Η Γυναίκα στη Σύρο… πάντα μπροστά από την εποχή της

Με αφορμή την 8η Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η Επιτροπή Ισότητας του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης θέλησε φέτος να φωτίσει μια όψη των μακρόχρονων γυναικείων αγώνων, δίνοντας έμφαση στην παρουσία των γυναικών στον πολιτικό στίβο.

Στόχος του αφιερώματος αυτού είναι να δοθεί «φωνή» στις ίδιες τις γυναίκες που είχαν στο παρελθόν εκλεγεί δημοτικές και κοινοτικές/τοπικές σύμβουλοι στους δύο Δήμους (Ερμούπολης και Άνω Σύρου) και τις προ-καποδιστριακές Κοινότητες και μετέπειτα στους Δήμους Ερμούπολης, Άνω Σύρου και Ποσειδωνίας και στις τοπικές Κοινότητες των τριών αυτών Δήμων.

Οι γυναίκες αυτές μεταφέρουν σε αδρές γραμμές την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους στα κοινά στην πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση της Σύρου, στην περίοδο από τη δεκαετία του 1980, όταν σημειώθηκαν οι μεγάλες αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, που οδήγησαν στην αναβάθμιση της θέσης των γυναικών, έως το 2010, εποχή ορόσημο για τη διοικητική αναδιοργάνωση της τοπικής και περιφερειακής διοίκησης στη χώρα με την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης».

Πώς οι γυναίκες αυτές αποφάσισαν να ασχοληθούν με τα κοινά; Πώς αντιμετωπίστηκε η απόφασή τους αυτή από τον περίγυρό τους; Σε ένα ανδροκρατούμενο για την εποχή (αλλά κι έως τώρα) περιβάλλον, πώς ήταν η αντίδραση των ανδρών συναδέλφων τους; Έχουν κάποιες προτάσεις που θεωρούν ότι θα βοηθούσαν τη γυναίκα που σήμερα ασχολείται ενεργά στην τοπική αυτοδιοίκηση;

Όλα τα παραπάνω ερωτήματα θα απαντηθούν μέσα από ένα μοναδικό οπτικοακουστικό υλικό το οποίο θα αναρτηθεί τις επόμενες ημέρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μαρία Δουράτσου: Η πρώτη γυναίκα δημοτική σύμβουλος στο νησί

Στο πλαίσιο του αφιερώματος «Οι γυναίκες στην πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση», εν ενεργεία αιρετές και πρώην αιρετές γυναίκες συζητούν την εμπειρία της θητείας τους σε Δήμους και Κοινότητες της Σύρου στα χρόνια μεταξύ του 1980 και 2010.

Βέβαια στο νησί μας και ιδιαίτερα στην Ερμούπολη, την πόλη που φτιάχτηκε από πρόσφυγες Έλληνες των καταστροφών των πολέμων και διωγμών, σ αυτήν την πολιτισμική πόλη η παρουσία της γυναίκας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, εντοπίζεται από το 1954  με την Μαρία Δουράτσου, σύζυγο του γιατρού Μάρκου Δουράτσου και γυναίκα με έντονη κοινωνική και φιλανθρωπική δραστηριότητα, η οποία μάλιστα το 1957 ηγήθηκε ψηφοδελτίου απέναντι σε άντρες ισχυρούς της εποχής με πολύ καλά αποτελέσματα έχοντας σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος.

Στη φωτο που δημοσιεύεται στην «Κοινή Γνώμη», εικονίζεται το δημοτικό συμβούλιο του 1957 με την ίδια και την Μουχτοπούλου, μοναδικές γυναίκες ανάμεσα στις ισχυρές αντρικές προσωπικότητες της εποχής.

Από αριστερά όρθιοι: Σαρτζετάκης Γιώργος, Ζορμπάνος Δημοσθένης, Γαβιώτης Κων/νος, Αγουρίδης, Γερασιμίδης, Κτιστάκης, Δρακάκης Γιώργος, Μπέρτος, Βάγιας.

Από αριστερά καθήμενοι: Μουχτοπούλου, Θραψιάδης Γεώργιος, Μαρία Δουράτσου, Σταύρος Βαφίας, Βούρλης, Μπαρμπέτας.

Επίσης, στο 1976 στη Δημοτική Αρχή του Νίκου Φιλάρετου, η κυρία Ρένα Βακονδίου υπήρξε Δημοτική Σύμβουλος. Κατόπιν, ερχόμαστε στη δεκαετία ορόσημο για τα δικαιώματα των γυναικών, το '80 με την ψήφιση νόμων που θεσπίζουν την ισότητα των φύλων  και άλλων πολλών  που στη σημερινή εποχή μας φαίνονται παράξενα αλλά τότε αν και πάλι καθυστερημένα έναντι άλλων χωρών ήταν πρωτοποριακά  για τη χώρα μας .

Γυναίκες δημοτικοί σύμβουλοι, γυναίκες Αντιδήμαρχοι στη δεκαετία του ΄90 , δύο Κυρίες στις Κοινότητες των χωριών, για να φτάσουμε στον νέο αιώνα και στους Καποδιστριακούς Δήμους με την ποσόστωση των φύλλων και αυτομάτως την αύξηση των γυναικών στην πολιτική σκηνή της χώρας μας.

