Πρόταση της ΕΣΑμεΑ για Σχέδιο Δράσης στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου

Με επιστολή προς τον Περιφερειάρχη ν. Αιγαίου, Γ. Χατζημάρκο, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) και το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, επιθυμώντας να συνδράμουν την Πολιτεία στην ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη χώρα και σε περιφερειακό επίπεδο, απέστειλαν έναν Οδικό Χάρτη για την υλοποίηση της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου.

Στο πλαίσιο των απαιτήσεων της Σύμβασης, τον Σεπτέμβριο του 2019 η Επιτροπή του ΟΗΕ είχε προβεί σε εποικοδομητικό διάλογο με την αντιπροσωπία του ελληνικού κράτους ώστε να εξεταστεί ο βαθμός συμμόρφωσης του ελληνικού κράτους με τις διατάξεις της Σύμβασης. Απόρροια αυτού του εποικοδομητικού διαλόγου ήταν η δημοσίευση των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεων της Επιτροπής προς την Ελλάδα, στις οποίες επισημάνθηκαν τα σημεία εκείνα όπου το ελληνικό κράτος όφειλε να εργαστεί περαιτέρω, στο πλαίσιο τήρησης των δεσμεύσεων, ύστερα από τη κύρωση της Σύμβασης. Η δημοσίευση των Τελικών Παρατηρήσεων, σε συνδυασμό με τους διαρκείς αγώνες του αναπηρικού κινήματος, οδήγησαν το 2020 στην υιοθέτηση του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, που παρά τις όποιες αδυναμίες του, αναμφισβήτητα θέτει πλέον τα ζητήματα της αναπηρίας στη βάση μιας ολιστικής εθνικής προσέγγισης.

Ο ρόλος του Παρατηρητηρίου στην Περιφέρεια

Το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας, λαμβάνοντας υπόψη τον κρίσιμο ρόλο της τομεακής και περιφερειακής διάστασης των πολιτικών υλοποίησης της Σύμβασης, σχεδίασε και υλοποιεί τη δράση «Παροχή υποστήριξης στα επιμέρους σημεία αναφοράς (Υπουργεία και Περιφέρειες) για την ορθή εφαρμογή των απαιτήσεων της Σύμβασης και των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής σε Κεντρικό και Περιφερειακό Επίπεδο».

Στο επίπεδο των Περιφερειών, βασική εκροή της δράσης αποτελεί ο περιεκτικός Οδικός Χάρτης με συστάσεις, οδηγίες και κατευθύνσεις για την ορθή ενσωμάτωση και εφαρμογή των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής και των απαιτήσεων της Σύμβασης, στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας, μέσω της παροχής τεχνογνωσίας και πληροφόρησης για την ανάπτυξη περιφερειακών σχεδίων δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία κατά αντιστοιχία του Εθνικού Σχεδίου.

Διακρίσεις και αποκλεισμός

Σύμφωνα με τον Οδικό Χάρτη, η υφιστάμενη κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει ως εξής:

Πάνω από 6 στους 10 κάτοικους με σοβαρή αναπηρία (ηλικίας 18-64), βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας ή του αποκλεισμού ενώ τα 4 στα 10 νοικοκυριά με μέλη που χρήζουν φροντίδας ή υποστήριξης (λόγω αναπηρίας, χρόνιας πάθησης ή μεγάλης ηλικίας) αδυνατούν πλήρως να ανταπεξέλθουν στις εξειδικευμένες ανάγκες του/των ατόμου/ων (για παράδειγμα σε εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας, αποκατάστασης, εκπαίδευσης ή αγοράς τεχνικών βοηθημάτων).

Στο Νότιο Αιγαίο καταγράφεται επίσης ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά νοικοκυριών με μέλη που χρήζουν φροντίδας/υποστήριξης και τα οποία κάνουν χρήση δημόσιων υπηρεσιών φροντίδας ή βοήθειας κατ’ οίκον (10,7%) προκειμένου να καλύπτουν αυτές τις ανάγκες. Στην συντριπτική τους πλειονότητα, οι ανάγκες φροντίδας και υποστήριξης των μελών βαρύνουν πρωτίστως τα ίδια τα μέλη τους, τα οποία αντιμετωπίζουν σε πολύ υψηλό ποσοστό σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με την εναρμόνιση της οικογενειακής με την επαγγελματική και κοινωνική τους ζωή.

Σε ό,τι αφορά την εργασιακή απασχόληση, προκύπτει ότι μόνο τα 2 στα 10 άτομα με σοβαρή αναπηρία απασχολούνται, είτε ως μισθωτοί είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες, και μόνο το 22% αυτών των απασχολούμενων δηλώνουν ότι απολαμβάνουν εύλογες προσαρμογές, έστω και μερικώς, στην εργασία τους. Σε αυτόν τον τομέα αρνητικό αντίκτυπο έχει ενδεχομένως και η ψηφιακή ανισότητα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι με σοβαρή αναπηρία, με μόλις το 33,8% να έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο.

Σημαντικές ελλείψεις παρατηρούνται επίσης σε εκπαιδευτικές υποδομές και εξοπλισμό, στα τοπικά μέσα μεταφοράς και στα δημόσια κτήρια, σε υποδομές υγείας (που καλούνται να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες της τουριστικής περιόδου ), αλλά και σε κοινωνικές υποδομές οι οποίες πασχίζουν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι 4 στους 10 κατοίκους με σοβαρή αναπηρία αναφέρουν ανικανοποίητες ανάγκες υγείας τους τελευταίους 12 μήνες (το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των 13 Περιφερειών).

Τέλος, οι διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με αναπηρία, φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες, ενώ η έκταση των ανισοτήτων εντείνει το αίσθημα των πολιτών με σοβαρή αναπηρία ότι βιώνουν κάποιας μορφής αποκλεισμό.

Η εκπόνηση ενός Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης

Όπως αναφέρει η στρατηγική πρόταση της ΕΣΑμεΑ που έχει σαν στόχο να χρησιμεύσει ως αναλυτικός οδηγός για για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, το Σχέδιο Δράσης για την αναπηρία σε επίπεδο Περιφέρειας πρέπει να στοχεύει στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, στην ισότιμη συμμετοχή τους στην τοπική κοινωνία και οικονομία, στην ανάδειξη της σημασίας της ενσωμάτωσης αυτών για την τοπική βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και στην εξειδίκευση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας και της αρχής της προσβασιμότητας σε κάθε τομέα αρμοδιότητας της Περιφέρειας.

Μέσω της παραπάνω δράσης, ΕΣΑμεΑ και «Παρατηρητήριο» ευελπιστούν να συμβάλουν στο κρίσιμο έργο που καλείται να διαδραματίσει η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου σχετικά με την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην περιοχή και να εδραιωθεί μια σταθερή συνεργασία για την ορθή υλοποίηση των δεσμεύσεων της χώρας στα ζητήματα της αναπηρίας.