Δομικές αλλαγές στην σύγχρονη οικογένεια

Ισχυρό κλονισμό και μεταλλάξεις έχει δεχτεί ο θεσμός της ελληνικής οικογένειας μέσα στα τελευταία 20 χρόνια στην χώρα μας, σε σημείο που έχει αλλάξει το προφίλ της. Μουσειακό είδος πλέον αποτελεί το …Αναγνωστικό της Α’ και Β’ Δημοτικού που έμαθε ανάγνωση στις γενιές των δεκαετιών του ’60 έως τα τέλη του ’70. Όσοι θυμούνται και αναπολούν τις εικόνες της πιο γνωστής ελληνικής οικογένειας της εποχής, αυτή του Αναγνωστικού και τα μηνύματα που εξέπεμπε και τα συγκρίνει με την σημερινή, ιδιαίτερα για τις γενιές των Millenials (γεννημένοι από 1981 έως 1997 και «Ζ» (γεννημένοι από 1997 έως 2012) θα διακρίνει την τεράστια μετάλλαξη του χαρακτήρα της ελληνικής οικογένειας. Γεγονός που επιβεβαιώνεται με τα στατιστικά σχετικών ερευνών που δείχνουν ότι αλλάζει δομή και μετασχηματίζεται ένας από τους πιο σταθερούς θεσμούς στην Ελλάδα.

Το προφίλ της ελληνικής οικογένειας μέσα από έρευνες – Αυξάνονται τα διαζύγια

Λιγότεροι γάμοι, περισσότερα διαζύγια και αρκετές οικογένειες χωρίς παιδιά σχηματίζουν το προφίλ της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας, η οποία φαίνεται, ωστόσο, ότι επιθυμεί παιδιά. Όμως πόσο εύκολο είναι να αποκτήσει παιδιά το μέσο ζευγάρι στην Ελλάδα υπό τις παρούσες συνθήκες;

Σύμφωνα με στοιχεία του χρηματοδοτούμενου από το ΕΛΙΔΕΚ (και υλοποιούμενου από τον ΕΛΚΕ του Παν. Θεσσαλίας) ερευνητικού Προγράμματος «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα», στη χώρα μας τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 λύνονταν 550-900 στους 10.000 γάμους, με τον αριθμό τους, ωστόσο, να αυξάνεται προοδευτικά στη συνέχεια.

Έτσι, λύνονταν αντίστοιχα 2.200-2.500 γάμοι στους 10.000 στη δεκαετία του 2000 και περισσότεροι από 2.500 στους 10.000 κατά τη διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης. Τα διαζύγια αυξήθηκαν στην Ελλάδα και σε απόλυτους αριθμούς, καθώς το 1990 ανέρχονταν σε 6.037, το 2000 σε 11.309 και το 2015 σε 15.600.

Μείωση στους γάμους

Σύμφωνα με επιπλέον στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ, μείωση παρουσιάζουν και οι γάμοι στη χώρα μας. Το 2020 ανήλθαν σε 31.475, παρουσιάζοντας μείωση κατά 33,2% σε σχέση με το 2019, κατά το οποίο είχαν πραγματοποιηθεί 47.137. Αυτή η μείωση υπήρχε, ωστόσο, και τα προηγούμενα χρόνια και δεν αποτελεί απόρροια μόνο της πανδημίας. Ο αριθμός των γάμων μειώθηκε από 62.195 το 1993 σε 50.138 το 2017, ενώ ένα σημαντικό στατιστικό είναι και το ότι η πλειοψηφία των νοικοκυριών στην Ελλάδα είναι πλέον μονοπρόσωπα.

25,2% των παντρεμένων ζευγαριών δεν έχουν παιδιά

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό των μονοπρόσωπων νοικοκυριών αυξήθηκε, μάλιστα, κατά 4% από το 2010 έως το 2017 φτάνοντας συνολικά στο 31% του συνόλου. Στις υπόλοιπες κατηγορίες που έχουν καταγραφεί, τα παντρεμένα ζευγάρια χωρίς παιδιά έχουν ποσοστό 25,2% επί του συνόλου των νοικοκυριών, τα παντρεμένα ζευγάρια με παιδιά 21,9% και τα ανύπαντρα ζευγάρια χωρίς παιδιά 15,7%.

Πόσα παιδιά γεννιούνται στη χώρα μας; Η χώρα μας έχει έναν από τους πιο ηλικιωμένους πληθυσμούς στην Ε.Ε.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το 2020, στην Ελλάδα είχαμε 84.767 γεννήσεις και 130.669 θανάτους, με τον δείκτη γονιμότητας στη χώρα μας να βρίσκεται στο 1,38 και να είναι απογοητευτικός, καθώς αποτελεί έναν από τους χαμηλότερους που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα στατιστικά αποδεικνύουν ότι είμαστε ένας γερασμένος λαός, καθώς ένας στους τέσσερις κατοίκους της χώρας μας είναι άνω των 65 ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ενώ το 2001 ποσοστό 14,5% του πληθυσμού ήταν άνω των 65 ετών, το 2011 το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 19,3% και το 2021 έχει φτάσει το 22,6%. Συνολικά, σύμφωνα με την Eurostat, η Ελλάδα έχει έναν από τους πιο ηλικιωμένους πληθυσμούς της ΕΕ.

Αρνητικό ρεκόρ κατέχει ο νομός Ευρυτανίας, με τα στατιστικά να δείχνουν ότι ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων (old-age dependency ratio), που, ουσιαστικά, αναφέρεται στο ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών σε σχέση με εκείνα που είναι 20-64 ετών, φτάνει στο 78,3%, ενώ και στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας τα αντίστοιχα ποσοστά ξεπερνούν το 40% έναντι 34,8% που είναι ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Θέλουν οι Έλληνες παιδιά; Δημογραφικό η μεγαλύτερη απειλή

Παρά τα απογοητευτικά στατιστικά, οι Έλληνες φαίνεται ότι θέλουν παιδιά, απλά κάποιες συνθήκες δεν τους επιτρέπουν να προχωρήσουν στην απόκτησή τους. Σύμφωνα με στατιστικά από σχετική έρευνα της διαΝΕΟσις, η μεγαλύτερη απειλή που αναγνωρίζουν οι Έλληνες για τη χώρα μας είναι, όντως, το δημογραφικό, ενώ θα ήθελαν να είχαν κατά μέσο όρο 2 με 3 παιδιά (2,6). Προβλήματα που έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια όπως η οικονομική κρίση, οι επιπλέον δυσκολίες που έφερε η πανδημία, το πρόσφατο κύμα ακρίβειας, αλλά και δύσκολες προκλήσεις στο κομμάτι της εργασίας, αλλά και της υποστήριξης, αναγκάζουν πολλά ζευγάρια να είναι εξαιρετικά επιφυλακτικά πριν πάρουν τη μεγάλη απόφαση.

Μαριάννα Ξανθοπούλου