«Πρέπει να φτιάξουμε τους μελλοντικούς πολίτες»

Για τους στόχους και την πορεία του προγράμματος LIFE Debag, που πραγματοποιείται στη Σύρο, μιλά ο καθηγητής του τμήματος Γεωλογίας, του Πανεπιστημίου Πατρών, που αποτελεί και το συντονιστή φορέα του προγράμματος.

Το ευρύ κοινό, μπορεί να έλαβε γνώση για την υλοποίηση του προγράμματος στη Σύρο, με αφορμή τη σειρά δράσεων και εκδηλώσεων της Εβδομάδας Χωρίς Πλαστική Σακούλα, ωστόσο το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE Debag, μετρά ήδη τον 8ο μήνα εφαρμογής του, ενώ η ολοκλήρωσή του αναμένεται το 2018.

Μέσα από μία εκτεταμένη και μακρόχρονη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, καθώς και από επιστημονικές μετρήσεις, με τη χρήση συστημάτων τελευταίας τεχνολογίας, για την παρακολούθηση του ζητήματος και τη διαπίστωση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, η Σύρος θα αποτελέσει το πρότυπο, πάνω στο οποίο θα “στηθεί” μία πανελλαδική καμπάνια ενημέρωσης, αλλά και οι απαραίτητες αλλαγές του νομοθετικού πλαισίου, βάσει της ευρωπαϊκής Οδηγίας, που αφορά στη μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας, μετά και από το πέρας της πανελλαδικής διαδικασίας διαβούλευσης, με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Ο επικεφαλής του συντονιστή φορέα του προγράμματος, καθηγητής στο τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Γιώργος Παπαθεωδόρου, μιλά στην «Κοινή Γνώμη», για το ιστορικό και το μέλλον των δράσεων, καθώς και τους στόχους του προγράμματος LIFE Debag.

Ιδανικό σημείο για την εφαρμογή του προγράμματος η Σύρος

«Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2015 και θα πάει μέχρι τον Μάρτιο του 2018. Είναι ένα διάστημα περισσότερο από 30 μήνες», σημειώνει, ενώ, όπως εξηγεί, «συντονιστής είναι το τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, συμμετέχει ακόμη το Πάντειο Πανεπιστήμιο, συμμετέχουν δύο πάρα πολύ σημαντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), η Μεσόγειος SOS, η οποία συντονίζει εδώ και 20 χρόνια καθαρισμούς στις ακτές και η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, μία πολύ σημαντική ΜΚΟ, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της ανακύκλωσης και είναι ένας από τους λίγους φορείς στην Ελλάδα, που γνωρίζουν τόσο καλά την πλαστική σακούλα και τέλος συμμετέχει και η περιβαλλοντική τεχνική εταιρεία Terra Nova, η οποία προσφέρει πολύ σημαντικό έργο, στο τεχνικό κομμάτι».

«Όπως βλέπετε, πρόκειται για ένα εταιρικό σχήμα και ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, το οποίο καλύπτει τα πάντα. Καλύπτει και το επιστημονικό κομμάτι και το κοινωνικό και το οικονομικό και προσπαθεί να βρει λύσεις, στο πρόβλημα της πλαστικής σακούλας μίας χρήσης», τονίζει.

Ο κ. Παπαθεοδώρου υπογραμμίζει, πως «το πρόγραμμα, έχει μία εξαιρετικά καλά οργανωμένη εκστρατεία ενημέρωσης, από τη μέθοδο πόρτα-πόρτα, μέχρι δράσεις έξω από σούπερ-μάρκετ, το οποίο το δέχεται ο κόσμος με πολύ μεγάλη ευαισθησία – και εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω την κοινωνία της Σύρου γι’ αυτό, που ουσιαστικά επιβεβαιώνει τους λόγους, για τους οποίους την επιλέξαμε».

«Η Σύρος είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα νησιωτικότητας, έχει πολύ υψηλό επίπεδο ανακύκλωσης και διαθέτει μία τοπική κοινωνία με πολύ υψηλή περιβαλλοντική κουλτούρα. Άρα, ήταν το ιδανικό περιβάλλον για να αναπτυχθεί και να πετύχει αυτή η δράση», συμπληρώνοντας, πως δεδομένου πως είναι το διοικητικό κέντρο των Κυκλάδων, αποτελεί μικρογραφία αστικού κέντρου και συγκεντρώνει «όλες τις προϋποθέσεις, προκειμένου να δοκιμαστεί αυτή η πολιτική».

