Απαράβατος όρος η περιβαλλοντική προστασία

Η ανάγκη άμεσου ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού, η ελαχιστοποίηση των θαλάσσιων ατυχημάτων, οι νομοθετικές προβλέψεις και οι τεχνολογικές καινοτομίες στην προστασία της θαλάσσιας ρύπανσης, τέθηκαν ως προτεραιότητες από το ΤΕΕ.

Στην εκδήλωση με θέμα “Προστασία των ελληνικών θαλασσών από τη διακίνηση καυσίμων: Τεχνολογικές δυνατότητες για μια πιο αποτελεσματική διαχείριση”, συζητήθηκαν επίκαιρα επιστημονικά θέματα για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, τα μέτρα και τις τεχνολογίες πρόληψης, ταυτοποίησης και αντιμετώπισης της ρύπανσης των θαλασσών από πετρελαιοειδή.

Πρόταση για ολοκληρωμένο χωροταξικό θαλάσσιο σχεδιασμό με ενιαίο ψηφιακό χάρτη

Ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός, υπογράμμισε την ανάγκη της πλέον ασφαλούς και αποδοτικής παραγωγής και μεταφοράς ορυκτών πόρων, με ταυτόχρονη θεωρητική και πρακτική διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος από τους μηχανικούς, χαρακτηρίζοντάς την όρο απαράβατο κάθε σύγχρονης αναπτυξιακής πολιτικής. Παράλληλα, επεσήμανε την πολιτειακή ευθύνη για την αντιμετώπιση του ζητήματος σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο, με θέσπιση μέτρων και τεχνολογιών πρόληψης και αντιμετώπισης.

Στη συνέχεια, επισημαίνοντας την ανάγκη άμεσης ολοκλήρωσης του χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας και υπό την πίεση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, εκφράστηκε αρνητικά για την κυβερνητική απραξία και το παρελθόν της χώρας στην οργάνωση των θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Ο κ. Στασινός επανήλθε στη σταθερή του θέση για ενιαίο χάρτη θεσμικών γραμμών για τις ελληνικές θάλασσες, με τους περιορισμούς και τις διαφοροποιήσεις που χρειάζεται το θαλάσσιο περιβάλλον, προτείνοντας μία τομή, όπως χαρακτήρισε, στο χωρικό σχεδιασμό, με τη δημιουργία κοινού ψηφιακού χάρτη για τη δημόσια διοίκηση και τους πολίτες, με όλα τα γεωχωρικά δεδομένα που είναι απαραίτητα για την αδειοδότηση κάθε είδους επένδυσης και δραστηριότητας και στόχο την παροχή άμεσης πληροφορίας σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Στη θεμελιώδη προτεραιότητα της χωροταξικής οργάνωσης της θαλάσσιας έκτασης αναφέρθηκε και ο ομότιμος καθηγητής Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ηλίας Μπεριάτος, επισημαίνοντας ότι τα προφανή και σημαντικά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη δεν έχουν ακόμα συνειδητοποιηθεί επαρκώς, τοποθετώντας το πρόβλημα όχι μόνο στη θεσμική ρύθμιση αλλά και την πρακτική εφαρμογή της, τονίζοντας την καθοριστική σημασία της θάλασσας, ως φυσικός και πλουτοπαραγωγικός πόρος, για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους και την οικολογική ισορροπία του πλανήτη. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Μπεριάτος παρουσίασε τις θεσμικές εξελίξεις σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, υπογραμμίζοντας την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακριβώς για το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.

Ελαχιστοποίηση των θαλάσσιων ατυχημάτων στο μέλλον

Επισημαίνοντας τα επερχόμενα θέματα αναφορικά με τη ναυτιλία και το θαλάσσιο περιβάλλον, ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γ. Στασινός, απαρίθμησε τη θαλάσσια εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο, την αυξανόμενη βαρύτητα της χώρας ως κόμβος μεταφοράς ενέργειας, τον αυξανόμενο φόρτο θαλάσσιας μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου, τις τεχνολογικές εξελίξεις στην αντικατάσταση των καυσίμων στην ναυτιλία, τις χωροταξικές προκλήσεις από την αύξηση των αγωγών αλλά και των υποθαλάσσιων καλωδίων, τόσο μεταφοράς ενέργειας όσο και δεδομένων και τις αυξανόμενες απαιτήσεις περιβαλλοντικής προστασίας τόσο βάση των διεθνών συνθηκών, όπως για τα απόβλητα στις θάλασσες, όσο και των πραγματικών αναγκών στην κλιματική μας ζώνη – όπως η διάβρωση των ακτών.

