Σύρος, το δεύτερο «σπίτι» ενός μεγάλου Σφακιανού

Φόρο τιμής σε ένα γνήσιο αγωνιστή της Ελληνικής Ανεξαρτησίας από τα Σφακιά, πυρπολητή των ψυχών και του μυαλού των συμπατριωτών του και πρωτεργάτη της Κρητικής Επανάστασης του 1821, απέδωσε η Σύρος, στο πλαίσιο του εορτασμού του Αγίου Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου Γεωργίου.

Η πνευματική εκδήλωση της Ιεράς Μητρόπολης Σύρου, του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης και του Συλλόγου Κρητών Σύρου προς τιμή του Προέδρου της Καγκελαρίας, που κήρυξε την Επανάσταση στην Κρήτη το 1821, Χατζή-Ανδρέα Κριαρά, πραγματοποιήθηκε προ του πέρατος της Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας στον εορτάζοντα Ιερό Κοιμητηριακό Ναό του Αγίου Γεωργίου Ερμουπόλεως.

Προσκεκλημένος των λειτουργικών και πνευματικών εκδηλώσεων του Ναού ήταν και ο Δήμαρχος Σφακίων, Ιωάννης Ζερβός ο οποίος αναφέρθηκε στην προσωπικότητα, τη δράση αλλά και την αγάπη του Χατζή-Ανδρέα Κριαρά για τη Σύρο, η οποία αποτέλεσε το δεύτερο «σπίτι» του.

Ένας εκ των πρώτων Φιλικών της Οδησσού

Ο Χατζή - Άνδρέας Κριαράς (1765—1872), από την Ανώπολη των Σφακίων, ήταν υιός του Εμμ. Νομικού ή Κριαρά και της Κατίγκως Βλάχου, αδελφής του εθνομάρτυρα Ιωάννη Δασκαλογιάννη.

Συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση της ναυτοσύνης, ανέλαβε τον εμπορικό στόλο της οικογένειάς του και ταξίδεψε ως εμποροπλοίαρχος και καραβοκύρης στα λιμάνια της Οδησσού, της Τεργέστης, της Ύδρας και της Καλαμάτας, κατά την περίοδο 1800-1821. Έτσι, ήρθε σε επαφή με τα φιλελεύθερα κινήματα της εποχής και δημιούργησε δεσμούς με όλες τις σημαντικές προσωπικότητες που οδήγησαν το σκλαβωμένο έθνος στην αφύπνιση και την παλιγγενεσία. Υπήρξε εκ των πρώτων Φιλικών της Οδησσού, όντας φίλος του Εμμανουήλ Ξάνθου.

Στην Κρήτη η Επανάσταση ξεκίνησε από τα Σφακιά όπου δρούσαν τουλάχιστον 20 μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία και κυρίως έμποροι και πλοίαρχοι, ανάμεσά τους και ο Χατζή-Ανδρέας Κριαράς. Ο ίδιος αναδείχθηκε πρόεδρος της πενταμελούς Επαναστατικής Αρχής, γνωστής ως Καγκελαρίας. Επί Αφεντούλη και αρμοστείας Τομπάζη, διετέλεσε Υπουργός των Εσωτερικών και της Δικαιοσύνης και ήταν επιστήθιος φίλος του Ιωάννη Κωλέτη.

Το έτος 1830 ο Κριαράς εγκαταστάθηκε στη φιλόξενη Σύρο, όπου αρκετοί Σφακιανοί και άλλοι Κρητικοί βρήκαν προστασία και τόπο νέας δημιουργικής αρχής. Στο νησί, διετέλεσε μέλος της Διοικητικής Επιτροπής Κρήτης και έπειτα πρόεδρος της εν Σύρω υπέρ των Κρητών Επιτροπής, με αναπληρωτή τον ανιψιό του Μίνωα Μπογιατζόγλου.

Αφού αξιώθηκε να προστατεύσει τον πρόσφυγα Κυριάκο Βενιζέλο και να γνωρίσει νήπιο τον Εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο, πέθανε σε βαθύτατα γηρατειά, 107 ετών (Ερμούπολη, 1872) και κηδεύθηκε με δημόσια δαπάνη, έχοντας τιμηθεί με το Ανώτατο Αριστείο του Αγώνα του 1821 και τον Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος, ενώ επικήδειο λόγο εκφώνησε προς τιμή του ο πολύς Αρχιεπίσκοπος Σύρου Αλέξανδρος Λυκούργος.