Συγκέντρωση πλούσιου εκπαιδευτικού υλικού

Η μέχρι τώρα πορεία του προγράμματος, αφορά στην προετοιμασία και οργάνωσή του. «Έπρεπε να αναπτυχθούν όλα τα εργαλεία, εκπαιδευτικά και επικοινωνιακά. Αυτή η οκτάμηνη περίοδος ήταν προπαρασκευαστική, για να φτάσουμε στο σημείο, από δω και πέρα, να έχουμε τα εργαλεία μας έτοιμα, για την έναρξη των δράσεων», εξηγεί ο καθηγητής.

«Επίσης, έχουν ξεκινήσει όλες οι δράσεις αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης. Το πρωτότυπο σε αυτό το πρόγραμμα, είναι ότι πριν ξεκινήσει η όποια δράση, προσπαθούμε να αποτυπώσουμε την υφιστάμενη κατάσταση, όσον αφορά στην πλαστική σακούλα στο νησί και στο θαλάσσιο περιβάλλον, ώστε να το παρακολουθήσουμε σε βάθος τριετίας και με τη λήξη του προγράμματος, να διαπιστώσουμε αν μπόρεσαν οι πολιτικές μας να μειώσουν το περιβαλλοντικό πρόβλημα. Στήνουμε, λοιπόν και το κομμάτι της παρακολούθησης του ζητήματος» επισημαίνει.

Ο εξοπλισμός για την παρακολούθηση αυτή, προέρχεται από τα εργαστήριο του Τμήματος Γεωλογίας, το οποίο «είναι ίσως το πιο γνωστό και το πιο άρτια εξοπλισμένο εργαστήριο ωκεανογραφίας σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Έχουμε υποβρύχιες κάμερες, έχουμε ηχοβολιστικά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας, χρησιμοποιούμε και ιπτάμενα drones πάνω από τις ακτές, για την αποτύπωση της ρύπανσης. Χρησιμοποιούμε, λοιπόν, ό,τι πιο εξελιγμένο υπάρχει, για να παρακολουθούμε το πρόβλημα, γιατί είναι πάρα πολύ σύνθετο».

Αν και το πρόγραμμα απευθύνεται και επικεντρώνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες και όλους τους επαγγελματικούς χώρους, μεγαλύτερο βάρος θα δοθεί στην εκπαίδευση, καθώς, σύμφωνα με τον κ. Παπαθεοδώρου, «αν δεν υπάρχει παιδεία θα αποτύχει το οτιδήποτε. Θα πρέπει να φτιάξουμε τους μελλοντικούς πολίτες, οι οποίοι θα είναι ευαισθητοποιημένοι».

Για το λόγο αυτό, όπως υπογράμμισε ο καθηγητής, βάσει των μελετών, που έχουν πραγματοποιηθεί σε χερσαίες και θαλάσσιες ζώνες του νησιού, «πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό συγκεντρώνεται και προετοιμάζεται αυτή τη στιγμή και από τη νέα σχολική χρονιά, το υλικό αυτό θα είναι διαθέσιμο στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτό το διάστημα, μάλιστα, έχουμε προγραμματισμένες συναντήσεις και δράσεις με τους καθηγητές, προκειμένου να μπορέσουμε να τους προετοιμάσουμε για αυτό το υλικό».

Δημόσια διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείες

Όπως επεσήμανε ο κ. Παπαθεοδώρου, «το πρόγραμμα είναι εθνικής εμβέλειας. Και εδώ θα πρέπει να τονίσω, γιατί ίσως δεν είναι ξεκάθαρο, ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μία ευρωπαϊκή Οδηγία, η οποία λέει ότι η Ελλάδα καταναλώνει κατά μέσο όρο 242 πλαστικές σακούλες ανά άτομο κατ’ έτος και θα πρέπει μέχρι το τέλος του 2019 να φτάσουμε τις 90 σακούλες, ενώ έως το 2025 τις 40 σακούλες ανά άτομο κατ’ έτος. Αυτή η Οδηγία θα περάσει και στην ελληνική νομοθεσία και άρα θα πρέπει ούτως ή άλλως να εναρμονιστούμε με αυτή», καταλήγοντας, ότι «με αυτή τη λογική, σχεδιάσαμε αυτό το πολύ σύνθετο πρόγραμμα, το οποίο έχει πολλές πλευρές, για να βρεθεί η βέλτιστη λύση σε αυτό το πολύ σημαντικό και ευαίσθητο περιβαλλοντικό θέμα».