Με τη σειρά του ο προϊστάμενος Τμήματος Πρόληψης Ρύπανσης & Φορτίων Υ.ΝΑ.Ν.Π, Γιώργος Ρεμούνδος, γνωστοποίησε ότι πάνω από το 60% των ναυτικών ατυχημάτων οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα και περίπου 30% σε αστοχία υλικού ή εξοπλισμού που σχετίζεται με τη σωστή συντήρηση και χρήση. Τέλος αναφέρθηκε στις βασικές κατηγορίες ρύπανσης από πλοία, για τις οποίες υπάρχει αυστηρό θεσμικό πλαίσιο κανόνων και μέτρων ελέγχου και πρόληψης και συγκεκριμένα όπως τα πετρελαιοειδή μίγματα, οι επιβλαβείς υγρές ουσίες, τα επικίνδυνα συσκευασμένα φορτία, τα λύματα και τα αποχετευτικά ύδατα, τα απόβλητα, οι αέριοι ρυπαντές, τα συστήματα υφαλοχρωματισμού και η ανακύκλωση πλοίων.

Μία συνολική εικόνα για το πλαίσιο διακίνησης ορυκτών καυσίμων

Με τη σειρά του ο κοσμήτορας της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ, Γρηγόρης Γρηγορόπουλος, μίλησε για την “εφιαλτική” κατάσταση της αγοράς καυσίμων, με τη λαθραία διακίνηση και τη νοθεία να βρίσκονται σε έξαρση, ενώ αναφέρονται συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για επίλυση των ζητημάτων μέσα στο 2018 στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ, παρά την εκκρεμότητα εφαρμογής σχετικών μέτρων. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη της ρύπανσης με την ασφαλή φόρτωση, εκφόρτωση και διακίνηση πετρελαίου.

Ο Νίκος Βεντίκος, αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ, υποστήριξε ότι η διακίνηση των καυσίμων αποτελεί ασφαλή διαδικασία και προχώρησε σε μία συνοπτική παρουσίαση ατυχημάτων και λοιπών περιπτώσεων διαρροών πετρελαίου σε θαλάσσιο περιβάλλον, επισημαίνοντας ότι δεν είναι το μέγεθος της πετρελαιοκηλίδας αυτό που παίζει τον καθοριστικό ρόλο, ενώ ανέλυσε το φαινόμενο της «γήρανσης» του πετρελαίου, δηλαδή σε τι υπόκειται το πετρέλαιο όταν βρεθεί στη θάλασσα καθώς και το υψηλό κόστος και τη διαδικασία θαλάσσιας απορρύπανσης σε σχέση με τη χερσαία. Αναφέρθηκαν επίσης μελλοντικές λύσεις μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας που είναι υπό έρευνα όπως η χρήση αυτόνομων ρομποτικών συστημάτων ή η χρήση ενός πολύ μεγάλου πλοίου απορρύπανσης.

Ο καθηγητής ΕΜΠ, Φανούριος Ζαννίκος, μίλησε αναλυτικά για την ταυτοποίηση των πετρελαιοκηλίδων για τον εντοπισμό της προέλευσής τους. Τόνισε ότι η θαλάσσια ρύπανση από υδρογονάνθρακες σε παγκόσμιο επίπεδο οφείλεται κατά το ήμισυ σε φυσικά αίτια, ενώ το άλλο μισό συγκεντρωτικά σε ρύπανση από εξορυκτικές δραστηριότητες, σε μεταφορά και κατανάλωση πετρελαίου. Από τα συμβάντα ρύπανσης από τα πετρελαιοειδή των πλοίων σε ατυχήματα επεσήμανε ότι αποτελούν το 10% των συμβάντων ενώ οι δραστηριότητες πάνω στα σκάφη το 35%.

Η Δέσποινα Χείλαρη, Δρ. Χημικός Μηχανικός και επιστημονική συνεργάτης του Εργαστήριο Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών του ΕΜΠ, ανέλυσε τις προδιαγραφές και διαδικασίες ελέγχου και πιστοποίησης αντιρρυπαντικών υλικών και ιδίως τα απορροφητικά υλικά και τα χημικά διασκορπιστικά, ενώ αναφέρθηκε σε εναλλακτικές δυνατότητες δράσης ώστε να ελεγχθεί ο ρυθμός διαφυγής του πετρελαίου στο περιβάλλον και να περιοριστούν οι συνέπειες στο οικοσύστημα με συγκεκριμένες διαδικασίες. Επεσήμανε μάλιστα ότι σε ερευνητικό επίπεδο, μελετώνται οι δυνατότητες αξιοποίησης εναλλακτικών υλικών όπως εγχώρια φυτικά παραπροϊόντα που συνδυάζουν τις ιδιότητες των απορροφητικών με την διαθεσιμότητα και τα οικολογικά χαρακτηριστικά.