Καταλήγοντας, ο κ. Ζερβός, σημείωσε πως στη σκέψη των Σφακιανών βρίσκονται πάντα οι συμπατριώτες τους, εντός κι εκτός Ελλάδος, που ζουν, εργάζονται, ξεχωρίζουν και τιμούν τον τόπο τους, προσπαθώντας να κρατήσουν τη Σφακιανή παράδοση και να τη μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά  τους. Πρόσθεσε δε ότι, τα Σφακιά, τόπος αγώνων και θυσιών, είναι ονομαστά και ξακουστά σε όλο τον κόσμο με ιστορία και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωσή της με την Ελλάδα, αρκετοί Σφακιανοί μετανάστευσαν σε άλλα μέρη της Ελλάδας και στο εξωτερικό, ωστόσο ο τόπος θα τους θυμάται πάντα και θα τους τιμά για όλα όσα προσέφεραν σε αυτόν.

Φάρος ελπίδας, αισιοδοξίας και ενθάρρυνσης

Από την πλευρά του, ο Δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης, Γιώργος Μαραγκός ευχήθηκε το παράδειγμα του μεγάλου πατριώτη, ευεργέτη και αγωνιστή της Επανάστασης, Χατζή-Ανδρέα Κριαρά να αποτελέσει φάρο ελπίδας, αισιοδοξίας και ενθάρρυνσης ώστε, στις δύσκολες καταστάσεις που βιώνει σήμερα ο τόπος μας, να παλέψουμε όλοι μαζί και να διεκδικήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, το οποίο αξίζουμε τόσο ως Έλληνες, όσο και ως Συριανοί. Τέλος, απευθυνόμενος στον κ. Ζερβό, εξέφρασε την επιθυμία του για σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης και του Δήμου Σφακίων.

Με τη σειρά του, ο πρόεδρος του Συλλόγου Κρητών Σύρου, Αδαμάντιος Τζιράκης, επιχειρώντας να αναδείξει την αρετή και τη μεγαλοσύνη του Χατζή-Ανδρέα Κριαρά ανέγνωσε ένα απόσπασμα από την επιστολή, με ημερομηνία 18 Μαρτίου 1841, την οποία ο απέστειλε  από την Ερμούπολη προς τον τότε καθηγητή θεολογίας του πανεπιστήμιου Αθηνών και μετέπειτα Μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Αποστολίδη.

Τον πανηγυρικό λόγο εκφώνησε ο Γραμματέας της Ιεράς Μητροπόλεως και φιλόλογος κ. Αλέξανδρος Μαρκουίζος, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, πως «σε μια εποχή, που η ιστορία μας αναθεωρείται, παραχαράσσεται ή περιθωριοποιείται και η Ελληνικότητα νησιών του Αιγαίου και τμημάτων της βόρειας χερσαίας Ελλάδος αμφισβητείται, σε μια εποχή, πολλαπλής-και πρώτιστα ηθικής και αξιακής- κρίσης και κυριαρχίας του ΕΓΩ πάνω στο ΕΜΕΙΣ, μορφές, όπως αυτή του Χατζή Ανδρέα Κριαρά, και συλλογικές δράσεις εθνικής, πατριωτικής και κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως αυτές που ανέλαβαν οι πρόγονοί μας, αποτελούν δοκιμασμένες προτάσεις και πρακτικές υπέρβασης των εθνικών και κοινωνικών μας αδιεξόδων».

Ενταφιασμός των οστών του στον οικογενειακό τάφο των Κριαρά

Της Θείας Λειτουργίας προεξήρχε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος Β’, συμπαραστατούμενος από Εφημερίους της νήσου και τον Αρχιμ. π. Τύχωνα από τον Πειραιά. Στις εορταστικές εκδηλώσεις του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου παρέστησαν επίσης ο Καθολικός Επίσκοπος Σύρου Σεβ. π. Πέτρος Στεφάνου, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας, μαθητές και εκπαιδευτικοί του 4ου Δημοτικού Σχολείου Ερμούπολης καθώς και μέλη του Συλλόγου Κρητών Σύρου, φορώντας παραδοσιακές ενδυμασίες.

Μετά το πέρας της Λειτουργίας, τελέσθηκε Αρχιερατικό Μνημόσυνο και τα οστά του αειμνήστου Χατζή-Ανδρέα Κριαρά μετεφέρθησαν εν πομπή και ενταφιάσθηκαν στον Οικογενειακό του τάφο, φερόμενα διά χειρών Κρητικών της Σύρου, προπορευόμενης, εντός ειδικής θήκης, της σημαίας της Επανάστασης των Σφακίων του 1821, την οποία διαφυλάσσει, ως οικογενειακό κειμήλιο, ο ομώνυμος εν Σύρω απόγονός του, κ. Ανδρέας Κριαράς. Επιθυμία του κ. Κριαρά είναι η επιστροφή της σημασίας στα Σφακιά, εκεί όπου υψώθηκε για πρώτη φορά, στόχος τον οποίο θα προσπαθήσει να πραγματοποιήσει μελλοντικά ο Δήμος Σφακίων, όπως δήλωσε ο κ. Ζερβός.