«Κάθε Κυρία, κάθε άποψη, κάθε δήλωση είναι σημαντική. Ακούγοντας αυτές τις συνεντεύξεις μπορούμε να φανταστούμε την εικόνα της εποχής για τη θέση της γυναίκας με τις εμπειρίες, τις απόψεις τους να μένουν στην ιστορία μέσω της καταγραφής σαν πρώτο βήμα ,ελπίζοντας στο μέλλον να υπάρξει μία λεπτομερέστατη καταγραφή με περισσότερες γυναίκες στην τοπική αυτοδιοίκηση του νησιού μας», δηλώνει στην «Κοινή Γνώμη» η πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης, Αγγελική Πρίντεζη.

Όπως τονίζει, το συγκεκριμένο αφιέρωμα αποτελεί τρανή απόδειξη ότι η «η γυναίκα στη Σύρο ήταν από παλιά πολύ μπροστά για την εποχή της».

Η Δημοτική Επιτροπή Ισότητας, στη 2η δράση της, μετά την Παγκόσμια ημέρα βίας κατά των γυναικών, τιμά τη γυναίκα που τόλμησε, έθεσε τον εαυτό της σε δημόσια προβολή, τη γυναίκα που δοκιμάστηκε σε δύσκολες -για το φύλο της- εποχές, τη γυναίκα που έμεινε στην ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης της Σύρου.

Τις επόμενες μέρες θα προβληθεί στο διαδίκτυο video με συνεντεύξεις -απόψεις αυτών των γυναικών το οποίο θα αποτελέσει πηγή άντλησης στοιχείων για μελλοντικές εργασίες και έρευνες για τη γυναίκα στην τοπική αυτοδιοίκηση και το νησί μας η Σύρος θα είναι πάντα μέσα στις ομάδες των γυναικών που οραματίζονται, τολμούν, υλοποιούν και προχωρούν.

Αξίζει να σημειωθεί πως, η Επιτροπή Ισότητας του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης απαρτίζεται από τους: Ηλία Μαρκούση, Άννα Δαρζέντα, Ειρήνη Μερεμέτη, Αλέξη Αθανασίου, Φραγκίσκα Μηλιού, Πόπη Μαγουλά, Χρήστο Δεσινιώτη, Βάσω Αντωνούδη, Αγγελική Πρίντεζη και αναπληρωματικά μέλη: Ρίτα Δαλεζίου, Ρόζα Ξανθάκη, Φλώρα Μερεμέτη.

Γυναίκες στην πολιτική σήμερα

Παρά την πρόοδο που έχει αναντίρρητα σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ο τομέας της πολιτικής στην Ελλάδα παραμένει, ακόμη, ένα «ανδροκρατούμενο» πεδίο δράσης. Η ιστορική στιγμή της ορκωμοσίας της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου ως της πρώτης γυναίκας Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, ίσως να καταφέρει να ανοίξει νέους δρόμους, ωθώντας περισσότερες γυναίκες στην απόφαση να ασχοληθούν με την πολιτική κάθε βαθμίδας, ωστόσο, μέχρι σήμερα είναι γεγονός ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στον στίβο της πολιτικής. Με βάση τα διαθέσιμα εμπειρικά δεδομένα, φαίνεται πως «οι γυναίκες ήταν και είναι λιγότερο συμμετοχικές από τους άνδρες και δηλώνουν χαμηλότερο πολιτικό ενδιαφέρον, κάτι που αποδίδεται σε μια σειρά από κοινωνικούς και κοινωνιολογικούς παράγοντες» (Παντελίδου-Μαλούτα 2014:83): δομικούς παράγοντες που σχετίζονται με τα διαφοροποιημένα πρότυπα ζωής γυναικών και ανδρών, παράγοντες που σχετίζονται με τον εγγενή ανδροκεντρισμό των πολιτικών διαδικασιών, αλλά και παράγοντες που πηγάζουν από τις αναστολές των ίδιων των γυναικών. (Στο ίδιο: 81-2)

Σήμερα σε μια χώρα περίπου 11 εκατομμυρίων κατοίκων στην οποία οι γυναίκες αποτελούν το 50,8% του πληθυσμού έναντι των ανδρών (49,2%), στο ελληνικό Κοινοβούλιο μόλις το 19,3% των βουλευτών είναι γυναίκες (61 έδρες από τις 300), ποσοστό κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και δραματικά μακριά από το 46,7% γυναικών βουλευτριών στη Σουηδία ή ακόμη και το 39,5% στη γειτονική Ισπανία.

Λίγο καλύτερα ποσοστά εμφανίζονται στις εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: στις Ευρωεκλογές 2019, από τις 21 θέσεις που κατέχει η Ελλάδα στην Ευρωβουλή, τις 5 θέσεις κατέλαβαν γυναίκες (23,8%) και τις 16 άνδρες (76,2%).

Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019, μόλις το 11% των υποψηφίων επικεφαλής συνδυασμών ήταν γυναίκες (180 υποψήφιες γυναίκες έναντι 1455 υποψηφίων ανδρών για τη θέση της/του Δημάρχου). Μάλιστα σε 199 από τους 332 Δήμους της χώρας δεν υπήρξε καμία γυναικεία υποψηφιότητα επικεφαλής δημοτικής παράταξης. Εν τέλει στις εκλογές αυτές εξελέγησαν στους Δήμους της Επικράτειας μόλις 19 γυναίκες Δήμαρχοι, έναντι 313 ανδρών Δημάρχων (δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία για τις εκλεγμένες αιρετές στα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια).