Αν δε θέλεις να πεθάνεις… να θυμάσαι

Κοινή η μοίρα των Ελλήνων του Πόντου, Μικρασιατών και Αρμενίων. Δεινά, γενοκτονία, προσφυγιά. Η ιστορία των τριών αυτών λαών και οι θυσίες των προγόνων που δίδαξαν στις νεότερες γενιές να διατηρούν άσβεστη την πίστη, την ταυτότητα και την κληρονομιά τους «πότισε» έντονα συναισθήματα τις καρδιές των Συριανών.

Ο Σύλλογος Μικρασιατών Ερμούπολης Σύρου σε συνεργασία με την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδας και το Σύλλογο Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου «Ο Εύξεινος Πόντος» τίμησαν τη μνήμη του εξολοθρεμού των Μικρασιατών, Αρμενίων και Ποντίων από τις πατρογονικές τους εστίες. Ξεχωριστή ήταν η παρουσία του Αρχιεπισκόπου των εν Ελλάδι Αρμενίων Ορθοδόξων κ. Κεγάμ Χατσεριάν και της Προέδρου της Αρμενικής Επιτροπής Ελλάδος κ. Χριψιμέ Χαρουτουνιάν.

Η εκδήλωση υπό τη σκηνοθετική επιμέλεια του Γιάννη Δεσύπρη, μόνιμου αρωγού και συμπαραστάτη του Συλλόγου Μικρασιατών Σύρου, πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στο κατάμεστο Θέατρο Απόλλων, μεταδίδοντας το μήνυμα: «Αν δε θέλεις να πεθάνεις, να θυμάσαι. Μην ξεχνάς να μην ξεχνάς».

Τη βραδιά έντυσαν μουσικά η Γεωργία Λίτσα, ο Απόστολος Μάρης και ο Σοφοκλής Κοσκινάς. Το θερμό χειροκρότημα του κοινού απέσπασε η Έλσα Χαραλάμπους, η οποία ερμήνευσε με την «ανατριχιαστική» φωνή της σμυρναίικα μοιρολόγια και τραγούδια, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης. Στην εκδήλωση συμμετείχε η χορωδία του Συλλόγου Μικρασιατών.

Οικοδεσπότης της βραδιάς ήταν ο πρόεδρος του Συλλόγου και νυν Δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης, Νίκος Λειβαδάρας, ο οποίος στο λόγο του αναφέρθηκε στους 7.800 Μικρασιάτες πρόσφυγες που τον Σεπτέμβριο του 1922 βρήκαν καταφύγιο στο νησί της Σύρας. Οι περισσότεροι εξ’ αυτών προέρχονταν από τη Σμύρνη, οι υπόλοιποι  από τα Βουρλά, τη Σπάρτη Μ.Α., το Βουτζά, την Κρήνη/Τσεσμέ, τη  Φώκαια, το Αϊδίνιον  και λιγότεροι από διάφορα μέρη της Μικράς Ασίας. Άνθρωποι δραστήριοι, ευφυείς και ικανοί, οι πρόσφυγες έδωσαν νέα πνοή σε σημαντικούς τομείς της εθνικής οικονομίας, στο εμπόριο, στη βιοτεχνία, στη βιομηχανία στις αγροτικές καλλιέργειες.

Άρρηκτοι δεσμοί φιλίας και αλληλοεκτίμησης μεταξύ Σύρου – Ναγκόρνο Καραμπάχ

Η ιστορία της Αρμενίας, μιας χώρας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση ήταν πάντοτε λόγω της γεωγραφικής της θέσης, γεμάτη με πολέμους, κατακτήσεις και ιστορικά γεγονότα που σηματοδότησαν τον αρμενικό λαό έως την αρχή του 21ου αιώνα όταν η Οθωμανική Τουρκία μεθόδευσε και πραγματοποίησε τη γενοκτονία των Αρμενίων που ζούσαν στα ιστορικά τους εδάφη, στις αρμενικές επαρχίες της Ανατολίας.

Ένας μικρός σχετικά αριθμός επιζώντων βρήκε καταφύγιο στις γειτονικές χώρες, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα, συγκροτώντας σταδιακά τη μεγάλη αρμενική διασπορά.

Η Πρόεδρος της Αρμενικής Επιτροπής Ελλάδος κ. Χριψιμέ Χαρουτουνιάν αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σχέση της Σύρου με τον αρμενικό λαό, η οποία ξεκίνησε μετά τη Μικρασιατική τραγωδία του 1922, όταν οι κάτοικοι του νησιού άνοιξαν τις καρδιές και τις αγκαλιές τους, φιλοξενώντας 2.000 ορφανά Αρμενόπουλα, που επέζησαν της θηριωδίας.

