100 χρόνια Πρόσκοποι Μυκόνου

Σειρά εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυση προσκοπικού τμήματος στη Μύκονο προγραμματίζεται από το 1^ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Μυκόνου, με την υποστήριξη της Περιφερειακής Εφορείας Κυκλάδων.

Αφιερωμένες στη σημαντική αυτή επέτειο θα είναι τόσο η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας, το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2019, παρουσία του Περιφερειακού Εφόρου Νεκτάριου Αλυφαντή και στελεχών της Γενικής Εφορείας του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, καθώς και η προσεχής καλοκαιρινή κατασκήνωση.

Το 1^ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Μυκόνου με Αρχηγό τον Ιωσήφ Σαλάχα διαθέτει σήμερα περίπου 60 μέλη. Καθήκοντα Αναπληρωτή Περιφερειακού Εφόρου Κυκλάδων εκτελεί ο Γιώργος Σταμούλης, ο οποίος είχε διατελέσει αρχηγός του προσκοπικού συστήματος της Μυκόνου από το 2014 έως το 2017.

Παγκοσμίως, ο προσκοπισμός ιδρύθηκε το 1907 από τον Λόρδο Μπέιντεν-Πάουελ, αξιωματικό του Βρετανικού στρατού, ο οποίος στον πόλεμο μεταξύ των Άγγλων και των Ολλανδών αποίκων (Boers) υπερασπίστηκε τη μικρή πόλη Μαφεκίνγκ στη Νότια Αφρική με λίγους μαχητές, χρησιμοποιώντας παιδιά για βοηθητικές εργασίες. Η πόλη σώθηκε και ο Μπέιντεν-Πάουελ, επιστρέφοντας στην Αγγλία, παρασημοφορήθηκε και ανακηρύχθηκε ο νεότερος στρατηγός του Ηνωμένου Βασιλείου στα 43 του χρόνια. Το 1907 οργάνωσε μία προσκοπική κατασκήνωση στο νησί Μπράουνσι, όπου συμμετείχαν 20 παιδιά, προερχόμενα από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Εν συνεχεία, εξέδωσε βιβλίο με τίτλο «Προσκοπισμός για Αγόρια», το οποίο έγινε ανάρπαστο.

Το 1908 με την ευκαιρία των 4ων Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο, ο Αθανάσιος Λευκαδίτης, ως μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας συνάντησε έναν πρόσκοπο, ενθουσιάστηκε με την ιδέα του προσκοπισμού και επιστρέφοντας στην Αθήνα, άρχισε σχετικές συζητήσεις και διεργασίες. Δύο χρόνια αργότερα (1910), ίδρυσε την πρώτη ομάδα προσκόπων από μαθητές των Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων Μακρή, όπου δίδασκε. Έτσι, ξεκίνησε ο προσκοπισμός στην Ελλάδα, ο οποίος έγινε αποδεκτός από πολλές περιοχές και αγκαλιάστηκε θερμά από μέλη καλών οικογενειών της Αθήνας, όπως ο Κωνσταντίνος Μελάς (αδερφός Παύλου Μελά), ο Γεώργιος Σπανός, ο Χρυσοβελώνης, ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης, ο Εμμανουήλ Μπενάκης, ο Ησαΐας Ησαΐας ο οποίος έγραψε την ιστορία του Προσκοπισμού, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο τότε Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’.

Ίδρυση προσκοπικών τμημάτων στις Κυκλάδες

Το 1914 ιδρύθηκε προσκοπική ομάδα στη Σύρο με αρχηγό τον Αριστοτέλη Τσιροπινά και από τα τέλη του ίδιου έτους άρχισαν οι διαδικασίες για την ίδρυση δεύτερης ομάδας με αρχηγό τον Πάτροκλο Αλβανό. Οι δύο ομάδες αναπτύχθηκαν, διοργάνωναν δενδροφυτεύσεις, κινούνταν δραστήρια και το 1917 ο Αλβανός ανέλαβε τη θέση του Εφόρου Σύρου. Τον επόμενο χρόνο, έγινε Περιφερειακός Έφορος Κυκλάδων και ίδρυσε άλλες δύο ομάδες στη Σύρο (3^η Ομάδα Προσκόπων και 4^η Ναυτοπροσκόπων) και ομάδες Ναυτοπροσκόπων στην Τήνο, τη Μύκονο και τη Νάξο.

Η θυσία των Προσκόπων του Αϊδινίου τον Ιούνιο του 1919 συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη και η σημασία των Προσκόπων παρασημοφορήθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο, στην Αθήνα. Το 1920, Έλληνες πρόσκοποι συμμετείχαν στο Jamboree της Αγγλίας και την ίδια χρονιά οι πρόσκοποι της Μυκόνου και των Κυκλάδων άρχισαν να ανασυγκροτούνται και να γίνονται πιο δραστήριοι. Από το 1923 έως το 1934, φαίνεται ότι ο Πάτροκλος Αλβανός διατηρούσε δραστήριες τις ομάδες προσκόπων στις Κυκλάδες, αλλά παρατηρείται μία έλλειψη αρχειακού υλικού τόσο στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, όσο και στην Περιφερειακή Εφορεία Κυκλάδων. Ωστόσο, σε εφημερίδες του 1934 δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες προσκόπων της Μυκόνου. Το 1938 τέθηκε σε εφαρμογή ο αναγκαστικός νόμος της Κυβέρνησης Μεταξά που εξανάγκαζε όλες τις ομάδες προσκόπων της Ελλάδας να προβούν σε αυτοδιάλυση, παράδοση σημαίας, κινητού και ακίνητου εξοπλισμού και αναγκαστική συγχώνευση με την Εθνική Οργάνωση Νέων. Με την άρση του νόμου το 1945, έγινε επανεκλογή Γενικού Εφόρου και Διοικητικού Συμβουλίου, που οδήγησε στην επαναλειτουργία του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων.

