«Η ελληνική φυλή κάνει θαύματα όταν είναι ενωμένη»

Σχεδόν έναν αιώνα μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή, που αναμφίβολα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του 20ού αιώνα, το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών, με την υποστήριξη του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, ανέλαβε την έκδοση του αρχείου του Μικρασιάτη δημοσιογράφου και πολεμικού ανταποκριτή Κώστα Μισαηλίδη (1883, Νικομήδεια Βιθυνίας – 1955. Ν. Σμύρνη, Αθήνα).

Το βιβλίο «Μικρασιατική Εκστρατεία του Κώστα Μισαηλίδη: Οι ανταποκρίσεις του από το Μέτωπο (1919-1922) παρουσιάστηκε από τον Σύλλογο Μικρασιατών Ερμούπολης Σύρου σε συνεργασία με την Ιστορικό, επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Πόλης, Γενική Γραμματέα του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών και επιμελήτρια της έκδοσης, Ειρήνη Σαρίογλου.

Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στην Αίθουσα «Γ. Ρίτσου» του Πνευματικού Κέντρου Ερμούπολης, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων τιμής και μνήμης για τα 99 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή.

Αφιερωμένη στη μνήμη του Μικρασιάτη Μίκη Θεοδωράκη

Τέτοιες ημέρες κάθε χρόνο, ο Σύλλογος Μικρασιατών Ερμούπολης Σύρου τιμά την πυρπόληση και την καταστροφή της Σμύρνης. Η πρόεδρος Ειρήνη Χαρδαλή σημείωσε στον χαιρετισμό της ότι η φετινή επέτειος συνέπεσε με τη μεγάλη απώλεια μιας εμβληματικής μορφής της σύγχρονης ιστορία του τόπου, του σπουδαίου Μίκη Θεοδωράκη, του ειρηνοποιού, του οικουμενικού και του υπερήφανου για τη Μικρασιατική καταγωγή του, Μίκη.

Στον κορυφαίο Έλληνα μουσικοσυνθέτη αναφέρθηκε με τη σειρά της και η κεντρική ομιλήτρια της βραδιάς κ. Σαρίογλου. «Ο Μίκης Θεοδωράκης συμβολίζει, μεταξύ πολλών άλλων και τη λέξη Ρωμιοσύνη. Αυτή την πολύ ξεχασμένη, πολύ φορτισμένη ιστορική λέξη, που χάρη στον ίδιο μπήκε ξανά στο λεξιλόγιό μας και στη συνείδησή μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης εκπροσωπεί τον οικουμενικό ελληνισμό. Αυτόν που ο Μέγας Αλέξανδρος εξάπλωσε στα πέρατα της οικουμένης και η επιρροή του συνεχίστηκε αδιάλειπτα μέχρι τη Μικρασιατική τραγωδία, το 1922», υπογράμμισε η Γενική Γραμματέας του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών. 

Οι ανταποκρίσεις του Κώστα Μισαηλίδη από το Μέτωπο

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Η Ανατολή Έδυσε» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Αλεξάνδρου Παπαηλιού. Μία παραγωγή του ΙΔΙΣΜΕ, σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Ε.Σ.Η.Ε.Α., που απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Μεγάλου Μήκους Ντοκιμαντέρ στο 13ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας (2019) και συμμετείχε στο Επίσημο Πρόγραμμα του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Το ντοκιμαντέρ είναι βασισμένο στις ανταποκρίσεις του δημοσιογράφου Κώστα Μισαηλίδη για την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Η τραγωδία ξετυλίγεται μέσα από το λόγο του Μικρασιάτη πολεμικού ανταποκριτή, δημοσιογράφου και ποιητή. Από τα σκληρά πεδία των μαχών και τα ερείπια, αναδύεται το ανθρώπινο δράμα.

Ο Μισαηλίδης από τις 2 Μαΐου 1919 έως τον Σεπτέμβριο του 1922, ακολουθεί την Ελληνική Στρατιά στα βάθη της Ανατολίας και καταγράφει τα τεκταινόμενα της Εκστρατείας για παραπάνω από δέκα εφημερίδες της εποχής. Οι ανταποκρίσεις του αποτελούν μια εξαιρετική πρωτογενή πηγή για ερευνητές, ιστορικούς αλλά και το ευρύ κοινό, εκφράζοντας τον πόνο και την οδύνη της εποχής εκείνης. Μιας εποχής που σημαδεύτηκε από τη δίνη του πολέμου, «από συμφορές και θύελλες και λαίλαπες και κατακλυσμούς».

