Η Σύρος στο “μικροσκόπιο” της επιστημονικής έρευνας

Μία διεθνής ομάδα καταξιωμένων αρχαιολόγων και γεωλόγων, επισκέφτηκε τη Σύρο, πραγματοποιώντας αυτοψία στα πετρώματα ιαδεΐτη στην Απάνω Μεριά, καθώς το νησί βρίσκεται πλέον στο “μικροσκόπιο” της επιστημονικής έρευνας, αφού πιθανολογείται, πως αποτέλεσε εμπορικό κόμβο, ακριβώς λόγω της εξόρυξης του σπάνιου πετρώματος, κατά τη νεολιθική περίοδο.

Μετά από τη διεξαγωγή επιστημονικού συνεδρίου, με θέμα τις εμπορικές διαδρομές του ιαδεΐτη στο Δανικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, η επιστημονική ομάδα μετέβη στη Σύρο, ώστε να μελετήσει τις τοποθεσίες στην Απάνω Μεριά, όπου είναι γνωστό ότι υπάρχει ιαδεΐτης. Αυτός ο πολύ σπάνιος τύπος πετρώματος έχει μεγάλη σημασία στην αρχαιολογία, καθώς χρησιμοποιήθηκε ήδη πάνω από 5.000 χρόνια πριν για την παραγωγή πέτρινων πελέκεων, εργαλεία της νεολιθικής περιόδου, που σήμερα εντοπίζονται σε όλες τις ηπείρους και είναι ευρέως διαδεδομένα στην Ευρώπη.

Κατόπιν της διεξαγωγής του συνεδρίου στην Αθήνα, οι επιστήμονες και ειδικοί στο θέμα, μετέβησαν στη Σύρο, όπου περιηγήθηκαν στα σημεία ενδιαφέροντος, κυρίως στην Απάνω Μεριά, όπου από κοινού, έθεσαν ερωτήματα, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως βάση στην έρευνά τους, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει.

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν, τη συζήτηση άνοιξε ο Ομότιμος καθηγητής Πετρολογίας του Πανεπιστημίου Βέρνης, Martin Engi, ο οποίος διαθέτει ήδη τριάντα χρόνια έρευνας στα πετρώματα της Σύρου και συμβάλει καθοριστικά στην πρωτοβουλία του Γεωπάρκου της Σύρου. Ο κ. Engi μίλησε για τη σπουδαιότητα της συνεύρεσης των ακαδημαϊκών στη Σύρο, σε ό,τι αφορά τις ανακαλύψεις, οι οποίες ενδεχομένως προκύψουν για το ρόλο του νησιού στο εμπορικό δίκτυο της ανατολικής μεσογείου, κατά τη νεολιθική περίοδο.

Στη συνέχεια, έδωσε το λόγο στο δημοτικό σύμβουλο, πρωτεργάτη της πρωτοβουλίας του Γεωπάρκου της Απάνω Μεριάς και γεωλόγο, κ. Ανδρέα Γιαλόγλου, ο οποίος στο σύντομο χαιρετισμό του δήλωσε, πως ως εκπρόσωπος της νέας δημοτικής αρχής του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης, δεσμεύεται ο Δήμος να βρίσκεται με όποιο τρόπο του ζητηθεί αρωγός στην επιστημονική έρευνα, ενώ αναφέρθηκε και στη χρηματοδότηση, η οποία εξασφαλίστηκε πρόσφατα για το Γεωπάρκο.

Ισχυρό το γεωλογικό αποτύπωμα της Σύρου

Σύμφωνα με τον Martin Engi, η πρώτη επαφή με τον επικεφαλής της έρευνας που έχει ξεκινήσει, σχετικά με τον συριανό ιαδεΐτη και το “ταξίδι” του, κ. Lasse Sørensen, αρχαιολόγο και στέλεχος του Εθνικού Μουσείου της Δανίας, πραγματοποιήθηκε, όταν κατά τύχη ο M. Engi ενημερώθηκε, ότι υπάρχει επιστημονικό άρθρο που υποστηρίζει, πως η ιστορία της Σύρου ενδεχομένως να ήταν περισσότερο μακραίωνη, απ' ό,τι αρχικά υπολογίζονταν. Αντιλαμβανόμενος, πως το άρθρο είχε γραφτεί από τον κ. Sørensen, oι δύο ακαδημαϊκοί ήρθαν σε επαφή, με αποτέλεσμα να υπάρξει αυτή η αυτοψία στη Σύρο, κατόπιν του συνεδρίου της Αθήνας, πρωτοβουλία του Δανού αρχαιολόγου, αφού η Σύρος φαίνεται να έχει αφήσει το γεωλογικό αποτύπωμά της σε πολλά σημεία της ανατολικής Ευρώπης.

