Τα νησιά απαλλάσσονται από τα απόβλητα

Το πρώτο Διεθνές Θεματικό Εργαστήριο με θέμα “Νησιά Μηδενικών Αποβλήτων", πραγματοποιήθηκε χθες, 4 Απριλίου 2023, από το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων (ΔΑΦΝΗ) σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP CEI-Greece, με τίτλο: «Εφαρμογή Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα». Το ολοκληρωμένο έργο LIFE έχει ως στόχο να συμβάλει στην εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, του Εθνικού Σχεδίου Πρόληψης Αποβλήτων και της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία στη χώρα μας. Συντονίζεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και υλοποιείται σε συνεργασία με 19 στρατηγικούς εταίρους. Στο πλαίσιο αυτού του έργου, θα αναπτυχθούν μελέτες για την εφαρμογή του πακέτου κυκλικής οικονομίας της ΕΕ σε πέντε ελληνικά νησιά διαφορετικού μεγέθους, δηλαδή την Αλόννησο, την Πάρο και την Αντίπαρο, την Τήνο και τη Σαντορίνη, μέσω της πιλοτικής επίδειξης κυκλικών σχημάτων διαχείρισης για διαφορετικά ρεύματα αποβλήτων.

Εκπρόσωποι ευρωπαϊκών φορέων όπως η Διάσκεψη των Απομακρυσμένων και Θαλάσσιων Περιφερειών της ΕΕ και τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Zero Waste Europe και ACR+, μετέφεραν τις εξελίξεις πολιτικής και χρηματοδότησης, ενώ εμπειρογνώμονες σε θέματα αποβλήτων, ΜΚΟ και αρχές από προηγμένα νησιά από την Ελλάδα, όπως η Τήλος, αλλά και από ολόκληρη την ΕΕ. μοιράστηκαν τις εμπειρίες, τις πρακτικές και τις στρατηγικές τους στη διαχείριση αποβλήτων, καθώς και επιτυχημένα παραδείγματα εφαρμογής έργων προς την κατεύθυνση “μηδενικών αποβλήτων”. Οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν απόψεις για καλές πρακτικές και για το πώς αυτές μπορούν να μεταφερθούν στη δική τους περιοχή, το πλαίσιο και τις ανάγκες τους. Στη συζήτηση συμμετείχαν η Aegean Rebreath, το Αμοργόραμα, η WWF Ελλάδος και πολλοί ακόμη περιβαλλοντικοί φορείς.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, διερευνήθηκε η δυναμική των νησιών να αποτελέσουν περιοχές εφαρμογής στρατηγικών μηδενικών αποβλήτων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες γεωγραφικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις και δυνατότητές τους. Η έντονη εποχικότητα των οικονομικών δραστηριοτήτων στο νησιωτικό χώρο, δεδομένης της επικέντρωσης αυτών στον τουρισμό, σε συνδυασμό με το αυξημένο μεταφορικό κόστος, την αδυναμία ανάπτυξης οικονομιών κλίμακας αλλά και συχνά την σύγκρουση χρήσεων γης και την αδυναμία χωροθέτησης κρίσιμων υποδομών, είναι ορισμένες από τις πτυχές που καθιστούν την διαχείριση αποβλήτων στα νησιά μια μεγάλη πρόκληση και αυξάνουν τις πιέσεις στα ευαίσθητα και μοναδικά νησιωτικά οικοσυστήματα. Σκοπός αυτού του εργαστηρίου ήταν τόσο το να εμπνεύσει τους νησιωτικούς Δήμους να ενισχύσουν την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων, ενεργοποιώντας τη σταδιακή μετάβαση των νησιωτικών κοινοτήτων σε βιώσιμες και κυκλικές , όσο και η ανταλλαγή καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το ολοκληρωμένο έργο LIFE-IP CEI-Greece

Με το έργο αναδεικνύεται μια νέα αντίληψη στον τομέα των αποβλήτων στη βάση των αρχών της κυκλικής οικονομίας, υιοθετώντας πρακτικές και αλλαγή συμπεριφοράς για την αύξηση του κύκλου ζωής των προϊόντων, την μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους και την αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης μέτρων για τα απόβλητα.

