Σχέδιο ετοιμότητας και οργανωμένης διαχείρισης

Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία «Τάλως», που αφορά στην αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και άμεση/βραχεία διαχείριση των συνεπειών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, παρουσίασε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της για εκπόνηση Γενικών Σχεδίων για όλους τους κινδύνους στη χώρα και σε συνέχεια της έκδοσης των Σχεδίων «Δάρδανος» που αφορά στις πλημμύρες και «Ιόλαος» που αφορά στις δασικές πυρκαγιές, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, προχώρησε στην ολοκλήρωση και έκδοση τριών ακόμη Γενικών Σχεδίων:

Α) Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία “Εγκέλαδος” για την Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Άμεση/Βραχεία Διαχείριση των Συνεπειών από την Εκδήλωση Σεισμών

Β) Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία “Ηράκλειτος”, για την Αντιμετώπιση Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης στο πλαίσιο εναρμόνισης με την Ευρωπαϊκή οδηγία SEVESO III, και

Γ) Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία “Τάλως” για την Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Άμεση/Βραχεία Διαχείριση των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης.

Αξίζει να διευκρινιστεί, καθώς την εμφάνισή τους έχουν κάνει, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ενημερωτικές ιστοσελίδες «βαρύγδουποι», αλλά παντελώς ψευδείς τίτλοι, που αναφέρουν ότι το ηφαίστειο της Σαντορίνης «βρυχάται», πως η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εκπονεί τα Γενικά Σχέδια, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους και συναρμόδιους φορείς, προκειμένου να υπάρχει ολοκληρωμένος προληπτικός σχεδιασμός, για την προετοιμασία όλου του κρατικού μηχανισμού και τη θωράκιση της χώρας απέναντι σε οποιονδήποτε κίνδυνο και φυσική καταστροφή.

Μάλιστα, στέλεχος της ΓΓΠΠ σε δημόσιες δηλώσεις του ανέφερε ξεκάθαρα, ότι ουδεμία ένδειξη υπάρχει, που να οδηγεί σε συμπεράσματα για ενεργοποίηση του ηφαιστειακού συμπλέγματος της Σαντορίνης.

Αντίστοιχη ενημέρωση εξέδωσε και το Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ), όπου υπογραμμίζεται: «Δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι το ηφαίστειο συνεχίζει να βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας και δεν έχει καταγραφεί καμιά αλλαγή από το πολύ-παραμετρικό δίκτυο παρακολούθησής του που να δημιουργεί ανησυχία. Τα δημοσιεύματα προκλήθηκαν προφανώς από λανθασμένη κατανόηση του σχεδίου “Τάλως”».

Ως εκ τούτου, συνιστάται το κοινό να ενημερώνεται ψύχραιμα, σφαιρικά και να αντιμετωπίζει με κριτική σκέψη δημοσιεύματα, τα οποία ήδη από την τιτλοφόρηση του ενημερωτικού περιεχομένου, φαίνεται να αποσκοπούν στη δημιουργία αισθήματος τρόμου, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η επισκεψιμότητα ιστοσελίδων, καθώς η αναπαραγωγή τους αφενός προκαλεί άσκοπο πανικό και αφετέρου πλήττει την εικόνα ενός από τους σπουδαιότερους τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης, χωρίς να υπάρχει αιτιολογία βασισμένη σε οποιοδήποτε πραγματικό στοιχείο.

Στόχος η συντονισμένη απόκριση όλων των φορέων

Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, ο σκοπός του Γενικού Σχεδίου για τη Σαντορίνη, είναι η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων φορέων σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα Σαντορίνης και την άμεση διαχείριση των συνεπειών της, με δράσεις που αποβλέπουν στην προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών, καθώς και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της χώρας.

Η ανάλυση κινδύνου συντάχθηκε από την Δ/νση Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που διατύπωσαν εγγράφως όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, σχετικά με την εκτίμηση και τη χαρτογράφηση κινδύνου από ενδεχόμενη ηφαιστειακή έκρηξη στο ηφαιστειακό συγκρότημα Σαντορίνης, καθώς και σχετικά με τις επιπτώσεις των κινδύνων αυτών στον πληθυσμό και τις υποδομές και των απαραίτητων μέτρων για την απομείωση των επιπτώσεων αυτών.

Σχετικά με την ανάλυση κινδύνου τονίζεται, ότι «τα παρουσιαζόμενα σε αυτή στοιχεία δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη πλήρως τεκμηριωμένα αποτελέσματα που δεσμεύουν την Ειδική Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΕΕΕΠΗΣ) ως προς την ακρίβειά τους, είναι όμως επαρκή για την ανάπτυξη ρεαλιστικών σεναρίων ενδεχόμενης επαναδραστηριοποίησης με στόχο την κατάστρωση ενός αποτελεσματικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα Σαντορίνης», στο οποίο ανήκουν η Νέα Καμένη (τελευταία ενεργοποίηση 1950), η Παλαιά Καμένη (τελευταία ενεργοποίηση 46-47 μ.Χ.), το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο (τελευταία ενεργοποίηση 1650 μ.Χ.) και τα Χριστιανά νησιά.

Παρ’ όλα αυτά στο Σχέδιο τονίζεται, ότι «οι παραπάνω αβεβαιότητες είναι δυνατόν να περιοριστούν ουσιαστικά, ιδίως στην περίπτωση ενδεχόμενης ηφαιστειακής διέγερσης, με τη συμβολή των επιστημόνων και των δικτύων παρακολούθησης. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να διατηρούνται σε πλήρη, απρόσκοπτη και συνεχή λειτουργία τα δίκτυα παρακολούθησης, να αξιολογούνται οι πληροφορίες συνεχώς και δυναμικά, ιδίως σε περίπτωση ηφαιστειακής διέγερσης, από κατάλληλο επιστημονικό κλιμάκιο, το οποίο θα συντονίζεται με ευθύνη των επιστημονικών φορέων παρακολούθησης, σε συνεργασία και με εποπτεία της Μόνιμης Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου».