Ο M. Engi τόνισε, πως πρόκειται ακόμη για υπόθεση και όχι για τεκμηριωμένη θεωρία, ωστόσο ο κ. Sørensen, προκειμένου να προχωρήσει την έρευνα και να υπάρξουν ασφαλή και τεκμηριωμένα στοιχεία, έφερε σε επαφή ένα δίκτυο ανθρώπων από όλο τον κόσμο, ειδικούς από την Κεντρική Αμερική, την Ιαπωνία, την Ευρώπη, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τη Σύρο και τον ιαδεΐτη.

Από την πλευρά του, ο κ. Sørensen επεσήμανε, ότι θα υπάρξει και ανάλυση προέλευσης, μέσω της οποίας θα καθοριστεί η προέλευση του πετρώματος, που χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του πέλεκυ και θα συνδεθεί με το σημείο ανασκαφής, όπου βρέθηκε το εργαλείο. “Οι άνθρωποι τότε έψαχναν τα καλύτερα υλικά και τα βρήκαν στη Σύρο, μετά τα αντάλλαξαν και μέσα από αυτή την πρακτική έφτασαν σε πολλά μέρη του κόσμου”, τόνισε, σημειώνοντας, ότι θα πρέπει να ακολουθήσει γεωλογική, ιστορική και αρχαιολογική έρευνα, προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Ταυτόχρονα, ωστόσο, τα συμπεράσματα θα δώσουν επίσης στοιχεία και για τις ανθρώπινες επαφές και την κινητικότητα, κατά τη νεολιθική περίοδο.

Όπως εξήγησε, στην προσπάθειά του να φέρει σε επαφή ακαδημαϊκούς από όλο τον κόσμο, διαμορφώθηκε μία ομάδα αποτελούμενη, τόσο από νέους και ενθουσιώδεις επιστήμονες, όσο και από έμπειρους, καταξιωμένους, παγκόσμιας τάξης ακαδημαϊκούς, από 10 χώρες, σε μία κοινή έρευνα, που χρηματοδοτεί το Υπουργείο Εκπαίδευσης και Επιστήμης της Δανίας. Ενημέρωσε επίσης, πως τη διεξαγωγή του συνεδρίου της Αθήνας και την επίσκεψη στη Σύρο, θα διαδεχθεί η διοργάνωση αντίστοιχου συνεδρίου στην Ιαπωνία, το 2020.

Προσεκτικοί χειρισμοί στην πληροφόρηση

Στη συνέχεια, το λόγο έλαβε ο καθηγητής George Harlow, του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης.

Ο κ. Harlow εξήγησε, πως ο ιαδεΐτης αποτελεί σπάνιο πέτρωμα, το οποίο έχει βρεθεί στη Γουατεμάλα, τη Βιρμανία, την Κούβα, τη Δομινικανή Δημοκρατία, την Ιαπωνία, αλλά και στη Σύρο. Το συγκεκριμένο πολύ σκληρό πέτρωμα χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή εργαλείων και τα εργαλεία είναι υπεύθυνα για την πρόοδο της ανθρωπότητας, τόνισε, και ως εκ τούτου, ανθρωπολόγοι, γεωλόγοι, αρχαιολόγοι και ιστορικοί, θα πρέπει να αφιερώσουν πολύ χρόνο και εργασία στην έρευνα, προκειμένου να μάθουν από πού προέκυψαν αυτά τα εργαλεία.

“Είναι συναρπαστική καριέρα, το να προσπαθείς να κάνεις κάτι, που δεν είναι μοντέρνο, αλλά είναι ουσιώδες, για να καταλάβει κανείς πως λειτουργούσαν οι άνθρωποι, πως διαμορφώθηκαν και λειτουργούσαν οι κοινωνίες. Ακόμη και σήμερα, μέσω της έρευνας, μαθαίνουμε πράγματα που μέχρι τώρα δεν γνωρίζαμε. Η ανακάλυψη είναι το πιο συναρπαστικό συναίσθημα. Δεν είναι εύκολη η έρευνα, είναι όμως το καλύτερο συναίσθημα. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε εδώ, να μάθουμε πότε συνέβαινε αυτή η εμπορική δραστηριότητα”, υπογράμμισε ο κ. Harlow.

