Ιστορικό ναυάγιο κοντά στην Πάλτση στο «φως»

Άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας φέρνει στο φως η έρευνα, που διενέργησε η ομάδα εναλίων αποτυπώσεων του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε ναυάγιο της νεότερης περιόδου, που εντοπίστηκε στην περιοχή της Πάλτσης. Θρύλος για την περιοχή και τους ντόπιους το συγκεκριμένο ναυάγιο, ανάγεται στην εποχή του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου και παρουσιάστηκε σε μεγάλο συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, πριν από την περίοδο της πανδημίας.

Κατάδυση στα βάθη της τοπικής ιστορίας πραγματοποίησε πολυμελής ερευνητική ομάδα, φέρνοντας στο φως άγνωστα κεφάλαια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, άρρηκτα συνδεδεμένα με την περιοχή.

Στο επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος τα απομεινάρια ενός ιστορικού πλοίου, που ανήκε στους γαλλικούς σιδηροδρόμους, επιτάχθηκε από τους Γερμανούς, στη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, και είχε άδοξο τέλος. Το πλοίο βυθίστηκε στη διάρκεια του πολέμου, μετά από πρόσκρουση σε νάρκη, με το πλήρωμα που βγήκε σώο στην στεριά, να καταφεύγει στα γύρω βουνά, για να συλληφθεί στην συνέχεια από τους αντάρτες. Σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων δεν έμεινε κανένας ζωντανός.

Το ναυάγιο του πλοίου του P.L.M. 24 βρίσκεται στις ακτές του Ανατολικού Πηλίου στην παραλία της Πάλτσης, 50 περίπου χιλιόμετρα από τον Βόλο. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκεται δίπλα σε ένα βράχο περίπου 500 μέτρα νοτιοανατολικά από την παραλία της Πάλτσης σε μέγιστο βάθος 12 μέτρων. Το ναυάγιο έχει ανατιναχθεί και το μεγαλύτερο μέρους του έχει ανελκυστεί.

Το PLΜ 24 αποτελεί θρύλο για την περιοχή του Νοτίου Πηλίου, με πολλά αντικείμενα του πλοίου να έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητα των κατοίκων της Πάλτσης. Όπως ανέφερε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο Νίκος Σιδηρόπουλος, μέλος της ερευνητικής ομάδας, το σιδερένιο τραπέζι του πλοίου, πιάτα, και άλλα αντικείμενα, χρησιμοποιήθηκαν από κατοίκους του χωριού, σε δύσκολες περιόδους, κατά τις οποίες κυριαρχούσε η φτώχεια.

Η ομάδα ενάλιων αποτυπώσεων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ανέδειξε το ιστορικό ναυάγιο που εντοπίζεται σε απόσταση 300 μέτρων από την παραλία της Πάλτσης, με τα απομεινάρια του άλλοτε στιβαρού πλοίου, να βρίσκονται «θαμμένα» σε βάθος που κυμαίνεται μεταξύ 4 και 14 μέτρων.

Κατάδυση στην ιστορία

Οι ερευνητικές καταδύσεις πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο της περασμένης χρονιάς, με την διαδικασία αναζήτησης στοιχείων στις αρχειακές πηγές και ταυτοποίησης του συγκεκριμένου ναυαγίου, να προσθέτει ενδιαφέροντα κεφάλαια γνώσης για τους μεταγενέστερους.

Η παράλληλη κατάδυση στις αρχειακές πηγές έφερε στο φως όλο το πλαίσιο δράσης του πλοίου, που ναυπηγήθηκε την περίοδο 1919 – 1920. Ανήκε στους εθνικούς σιδηροδρόμους της Γαλλίας, και τα αρχικά του ονόματός του προέρχονται από το Paris Lion Mediterane, την εταιρία που διέθετε στόλο πλοίων για την μεταφορά κάρβουνου, που προορίζονταν για την κάλυψη των αναγκών των ατμοκίνητων τραίνων εκείνης της περιόδου.

Μόλις κατελήφθη η Γαλλία από τους Γερμανούς, πέρασε σε Γερμανικά χέρια και έκτοτε άρχισαν να το χρησιμοποιούν οι Γερμανοί για την μεταφορά πολεμικού υλικού.

Η ιστορία του συγκεκριμένου πλοίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη, κατά κάποιον τρόπο, με ένα ακόμη ιστορικό ναυάγιο, που βρίσκεται ανοιχτά της Σκιάθου, του υποβρυχίου «Κατσώνης».

Όπως αναφέρει ο κ. Σιδηρόπουλος, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το «Κατσώνης» συνέλαβε το πλήρωμα ενός επιταγμένου Ισπανικού πλοίου από τους Γερμανούς. Μετά την ανάκριση που έγινε, οι σύμμαχοι πληροφορήθηκαν ότι η ρότα των γερμανικών πλοίων που κινούνται από Θεσσαλονίκη προς Πειραιά είναι η συγκεκριμένη διαδρομή μεταξύ Βόλου και Σκιάθου και αποφασίστηκε να ναρκοθετηθεί.