Η κ. Σαρίογλου κατέστησε γνωστό στο κοινό πως το ντοκιμαντέρ «Η Ανατολή Έδυσε» προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 2 Μαΐου 2019, ακριβώς 100 χρόνια μετά από την απόβαση του ελληνικού στρατού στη μνήμη. «Αυτή ήταν από τις λίγες φορές στην ιστορία μας, όπου ο ελληνισμός ενώθηκε. Δεν υπάρχει σπίτι σήμερα σε όλη την Ελλάδα που να μην έχει στείλει κάποιον στη Μικρά Ασία το 1919. Είναι πολλά τα θαύματα που μπορεί να κάνει αυτή φυλή όταν είναι ενωμένη αλλά, δυστυχώς, σπάνια είναι ενωμένη».

Απευθύνοντας ευχαριστίες προς τον Σύλλογο Μικρασιατών Σύρου για την πρόσκληση, η κ. Σαρίογλου τόνισε πως σκοπός αυτής της εκδήλωσης ήταν να μπορέσουμε όλοι μαζί να θυμηθούμε. «Όπως είπε ο Μανόλης Αναγνωστάκης, «θυμάμαι, άρα υπάρχω». Δηλαδή χωρίς τη μνήμη δεν υπάρχει μέλλον, πολιτισμός, αύριο. Κανείς από μας δεν επέλεξε να γεννηθεί Έλληνας, αλλά μια που είμαστε Έλληνες έχουμε μια πολύ μεγάλη υποχρέωση, ένα χρέος να υπηρετήσουμε αυτή την κληρονομιά, ο καθένας απ’ το δικό του μετερίζι».

Νέα προσέγγιση στη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο

Αναφερόμενη στο έργο του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών με έδρα την Παλλήνη Αττικής, η Γενική Γραμματείας επεσήμανε πως όραμά του είναι να κάνει το μάθημα της Ιστορία το πιο αγαπητό μάθημα στο ελληνικό σχολείο. «Γι’ αυτό το λόγο, οργώνουμε όλη την Ελλάδα και τώρα τελευταία πάμε και στον απόδημο ελληνισμό, προβάλλοντας τα έργα μας, παρουσιάζοντας τα βιβλία μας. Αν μου λέγατε να σας πω μόνο μια αιτία γιατί θα έπρεπε να πέσει η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση αυτή θα ήταν τα υπερβολικά κακογραμμένα εγχειρίδια ιστορίας δημοτικού Γυμνασίου και Λυκείου. Με αφορμή τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, ξεκινήσαμε στο Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών να ξαναγράφουμε τα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού». Η κ. Σαρίογλου δε δίστασε μάλιστα να χαρακτηρίσει τα υφιστάμενα σχολικά εγχειρίδια «τουλάχιστον απαράδεκτα», υποστηρίζοντας  πως «εξασφαλίζουν ένα μόνο πράγμα, να μισήσει ο νέος άνθρωπος την ιστορία. Αν δεν αγαπήσω τη ρίζα μου, είναι αδύνατον να υπηρετήσω αυτή την πατρίδα, πάντα θα τη μισώ και πάντα θα την καταστρέφω. Μόνο αν αντιληφθώ το μέγεθος αυτής της κληρονομιάς, θα μπορέσω να την υπηρετήσω».

Το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελέτης έχει εμπνευστεί όχι μόνο από το λογότυπο και το καταστατικό του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά κυρίως από το όραμά του. «Υπηρετούμε πιστά αυτό το όραμα που συνοψίζεται στη φράση «θέλουμε να κάνουμε το μάθημα ιστορίας το πιο αγαπητό μάθημα». Στο πλαίσιο αυτό, εδώ και 25 χρόνια μπαίνουμε στο σχολείο με άδεια από το υπουργείο Παιδείας, κάνουμε το εναλλακτικό μάθημα ιστορίας συνοδεία λογοτεχνικών κειμένων, κιθάρας, μουσικής, τραγουδιού και κάθε φορά τα παιδιά μας λένε πόσο πολύ τους άρεσε».

Σημειώνεται ότι όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του, το Ίδρυμα κατόρθωσε να έχει 49.000 μέλη. Για να εγγραφεί κάποιος, δεν απαιτείται καμία οικονομική συνδρομή.