Ζωντανή μαρτυρία αποτελεί μέχρι σήμερα το Στρατόπεδο Λοχαγού Ζαφείρη Αποστόλου όπου στεγαζόταν το Αμερικανικό ορφανοτροφείο που φιλοξένησε τα Αρμενόπουλα. Χάρη στην έμπνευση, και το πάθος των αρχών της Σύρου για τη διαφύλαξη της μνήμης αποτελεί διαχρονικά χώρο ιστορικής συλλογικής μνήμης.

Ιδιαίτερη όμως σχέση των κατοίκων με τον αρμενικό λαό εξελίχθηκε αυθόρμητα και διαμορφώθηκε -και τα μετέπειτα χρόνια- σε σχέση ειλικρινούς συνεργασίας και φιλίας, όταν πριν από σχεδόν 25 χρόνια το νησί της Σύρου στάθηκε δίπλα στα ορφανά παιδιά αγωνιστών που θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, που σήμερα ονομάζεται Δημοκρατία του Αρτσάχ. Μέσω της συνεργασίας του πρώην Δήμου Άνω Σύρου και πλέον Σύρου – Ερμούπολης, της Αρμενικής Επιτροπής Ελλάδος και των υπουργείων Εξωτερικών και Παιδείας του Ναγκόρνο Καραμπάχ, περισσότερα από 500 παιδιά έχουν φιλοξενηθεί έως σήμερα στο νησί και συγκεκριμένα στις κατασκηνωτικές εγκαταστάσεις των Φρερ στο Κίνι.

«Πρόκειται για μια μοναδική πρωτοβουλία θυμίζει στην παγκόσμια κοινότητα πόσο συμβολικές μπορούν να γίνουν οι ανθρώπινες πράξεις», σημείωσε η κ. Χαρουτουνιάν, εξηγώντας ότι μέσω αυτού του προγράμματος, οι δύο λαοί έχουν αναπτύξει σπάνιους και άρρηκτους δεσμούς φιλίας και αλληλοεκτίμησης.

Από την πλευρά του, ο Αρχιεπίσκοπος των εν Ελλάδι Αρμενίων Ορθοδόξων κ. Κεγάμ Χατσεριάν ευχαρίστησε από καρδιάς τους Δημάρχους της Σύρου, τους φορείς και την τοπική κοινωνία που όλα αυτά τα χρόνια δηλώνουν έμπρακτα τη συμπαράστασή τους προς τους Αρμένιους, σημειώνοντας πως χάρη στην αγάπη τους και τη ζεστή φιλοξενία τους, σήμερα η γαλανόλευκη σημαία κυματίζει στην ψυχή 500-600 νέων του Ναγκόρνο Καραμπάχ. «Τα παιδιά αυτά έζησαν μια αλήθεια, μια ωραία πραγματικότητα που μοιάζει με παραμύθι και σήμερα, βλέπουν τη ζωή με πολλή αισιοδοξία και ενθουσιασμό», ανέφερε χαρακτηριστικά, με την ευχή η σχέση των δύο λαών να συνεχίσει να είναι βαθιά και ουσιαστική και τα επόμενα χρόνια.

Η Ρωμανία κι αν πέρασε ανθεί και φέρει κι άλλο

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, ο Σύλλογος Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου φώναξε δυνατά «ποτέ πια γενοκτονία». «Θα χαράξουμε τον πυρρίχιο δρόμο για τη διεθνή αναγνώριση του εγκλήματος. 353.000 ψυχές αναμένουν δικαίωση» ανέφερε ο πρόεδρος του Συλλόγου, Μάνος Τελώνης. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε επί σκηνής ποντιακό μοιρολόι γυναικών από την Τραπεζούντα, τα Σούρμενα, την Σαμψούντα, τη Σινώπη και τη Σάντα, που κατέληξε με το πιο αισιόδοξο μήνυμα που προέφεραν ποτέ ελληνικά χείλη «Η Ρωμανία κι αν πέρασε ανθεί και φέρει κι άλλο». Συγκίνηση προκάλεσε επίσης η ανάγνωση μαρτυρίας της Ευθμίας Παραστατίδου η οποία μαζί με τον σύζυγό της και τα δυο τους παιδιά έφυγαν κυνηγημένοι από τους τσέτες και κατέληξαν στην πορεία θανάτου, καθώς και η παρουσίαση του «πυρρίχιου» και του «χορού των μαχαιριών».