H MOm/Εταιρεία για τη μελέτη και προστασία της μεσογειακής φώκιας ταξιδεύει στις Κυκλάδες

Το καλοκαίρι και η τουριστική περίοδος είναι προ των πυλών και ορδές τουριστών θα επισκεφτούν και φέτος τις Κυκλάδες, προσφέροντας μεν μια ανάσα στην οικονομία των νησιών αλλά δημιουργώντας ταυτόχρονα προβλήματα στη φύση και το περιβάλλον. Προβλήματα που καλούμαστε να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε πριν φτάσουμε σε αδιέξοδα.

Ο Πάνος Δενδρινός, θαλάσσιος βιολόγος και Πρόεδρος της ΜΟm/ Εταιρεία για τη μελέτη και προστασία της μεσογειακής φώκιας, μιλάει στην Κοινή Γνώμη, κι εξηγεί τους κινδύνους που αντιμετωπίζει το απειλούμενο αυτό είδος αλλά και τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που ασχολούνται με την προστασία του.

"H MΟm ιδρύθηκε το 1988 από μια ομάδα βιολόγων του πανεπιστημίου της Aθήνας. Στη συνέχεια εντάχθηκαν κι άλλοι άνθρωποι οι οποίοι αποτελούν σήμερα την ομάδα της.

Η ανάγκη μιας εξειδικευμένης οργάνωσης για τη μεσογειακή φώκια υπήρξε για αρκετούς λόγους. Αρχικά, γιατί η μεσογειακή φώκια είναι ένα πολύ σπάνιο είδος που ζει στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα φιλοξενείται ο μεγαλύτερος πληθυσμός της. Αν παγκοσμίως δηλαδή έχουμε περίπου 800 ζώα, στην Ελλάδα έχουμε πάνω από 400. Αυτό συμβαίνει επειδή η Ελλάδα έχει μεγάλη ακτογραμμή, μεγάλες ακτές και σπηλιές όπου βρίσκουν καταφύγιο κι έτσι αποτελεί μια πολύ σημαντική χώρα για την επιβίωση αυτού του είδους. Για να προστατεύσεις ένα τέτοιο είδος όμως πρέπει να προστατεύσεις και τον θαλάσσιο χώρο στον οποίο ζει.

Οι Κυκλάδες είναι μια από τις σημαντικότερες περιοχές σαν νησιωτικό σύμπλεγμα για το είδος αυτό διότι έχουμε πάρα πολλά σημεία αναπαραγωγής, σε πολλά νησιά των Κυκλάδων. Έχουν βρεθεί σημαντικά σημεία αναπαραγωγής στη Μήλο, στην Κίμωλο, στη Γυάρο και αλλού. Εμείς εδώ και πολλά χρόνια κάνουμε τη χαρτογράφηση των περιοχών αυτών γιατί οι φώκιες για να γεννήσουν πρέπει να βγουν στη στεριά, δεν γεννάνε στη θάλασσα. Για να νιώθουν ασφάλεια συνήθως γεννούν σε παραλίες που βρίσκονται στο εσωτερικό σπηλιών άρα είναι σημαντικό να ξέρουμε που είναι αυτές οι περιοχές, να εξετάζουμε την ακτογραμμή και να εφαρμόζουμε μέτρα προστασίας.

Τα τελευταία χρόνια κάνουμε και μια παρακολούθηση με υπέρυθρες κάμερες που βάζουμε μέσα σε σπηλιές. Οι κάμερες αυτές καταγράφουν τι γίνεται μέσα στη σπηλιά, πόσα ζώα χρησιμοποιούν τη σπηλιά, πόσα μικρά γεννιούνται. Στο πλαίσιο αυτό, πήγαμε τώρα στην Αμοργό που βρήκαμε θέσεις αναπαραγωγής και τοποθετήσαμε κάμερες κι εκεί. Όπου υπάρχουν τέτοιες περιοχές, απευθυνόμαστε και στην πολιτεία ώστε να προσφέρει κι εκείνη κάποια προστασία. Επίσης, έχουμε κι ένα δίκτυο που συνεργαζόμαστε με τοπικές οργανώσεις και φορείς ώστε να κάνουμε μια πιο στενή παρακολούθηση και φυσικά για να μας βοηθούν σε περίπτωση που εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα ή χρειαστεί κάποια φώκια περίθαλψη.

Πέρυσι κάναμε κι ένα πρόγραμμα συλλογής πληροφοριών και για να καταγράψουμε τους πληθυσμούς των δελφινιών. Αυτό έγινε για πρώτη φορά γιατί μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαμε καθόλου στοιχεία για το πού εμφανίζονται τα δελφίνια στις Κυκλάδες και ποιες είναι οι σημαντικές περιοχές. Έχουμε ήδη εντοπίσει πληθυσμούς γύρω από Άνδρο, Πάρο, Νάξο και μικρές Κυκλάδες. Αν και τα δελφίνια μετακινούνται συνεχώς, δείχνουν προτίμηση σε κάποιες περιοχές λόγω τροφής που βρίσκουν εκεί, οπότε εκεί δίνουμε κι εμείς μεγαλύτερη προσοχή.

Στις Κυκλάδες το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η υπεραλίευση, κάτι που επιβαρύνει και τις φώκιες και τους ψαράδες κι αυτομάτως αυξάνει τον ανταγωνισμό μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παρθούν κάποια μέτρα ώστε να προστατευτούν και ο δυο πλευρές. Τα μικρά της μεσογειακής φώκιας όταν απογαλακτίζονται, μετά από 3 - 4 μήνες που θηλάζουν, συχνά μπλέκονται στα δίχτυα των ψαράδων κι έτσι έχουμε μεγάλη θνησιμότητα. Σε όλο αυτό το πρόβλημα μια λύση θα ήταν ο αλιευτικός τουρισμός που υπάρχει ήδη τα τελευταία χρόνια. Να ασχολούνται δηλαδή οι ψαράδες, ειδικά το καλοκαίρι που είναι ευαίσθητη περίοδος για τα ψάρια, με το να δείχνουν και να μαθαίνουν κάποια πράγματα για την αλιεία στους τουρίστες. Έτσι, και θα μειώνεται η αλιευτική κίνηση και θα βγάζουν ένα καλό εισόδημα κι εκείνοι. Η MΟm έχει κάνει μελέτη για τη ζημιά που κάνουν οι φώκιες στα αλιευτικά δίχτυα κι έχει προτείνει να δίνονται αποζημιώσεις, κάτι που δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί.

Κάτι ακόμα που καλούμαστε συχνά να αντιμετωπίσουμε είναι η συσσώρευση από πλαστικά και σκουπίδια στις σπηλιές που χρησιμοποιούν τα ζώα για την αναπαραγωγή και γι΄αυτό το λόγο κάνουμε τακτικά καθαρισμούς σπηλαίων.

Τα καλοκαίρια κυρίως, με την τουριστική ανάπτυξη και την κίνηση των σκαφών, υπάρχει μια πίεση και ενόχληση στις περιοχές που κινούνται τα ζώα και γι΄αυτό προσπαθούμε, παρόλο που στις Κυκλάδες έχουν δημιουργηθεί ήδη κάποιες περιοχές NATURA, αυτές οι περιοχές να αυξηθούν ώστε να προστατεύσουμε όσο το δυνατό περισσότερο τους πληθυσμούς όλων των ειδών.

Σε κάθε περίπτωση, η ενημέρωση και η πρόληψη είναι το σημαντικότερο σκέλος όλης αυτής της προσπάθειας”.