρέθηκε νεκρή σε ένα από τα "λευκά" κελιά της φυλακής υψίστης ασφαλείας. Αυτοαπαγχονίστηκε με ένα μαντίλι. Η διεθνής επιτροπή που ερεύνησε τις αιτίες θανάτου της κατέληξε πως ο θάνατος είχε επέλθει πριν κρεμαστεί. Λίγο αργότερα δύο από τους συνεργάτες της (Μπάαντερ και Ράσπε) βρέθηκαν νεκροί στα κελιά τους από πυροβολισμούς, ενώ η άλλη συνεργάτιδά της, Ένσλιν, βρέθηκε κρεμασμένη. ΗΠΑ, 1953. Εκτελείται στην ηλεκτρική καρέκλα το ζεύγος Ρόζεμπεργκ. Μακροχρόνια έρευνα μετά το θάνατό τους έκανε παραδεκτό ότι ήταν κατάσκοποι. Το ότι όμως είχαν μεταδώσει πληροφορίες σχετικά με την εθνική άμυνα σε μία ξένη κυβέρνηση δεν αποδείχτηκε ποτέ, ενώ αποδείχτηκαν οι παράνομες επεμβάσεις της επίσημης δικαιοσύνης για να πεισθούν οι μάρτυρες να καταθέσουν εναντίον τους και οι ένορκοι να καταδικάσουν το ζεύγος. Αφήνω τη δολοφονία του Οσάμα Μπιν Λαντεν. Ήταν μεγάλος μαζικός δολοφόνος, αλλά εκτελέστηκε από τις μυστικές υπηρεσίες του κράτους χωρίς να έχει προϋπάρξει δίκη.

Υπάρχει δίκαιο πολέμου; Υπάρχουν κάποιες διεθνείς συμφωνίες, όπως ο σεβασμός των αμάχων, των σχολείων, των νοσοκομείων κλπ. Δύσκολα θα υποστήριζε κάποιος ότι τηρούνται, όταν μάλιστα οι αντίπαλοι δράστες ισχυρίζονται (ίσως και να είναι έτσι) πως αυτές οι συμφωνημένες περιοχές χρησιμοποιούνται σαν ασπίδα για να κρύβονται πίσω τους στρατιωτικές μονάδες.

Δύσκολα θα κρίνω τους αντιμαχόμενους, που, ευρισκόμενοι αμφότεροι σε πόλεμο, νιώθουν αμφότεροι ότι είναι σε άμυνα (αν δεν σκοτώσω τον αντίπαλο, δεν αποσοβείται ο φόνος, απλώς αλλάζει το θύμα). Μπορώ να κρίνω όμως τα κράτη που είναι έξω από το χορό (και πολλά τραγούδια ξέρουν). Πώς ένα μεγάλο κράτος στηρίζει τον αντιμαχόμενο που εφαρμόζει καθαρά τρομοκρατικές μεθόδους; Γιατί π.χ. δεν εφαρμόζει μέσα όπως απαγόρευση πώλησης όπλων όσο διαρκούν οι εχθροπραξίες, αφού λογικά δεν επιθυμεί να ανακατευτεί άμεσα στον πόλεμο; Οι Τούρκοι χαρακτηρίζουν δολοφόνο το Ισραήλ και υποστηρίζουν τους αντιπάλους τους, τη Χαμάς, τη Χεσμπολάχ κλπ. Ναι αλλά και αυτές δεν είναι αθώες περιστερές, όταν χρησιμοποιούν σα μέσο ομήρους που απειλούν να τους εκτελέσουν και στέλνουν ρουκέτες χωρίς να έχει προηγηθεί, άμεσα τουλάχιστον, πρόκληση. Τουλάχιστον η Τουρκία δεν έχει βοηθήσει άμεσα έναν από τους συμπλεκομένους. Εμείς; Με το Ισραήλ έχομε κάνει συμφωνίες που μας ενισχύουν στην αντιπαράθεσή μας με τους Τούρκους. Από την άλλη, οι αντίπαλοί τους Παλαιστίνιοι βρίσκονται σε άμεση καταπίεση και οι Άραβες (μαζί και με τους Ρώσους) ήταν και είναι ακόμη οι πιο σημαντικοί υποστηρικτές μας στο εθνικό θέμα της Κύπρου. Οι δυτικοί μας σύμμαχοι, ΗΠΑ, Ενωμένο Βασίλειο και Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν μας έχουν στηρίξει σε αυτό το ζήτημα. Τι μπορούμε να κάνουμε; Υπάρχουν χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν αναγνωρίσει το Παλαιστινιακό Κράτος (Ισπανία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Σλοβενία). Γιατί όχι εμείς; Έχομε μια παραδοσιακή φιλία με τους Παλαιστινίους, μια κι αυτοί, όπως για 4 αιώνες εμείς από τους Οθωμανούς, είναι κατακτημένοι από το Ισραήλ. Θα μπορούσαμε να έχουμε μια πιο ενεργητική δράση για συμβιβαστικές συζητήσεις.

Όταν κυνηγημένος λαός ήταν οι Εβραίοι, εμείς δείξαμε συνήθως μια προστατευτική στάση απέναντί τους, όπως στη Ζάκυνθο και αλλού, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η στάση μας ήταν αμφιταλαντευόμενη, όπως στη Θεσσαλονίκη, όπου ακόμη και κάποιοι Εβραίοι ήταν συνεργάτες των Γερμανών για να επωφεληθούν οι ίδιοι. Πάντως, κατακτημένοι και εμείς, δεν είχαμε πολλές δυνατότητες. Σήμερα είμαστε ελεύθερο κράτος. Οι δυνατότητές μας είναι μεγαλύτερες. Είναι; 147 χώρες από τα 193 μέλη του ΟΗΕ έχουν πλέον αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος. Εμείς δεν είμαστε ανάμεσα στην πλειοψηφία. Γιατί; Η προφανής απάντηση είναι πως θα μας μαλώσει ο μπαμπάς. Οικειοθελώς πια, δεν είμαστε ελεύθερο, αλλά προστατευόμενο, κράτος, προτεκτοράτο. Έχομε δώσει το χέρι μας να το κρατά ο μπαμπάς για να μας προστατεύει, έτσι που δεν το έχομε ελεύθερο για να υπερασπίσουμε τον εαυτό μας.

Έχομε αυτή τη στιγμή δυο πολέμους στη γειτονιά μας, Ουκρανία και Παλαιστίνη και τους βλέπομε να επιτείνονται. Το ξέρομε, μπορούν να επεκταθούν και, όταν φθάσουν στη χρήση πυρηνικών όπλων, η καταστροφή της γης ολόκληρης είναι βέβαιη. Μια λύση είναι να αφήσουμε τους ισχυρούς να κάνουν ό,τι θέλουν στους αδυνάτους. Δοκιμάστηκε με την Ιερά Συμμαχία και απέτυχε. Η άλλη είναι η ενίσχυση του δικαίου των λαών. Τουλάχιστον έχομε έτσι ήσυχη συνείδηση.