Όπως συμπλήρωσε ο κ. Engi, μέσα από την πρωτοβουλία του Γεωπάρκου, στόχος ήταν οι άνθρωποι να αντιληφθούν πόσο ξεχωριστό είναι το νησί τους, καθώς μέχρι σήμερα ίσως και να μην το γνώριζαν.

“Αν θέλεις να κάνεις κάποιον να ενθουσιαστεί με μία ιδέα, πρέπει να τον πληροφορήσεις. Αν θέλεις να κινητοποιηθεί, πρέπει να του δώσεις στοιχεία. Αλλά αυτή τη στιγμή, μιλάμε για πράγματα, που είναι σπάνια ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, όσον αφορά το τι μπορούμε πραγματικά να μοιραστούμε με το κοινό, καθώς είναι πολύ εύκολο να καταστραφούν τα στοιχεία και τα τεκμήρια. Να μην γνωρίζει κανείς καν γιατί είναι τόσο σημαντικά, απλά επειδή ίσως θα ήθελε να τα έχει για τον εαυτό του. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να συζητήσουμε και να λύσουμε, με τη συνεργασία και των ΜΜΕ”, τόνισε με ιδιαίτερη προσοχή.

Η Σύρος πιθανός κόμβος στο εμπορικό δίκτυο της αρχαιότητας

Τέλος, ο κ. Lasse Sørensen διευκρίνισε πως η έρευνα έχει ξεκινήσει και διεξάγεται στην Κοπεγχάγη, τόσο σε αρχαιολογικό όσο και γεωλογικό επίπεδο, όπου έχουν συγκεντρωθεί πέλεκεις από το Αιγαίο, την Τουρκία και την Αίγυπτο, συγκρίνονται και ερευνάται η σχέση τους. “Αν συνδέονται τότε πρόκειται για ένα τεράστιο εμπορικό δίκτυο”, υποστήριξε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που θα προκύψουν και θα παρουσιαστούν το 2020 στο συνέδριο στην Ιαπωνία, οι επιστήμονες θα συντάξουν σχετικές εκθέσεις, ενώ επίσης τα στοιχεία θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο του Γεωπάρκου, εφόσον η έρευνα αποδείξει ότι η Σύρος είχε σημαντικό ρόλο, σε αυτό το ανταλλακτικό δίκτυο της νεολιθικής περιόδου. “Η Σύρος ίσως να ήταν κόμβος στη νεολιθική περίοδο. Αυτοί οι άνθρωποι έψαχναν το καλύτερο υλικό για τα εργαλεία τους και το βρήκαν εδώ”, σημειώθηκε από τους επιστήμονες, οι οποίοι θέλουν να ανακαλύψουν επιπλέον, πότε συνέβαινε αυτό, πόσο μεγάλο ήταν το εμπορικό δίκτυο, αλλά και το είδος των ανθρώπινων σχέσεων που αναπτύσσονταν μέσα σε αυτό.

“Ήταν επίσης και τόπος συνάντησης ανθρώπων, όπου προέκυπταν ανταλλαγές, υπήρχε μία κοινωνία. Αυτοί οι άνθρωποι έβαλαν τις βάσεις για την ανάπτυξη της ανθρωπότητας”, είπε ο κ. Sørensen, ενώ ο κ. Harlow συμπλήρωσε, ότι “έρχονταν κάποια υλικά από άλλα μέρη στους ανθρώπους της Σύρου που έδιναν σε αντάλλαγμα τον ιαδεΐτη. Μάλλον υπήρχε ανάγκη για άλλα υλικά. Αυτά θέλουμε να ανακαλύψουμε, αλλά και το πότε ακριβώς αυτές οι ανταλλαγές λάμβαναν χώρα”, με τον κ. Engi να υπογραμμίζει, ότι μία τέτοια διαπίστωση, “θα άλλαζε πολλά σε ό,τι ξέρουμε για το εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο”.