Η προσκοπική κίνηση στη Μύκονο μετά το τέλος της Κατοχής

Τα χρόνια μετά τον πόλεμο κύλησαν αρκετά αργά για τις Κυκλάδες. Η Μύκονος βγήκε αρκετά τραυματισμένη από την Κατοχή, θρηνώντας αρκετούς ήρωες και θύματα. Η Σύρος ανασυγκροτήθηκε λίγο πιο γρήγορα, ως αστικό κέντρο και άρχισε να δραστηριοποιείται πάλι προσκοπικά.

Αναφορές για την προσκοπική κίνηση στη Μύκονο έγιναν ξανά το 1960, όταν ο δάσκαλος Βλάσης Τεμπέλης άρχισε να λειτουργεί Αγέλη Λυκόπουλων. Μεγάλη δραστηριότητα σημειώθηκε από το 1967. Την επόμενη χρονιά εκλέχτηκε νέος Τοπικός Έφορος, Αρχηγός Συστήματος (Βασίλης Πολίτης), Αρχηγός Αγέλης και πραγματοποιήθηκαν εκπαιδεύσεις στελεχών κ.α. Στη συνέχεια, τη θέση του Αρχηγού Συστήματος ανέλαβε ο Θωμάς Κονταρίνης. Μέχρι το 1972, ο ίδιος ήταν αρκετά δραστήριος. Όταν αποχώρησε λόγω στρατιωτικών υποχρεώσεων, τον διαδέχτηκε ο δάσκαλος Γιάννης Γυφτοκώστας, ο οποίος λειτούργησε το Σύστημα μέχρι το 1974. Από το 1980 εμφανίστηκαν στη Μύκονο ο Μιχάλης Βαρδαλάχος, εγκαταστάτης ηλεκτρολόγος, ο οποίος επέστρεψε για να ζήσει με την οικογένειά του και ο Πέτρος Τόλης, συμβολαιογράφος ο οποίος παντρεύτηκε και έμεινε στο νησί. Ο Πέτρος Τόλης ήταν επίσης πτυχιούχος του Διακριτικού Δάσους και είχε διατελέσει βαθμοφόρος της κίνησης στα Γιάννενα και την Αθήνα. Μέχρι το 1998, οι δυο τους ήταν πολύ δραστήριοι. Σημειώνεται μάλιστα, πως προερχόμενοι από τον κλάδο των προσκόπων, μετέτρεψαν το Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Μυκόνου σε σύστημα Προσκόπων. Ο Μιχάλης Βαρδαλάχος ως αρχηγός συστήματος, βρήκε εστία για τους προσκόπους και εξασφάλισε χορηγία οικοπέδου για την ανέγερση προσκοπικού κέντρου στη Μερχιά της Μυκόνου. Στο διάστημα αυτό, διοργανώθηκαν κολυμβητικοί αγώνες, ποδηλατοδρομίες και κατασκηνώσεις σε όλες τις Κυκλάδες.

Το 1998 ήρθε στην Κίνηση ο Ιωσήφ Σαλάχας, ο οποίος είχε διατελέσει Αρχηγός Συστήματος και βαθμοφόρος στο 11^ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Αθηνών. Ο ίδιος επανέφερε το Σύστημα των Ναυτοπροσκόπων, ωστόσο το 2000 αναγκάστηκε να αποχωρήσει. Τα επόμενα χρόνια, ανέλαβαν δράση ο Μάρκος Βαρδαλάχος (γιος του Μιχάλη), ο Θανάσης Τόλης, οι οποίοι κίνησαν το τμήμα με τον Πέτρο Τόλη στην επιτροπή και τον Μιχάλη Βαρδαλάχο ως αρχηγό προσκοπικού κέντρου.

Ένα από τα πιο αναπτυσσόμενα τμήματα του Προσκοπισμού

Το 2014, ανέλαβε τα ηνία ο Γιώργος Σταμούλης, μετά το τέλος των σπουδών του και την επιστροφή του στη Μύκονο. Σημειώνεται πως, ο ίδιος υπήρξε μέλος της κίνησης επί 12 συνεχή χρόνια, ωστόσο δεν είχε ποτέ κάποιον βαθμό. Πολύτιμη ήταν η στήριξη του τέως Περιφερειακού Εφόρου Κυκλάδων, Σωτήρη Φραγκίδη, ο οποίος τον βοήθησε τόσο στο θέμα της εκπαίδευσής του, όσο και στην οργάνωση της Ομάδας και της Αγέλης. Τρία χρόνια αργότερα, ο κ. Σταμούλης ανέλαβε χρέη Αναπληρωτή Περιφερειακού Εφόρου και στη θέση του Αρχηγού του 1^ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Μυκόνου επέστρεψε ο Ιωσήφ Σαλάχας.

«Το Σύστημά μας θεωρείται ένα από τα περισσότερο αναπτυσσόμενα τμήματα του Προσκοπισμού γενικότερα», δήλωσε στην «Κοινή Γνώμη» ο Γιώργος Σταμούλης, επισημαίνοντας ωστόσο την ανάγκη για μεγαλύτερο αριθμό βαθμοφόρων, δεδομένου ότι οι νέοι 16-17 ετών, που θα μπορούσαν μελλοντικά να αναλάβουν θέσεις ηγεσίας ενήλικων στελεχών, θα φύγουν από το νησί για να φοιτήσουν σε ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.