Προπαρασκευαστικές δράσεις

Στο πλαίσιο του σχεδίου σε αυτή την φάση του Συστήματος Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας, δρομολογούνται κατά κύριο λόγο οι παρακάτω προπαρασκευαστικές δράσεις και μέτρα, τα οποία μεταξύ άλλων αφορούν στα εξής:

• Αναθεώρηση – επικαιροποίηση – εναρμόνιση σχεδίων πολιτικής προστασίας των εμπλεκομένων φορέων σύμφωνα με το Γενικό Σχέδιο και σύνταξη ή επικαιροποίηση των αντίστοιχων μνημονίων ενεργειών
• Εξασφάλιση των οικονομικών πόρων για την υλοποίηση των δράσεων που προβλέπονται στον αντίστοιχο σχεδιασμό των εμπλεκομένων φορέων, σύμφωνα με το σχέδιο (συντήρηση και λειτουργία μηχανημάτων και εξοπλισμού, μίσθωση  μηχανημάτων κλπ.)
• Έλεγχος λειτουργίας του συστήματος επικοινωνίας και ροής πληροφοριών για τη διασφάλιση της ικανότητας ασφαλούς ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εμπλεκομένων Φορέων και της λήψης αποφάσεων.
• Έλεγχος καλής λειτουργίας και συντήρηση εξοπλισμού και μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών
• Κατάρτιση μνημονίων συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς για την εξασφάλιση επιπλέον πόρων προς ενίσχυση του έργου αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών
• Πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση πολιτών για τη λήψη μέτρων πρόληψης και αυτοπροστασίας από κινδύνους που προέρχονται από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας
• Σύσταση και συγκρότηση επιτροπών καταγραφής ζημιών για τη χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης σε όσους περιέρχονται σε κατάσταση ανάγκης συνεπεία ηφαιστειακής δραστηριότητας
• Ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος και συντήρηση του αποθηκευμένου υλικού (σκηνές, κουβέρτες,κλπ) για την προσωρινή στέγαση πληγέντων,
• Κατάρτιση προγραμμάτων εκπαίδευσης και ασκήσεων του προσωπικού που εμπλέκεται σε δράσεις πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας, σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον σχεδιασμού και την διεξαγωγή Ασκήσεων Πολιτικής Προστασίας.

Δράσεις άμεσης διαχείρισης σε περίπτωση έκρηξης του ηφαιστείου

Επίσης, στο πλαίσιο του Γενικού Σχεδίου στην φάση αυτή του Συστήματος Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας, προβλέπεται σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και άμεσης/βραχείας διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας (Άμεση Κινητοποίηση / Επέμβαση -Φάση 3), όπου προϋποτίθεται η εκδήλωση καταστροφικών φαινομένων και η αντιμετώπιση κινδύνων. Οι δράσεις επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο, μεταξύ άλλων, σε:

• Απεγκλωβισμό και διάσωση πολιτών από το ΠΣ
• Αντιμετώπιση περιστατικών υγείας πολιτών από τραυματισμούς κατά την εκδήλωση των καταστροφικών φαινομένων. Παροχή πρώτων βοηθειών τυχόν τραυματιών και διακομιδή στα νοσοκομεία
• Λήψη μέτρων προστασίας πολιτών και εργαζομένων από τους υπεύθυνους λειτουργίας υποδομών ή εγκαταστάσεων (αρχαιολογικοί χώροι, κατασκηνώσεις, νοσοκομεία, εγκαταστάσεις Ενόπλων Δυνάμεων, κλπ), σύμφωνα με τα σχέδια εκκένωσής τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης
• Άμεση παροχή βοήθειας στους πληγέντες - προσωρινή διαμονή των πολιτών που λόγω καταστροφής η παραμονή στις κατοικίες τους έχει καταστεί αδύνατη
• Έλεγχο του δικτύου παροχής πόσιμου νερού (υδραγωγείο, δίκτυο διανομής, κλπ) και λήψη μέτρων για διασφάλιση ποιότητας του πόσιμου νερού
• Άμεσο οπτικό έλεγχο υποδομών και τεχνικών έργων για τη διαπίστωση ζημιών που προκλήθηκαν από την ηφαιστειακή δραστηριότητα ή άλλα επαγόμενα φαινόμενα και εκτίμηση του δυναμικού και των μέσων που απαιτούνται για την άμεση αποκατάσταση της λειτουργίας τους
• Διασφάλιση λειτουργίας των υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο μετά την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας και εξασφάλιση επικοινωνίας με τους λοιπούς επιχειρησιακά εμπλεκόμενους φορείς
• Συμβολή των Ενόπλων Δυνάμεων με τη διάθεση προσωπικού, μέσων, υλικών και εφοδίων και προώθησή τους στις πληγείσες περιοχές για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών όπου αυτό απαιτείται
• Ενεργοποίηση εθελοντικών οργανώσεων πολιτικής προστασίας
• Λήψη απόφασης για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών λόγω ηφαιστειακής δραστηριότητας
• Υποβολή αιτήματος διεθνούς συνδρομής για την παροχή βοήθειας από άλλες χώρες, όταν το δυναμικό και τα μέσα σε εθνικό επίπεδο δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών - Ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας