Κυρώσεις στους Δήμους που δεν προωθούν την ανακύκλωση και τη διαλογή στην πηγή

Υπεγράφη από τον Υπουργό Εσωτερικών, Αλ. Χαρίτση και τον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Σ. Φάμελλο και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ (2218 Β/08.06.2019) η Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία καθορίζεται η μέθοδος επιμέτρησης των διοικητικών προστίμων που επιβάλλονται στους ΟΤΑ Α’ βαθμού, οι οποίοι δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις για την εναλλακτική διαχείριση και τη χωριστή συλλογή των δημοτικών αποβλήτων.

Οι παραβάσεις διακρίνονται ανάλογα με τη σοβαρότητά τους και με βάση την επιλογή του κάθε ΟΤΑ να οργανώσει την ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων σε συνεργασία με Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ή αυτοτελώς, οπότε ο Δήμος αναλαμβάνει περισσότερες αρμοδιότητες.

Η μέθοδος περιλαμβάνει διαβάθμιση υπέρ των ΟΤΑ που έχουν ξεκινήσει τον σχεδιασμό ή και την υλοποίηση εργασιών χωριστής συλλογής έστω και σε μικρότερο βαθμό από τον προβλεπόμενο στα τοπικά τους σχέδια και επιβάρυνση των ΟΤΑ που δεν αναλαμβάνουν καμία δράση για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την εφαρμογή των χωριστών ρευμάτων αποβλήτων.

Οι παραβάσεις

Οι παραβάσεις των ΟΤΑ Α’ βαθμού κατατάσσονται σε 5 κατηγορίες ανάλογα με τη σοβαρότητά τους: Ι : Χαμηλή, ΙΙ: Σημαντική, ΙΙΙ: Πολύ Σημαντική, ΙV: Υψηλή, V: Πολύ Υψηλή.

Στην κατηγορία σοβαρότητας I κατατάσσεται η παράβαση της εκπρόθεσμης υποβολής ετήσιας απολογιστικής έκθεσης / έκθεσης προγραμματισμού στον Ε.Ο.ΑΝ., στην περίπτωση που ο ΟΤΑ Α’ βαθμού οργανώνει αυτοτελώς την εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασιών και διαθέτει εγκεκριμένο από τον Ε.Ο.ΑΝ. επιχειρησιακό σχέδιο εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασιών.

Σοβαρότητας I ή II, ανάλογα με τα πραγματικά στοιχεία, κατατάσσεται η παράβαση των ελλιπών στοιχείων των ανωτέρω, ενώ στο III κατατάσσεται η παράβαση μη υποβολής ετήσιας απολογιστικής έκθεσης / έκθεσης προγραμματισμού στον Ε.Ο.ΑΝ.

Στην κατηγορία ΙΙΙ-V, όπου για τον καθορισμό της σοβαρότητας της παράβασης θα συνυπολογιστούν η εφαρμογή χωριστής συλλογής σε μικρότερο βαθμό από τον προβλεπόμενο στο Τοπικό Σχέδιο και στην σύμβαση με εγκεκριμένο ΣΕΔ, ο βαθμός προόδου των δράσεων εφαρμογής της χωριστής συλλογής και η ύπαρξη σχεδιασμού χωριστής συλλογής, κατατάσσεται η παράβαση αν ο ΟΤΑ Α’ βαθμού δεν εφαρμόζει χωριστή συλλογή επιμέρους αποβλήτων υλικών συσκευασίας.

Στην κατηγορία V κατατάσσεται η παράβαση όταν ο ΟΤΑ Α ́ βαθμού δεν έχει οργανώσει την εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας ούτε αυτοτελώς ούτε σε συνεργασία με τους  φορείς  ΣΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών ή και τους φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

Η έκδοση ΚΥΑ προβλέπεται στο νόμο για την αναβάθμιση της ανακύκλωσης (ν. 4496/2017) και είναι σε εναρμόνιση με το νέο θεσμικό πλαίσιο που αποσαφηνίζει τις αρμοδιότητες των Δήμων και των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ν. 4555/2018) και ενισχύει τον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης σύμφωνα με το πάγιο αίτημα της.

Τα πρόστιμα

Στην ΚΥΑ ορίζεται η ειδική επιμέτρηση των προστίμων που θα εφαρμόζονται στην περίπτωση που διαπιστώνονται παραβάσεις από τους ΟΤΑ, λαμβάνοντας υπόψη πρόσθετα κριτήρια σε σχέση με τις παραβάσεις των λοιπών υπόχρεων Φορέων, που σχετίζονται ιδίως με δημογραφικά, γεωμορφολογικά, διοικητικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των Δήμων, σε ακολουθία με τη νέα κατηγοριοποίηση των Δήμων σύμφωνα με τον "ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ".

Συμπληρωματικά με τα κριτήρια αυτά τον προσδιορισμό της βαρύτητας των κυρώσεων καθορίζουν και άλλες παράμετροι όπως η συμμόρφωση μετά τη διαπίστωση της παράβασης ή -  αντίθετα -  η επανάληψη της παράβασης, ο βαθμός υπαιτιότητας και η διάρκεια της παράβασης.

Τέλος, το επιβαλλόμενο διοικητικό πρόστιμο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 7% των ετήσιων εσόδων του Δήμου από το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας και φωτισμού του προηγούμενου έτους από την βεβαίωση της παράβασης.

Οι ΟΤΑ Α ́ βαθμού διακρίνονται σε 6 κατηγορίες και στο προσδιοριζόμενο πρόστιμο γίνεται αύξηση ή μείωση, σύμφωνα με:

α) Σε περίπτωση συμμόρφωσης του ελεγχόμενου προς τη διαπιστωθείσα παράβαση το ως άνω υπολογισθέν πρόστιμο μπορεί να μειωθεί έως 50%.

β) Σε περίπτωση που ο παραβάτης έχει υποπέσει στην ίδια παράβαση από δύο φορές και άνω, η σοβαρότητα της παράβασης αυξάνει κατηγορία κατά τόσες φορές, όσες είναι οι υποτροπές του παραβάτη στην ίδια παράβαση. Στην περίπτωση που δεν μπορεί να ανέβει περαιτέρω κατηγορία, τότε το πρόστιμο υπολογίζεται ως το άνω όριο του εύρους που αντιστοιχεί στη σοβαρότητα κατηγορίας V «Πολύ Υψηλή» για τη συγκεκριμένη κατηγορία ΟΤΑ Α’ βαθμού.

γ) Η διάρκεια της παράβασης, καθώς και ο βαθμός υπαιτιότητας του παραβάτη συνυπολογίζονται, εφόσον αποδεικνύονται, επιβαρυντικά ή ελαφρυντικά, προσαυξάνοντας ή μειώνοντας το ύψος του προστίμου που έχει προσδιορισθεί.

Το τελικώς επιβαλλόμενο διοικητικό πρόστιμο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 7% των ετήσιων εσόδων του Δήμου που προέρχονται από το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας και φωτισμού και αφορούν το προηγούμενο έτος από την βεβαίωση της παράβασης.

Η έκδοση της ΚΥΑ ολοκληρώνει ένα πλέγμα θεσμικών ρυθμίσεων και στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης,  που θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στην παραγωγή, στην αυτοδιοίκηση αλλά και στην καταναλωτική συμπεριφορά του πολίτη επιταχύνοντας  τις διαδικασίες εκσυγχρονισμού του τρόπου διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα μας.