Την επιχείρηση ναρκοθέτησης ανέλαβε το RORQUAL, αγγλικό πλοίο, με πολύ μεγάλη δράση και πολλές επιτυχημένες αποστολές ναρκοθέτησης στη διάρκεια του πολέμου.

Το ιστορικό της βύθισης

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που έφερε στο φως η έρευνα που διενήργησε η ερευνητική ομάδα, το RORQUAL αναχωρεί από τη Χάιφα για την 21η πολεμική αποστολή του και αφήνει 29 νάρκες στο ακρωτήριο Ποσείδι, ενώ την επόμενη κατευθύνεται προς το πέρασμα Πηλίου - Σκιάθου.

Λίγους μήνες αργότερα θα ξεκινήσει την 23η αποστολή ναρκοθέτησης σε δύο σημεία. Το πρώτο είναι στο στενό του Τρικερίου και το δεύτερο βόρεια της Σκιάθου. Κατά τη διάρκεια της ναρκοθέτησης έγινε αντιληπτή η ύπαρξη ενός ναυαγίου στις ακτές του Πηλίου.

Σύμφωνα με την αναφορά του κυβερνήτη του RORQUAL το άγνωστο πλοίο είχε εξοκείλει στους βράχους της ακτής με την πρύμνη πλήρως βυθισμένη.

Καθώς το πλοίο βρίσκονταν σε απόσταση δύο ναυτικών από το τελευταίο ναρκοπέδιο του RORQUAL, και ελλείψει άλλων πληροφοριών επίθεσης στην περιοχή, η βύθιση θεωρήθηκε επιτυχία του RORQUAL.

Σύμφωνα με τη γερμανική αναφορά, ωστόσο, φτάνει ειδοποίηση στο λιμενάρχη Βόλου για την βύθιση του P.L.M. 24 την προηγούμενη μέρα από δύο τορπίλες. Προφανώς και η αναφορά στον τρόπο βύθισης είναι λάθος, καθώς ήταν αδύνατο να εξακριβωθεί αν το πλοίο βυθίστηκε από νάρκη ή τορπίλη.

Σύμφωνα με τους κατοίκους της περιοχής το πλοίο, αφού χτύπησε στην νάρκη, εξόκειλε στην ακτή. Το πλήρωμα αποβιβάστηκε και ανέβηκε στο βουνό, όπου τους βρήκαν οι αντάρτες και τους σκότωσαν. Μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1950 το πλοίο βρισκόταν εκεί με το μεγαλύτερο μέρος του εκτός νερού.

Μετά τον πόλεμο εκποιήθηκε σε εργολάβο ανέλκυσης ναυαγίων με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος του να κοπεί, ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται θαμμένο στην άμμο. «Μπορούμε να φανταστούμε τι θείο δώρο ήταν ένα πλοίο, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ήταν εκτός νερού, για τους κάτοικους της περιοχής, οι οποίοι προσπαθούσαν να επιβιώσουν εν μέσω της κατοχής. Έτσι το πλοίο αποψιλώθηκε από τα διάφορα χρησιμοποιήσιμα υλικά του, καθώς και ότι μπορούσε να πουληθεί» αναφέρει ο κ. Σιδηρόπουλος.

Θαμμένο στον βυθό

Συγκλονιστικές οι εικόνες για τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, που αντίκρισαν ότι απέμεινε από άλλοτε επιβλητικό, μήκους 123 μέτρων πλοίο. Ανάμεσα στα τμήματα που σώζονται, το κάτω μέρος, όπου είναι ευδιάκριτη η δεξαμενή έρματος, το πίσω μέρος του πλοίου, το πηδάλιο με τον άξονα και μεγάλα μεταλλικά κουτιά μήκους 10 μέτρων.

Το εύρημα παρουσιάστηκε, όπως προαναφέρθηκε, σε μεγάλο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, προκαλώντας πανελλήνιο ενδιαφέρον.

«Το ενδιαφέρον είναι ότι προσπαθούμε να δώσουμε υπόσταση σε αυτά τα συντρίμμια και να τους δώσουμε ζωή και οντότητα. Βρήκαμε ένα μοντέλο πλοίου που είναι παρόμοιο με το βυθισμένο, στο Ναυτικό Μουσείο Παρισιού» υπογραμμίζει ο κ. Σιδηρόπουλος που ανέλαβε την ιστορική και αρχειακή έρευνα και μεγάλο μέρος της υποβρύχιας βιντεοσκόπησης.

«Τα ευρήματα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν μέσω της καταδυτικής κοινότητας και μέσω της κοινότητας του Βόλου, που θα μπορούσε να το αναδείξει» υπογραμμίζει ο ίδιος, για να προσθέσει ότι η ομάδα δραστηριοποιείται ερευνητικά τρία χρόνια στην περιοχή, που παρουσιάζει μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον.

Το ιστορικό ναυάγιο που ερευνήθηκε διεξοδικά, αποτυπώθηκε, ταυτοποιήθηκε και αναδείχθηκε για πρώτη φορά, για να προσθέσει πολύτιμες πληροφορίες και ένα ακόμη κεφάλαιο στην, ούτως ή άλλως, πλούσια ιστορία της περιοχής.

Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