Ένα ακόμη κομμάτι αυτού του προγράμματος, αφορά στην η οργάνωση πανελλαδικής εμβέλειας φόρουμ διαβούλευσης. «Ήδη πραγματοποιήθηκε το πρώτο φόρουμ διαβούλευσης στην Αθήνα, το οργάνωσε η μία εκ των δύο ΜΚΟ, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και εκλήθησαν όλοι οι φορείς, που εμπλέκονται με την πλαστική σακούλα, όπως εκπρόσωποι αλυσίδων σούπερ-μάρκετ, εκπρόσωποι της βιομηχανίας πλαστικού, εκπρόσωποι καταναλωτικών σωματείων και οργανώσεων, για να συζητήσουμε το θέμα. Δεν πάμε να πάρουμε μία απόφαση και να στήσουμε μία πολιτική, χωρίς να ακούσουμε τους πάντες, να ζυμωθεί το αποτέλεσμα, να καλύπτει όλους, ώστε να μπορεί να είναι και εφαρμόσιμο», τόνισε.

Όσον αφορά στις αντιδράσεις, εκ μέρους των εκπροσώπων της βιομηχανίας του πλαστικού, δεδομένου, ότι η μείωση της πλαστικής σακούλας, θα επηρεάσει το τζίρο, ο κ. Παπαθεοδώρου εξήγησε, πως στο πλαίσιο του προγράμματος έχει γίνει μία εμπεριστατωμένη οικονομοτεχνική μελέτη, σχετικά με το κόστος παραγωγής και πώλησης της σακούλας, συμπληρώνοντας, ότι «είναι θέμα χρόνου, μετά το πρώτο “σοκ” να το αποδεχτεί η βιομηχανία του πλαστικού, ότι δεν θα έχει απώλειες. Αυτό, που ουσιαστικά θα περιοριστεί – εκ των πραγμάτων – είναι η πλαστική σακούλα μίας χρήσης, που είναι η πλαστική σακούλα του σούπερ μάρκετ. Οι υπόλοιπες πλαστικές σακούλες, που είναι χοντρές και πολλαπλών χρήσεων, δεν καταργούνται, καθώς δεν είναι αυτός ο στόχος της ευρωπαϊκής Οδηγίας. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιούνται τα πλαστικά διχτάκια. Άρα, μπορεί πολύ εύκολα η βιομηχανία του πλαστικού να αναπληρώσει αυτό το κενό από τη μείωση που θα υποστεί η πλαστική σακούλα. Αναπόφευκτα, θα πρέπει να το αποδεχτεί και το αποδέχεται νομίζω, ότι αυτή είναι πλέον μία παγκόσμια τάση. Δεν γίνεται να γυρίσουμε πίσω, δεν γίνεται να ανατραπεί αυτό».

Σύμφωνα με τον καθηγητή, «το πρόγραμμα αυτό φιλοδοξεί να βοηθήσει το νομοθετικό έργο, που θα ξεκινήσει τον Νοέμβριο, με εναλλακτικές προτάσεις, όσον αφορά στην πλαστική σακούλα. Υπάρχουν πάρα πολλές προτάσεις. Στην Ευρωπαϊκή ένωση υπάρχουν πολλές εναλλακτικές, όσον αφορά στην πλαστική σακούλα, από την πλήρη κατάργηση, έως μηχανισμούς περιορισμού της, με εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς των προϊόντων, όπως είναι οι σακούλες πολλαπλών χρήσεων, είτε αυτές είναι πάνινες, είτε είναι τα γνωστά διχτάκια. Όλες αυτές τις εναλλακτικές προτάσεις τις επικοινωνούμε στην κοινωνία, για να δούμε ποιο απ’ αυτά τα μοντέλα είναι το ευρύτερα αποδεκτό».