Οι δράσεις του έργου που θα υλοποιηθούν έως το 2027 είναι οι εξής:

◦ Εφαρμογή σε πέντε νησιωτικούς και ένα ορεινό δήμο (Δ. Πάρου, Αντιπάρου, Θήρας, Τήνου, Αλοννήσου και Ναυπακτίας) συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων που θα εφαρμόσουν στην πράξη την ιεράρχηση αποβλήτων και τη νέα νομοθετική δέσμη μέτρων για τα απόβλητα στη βάση των αρχών της κυκλικής οικονομίας.

◦ Δημιουργία Ολοκληρωμένων Πράσινων Σημείων σε δύο αστικούς δήμους (Δ. Αθηναίων και Θεσσαλονίκης), μετεξελίσσοντας τα Πράσινα Σημεία από κέντρα χωριστής συλλογής αστικών αποβλήτων και σε κέντρα επαναχρησιμοποίησης υλικών (έπιπλα, ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός, ρούχα, βιβλία, παιχνίδια, κλπ).

◦ Εφαρμογή σε πλήρη κλίμακα δικτύων συλλογής και διαχείρισης επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων σε μία περιφέρεια (Δυτ. Μακεδονίας) κι έναν αστικό δήμο (Δ. Αθηναίων), που θα αποτελέσουν πιλότους για την ανάπτυξη ανάλογων δικτύων στην ελληνική επικράτεια.

◦ Εφαρμογή του οικονομικού εργαλείου Πληρώνω-Όσο-Πετάω (ΠΟΠ) σε έναν αστικό δήμο (Δ. Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης), εφαρμόζοντας για πρώτη φορά στην πράξη ένα αποτελεσματικό σύστημα χρέωσης των δημοτών που προάγει τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και την ενίσχυση της ανακύκλωσης, προωθώντας παράλληλα την άμεση εφαρμογή σε άλλους δήμους της χώρας.

◦ Κατάρτιση του ειδικού προγράμματος για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων, παρακολούθηση της παραγωγής αποβλήτων τροφίμων σε εθνικό επίπεδο, ανάληψη δράσεων επίδειξης βέλτιστων πρακτικών μείωσης αποβλήτων τροφίμων, ανάπτυξη πλατφόρμας για την παρακολούθηση και διαχείριση της δωρεάς τροφίμων και δημιουργία φόρουμ για την προώθηση δράσεων πρόληψης και ιδιαίτερα εθελοντικών συμφωνιών.

◦ Ανάπτυξη τοπικών / περιφερειακών συμμαχιών για την κυκλική διαχείριση των αποβλήτων του τομέα αγροδιατροφής, καταγράφοντας την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης, αναπτύσσοντας κατάλληλη μεθοδολογία για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων και εκδίδοντας οδηγό για την εφαρμογή της κυκλικής διαχείρισής τους.

• Ανάπτυξη τεχνικών προδιαγραφών για την κυκλική οικονομία στα χρηματοοικονομικά εργαλεία, και ενσωμάτωση δεικτών μέτρησης της κυκλικής οικονομίας.

• Ανάπτυξη εθνικών δεικτών που θα αποτυπώνουν τα κύρια στοιχεία της κυκλικής οικονομίας της χώρας, έχοντας ως βάση αναφοράς το πλαίσιο παρακολούθησης που έχει διαμορφωθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, και δημιουργία παρατηρητηρίου κυκλικής οικονομίας με το οποίο θα παρακολουθείται σε συνεχή βάση η πορεία εξέλιξης της μετάβασης της χώρας στην κυκλική οικονομία.

• Ανάπτυξη προτύπων για τα δευτερογενή υλικά με σκοπό την υποστήριξη της επανεισαγωγής τους στην οικονομία με τη μορφή νέων πρώτων υλών και δημιουργία εθνικού διαδικτυακού αποθετηρίου για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε θέματα που άπτονται της κυκλικής οικονομίας.

• Οικοδόμηση δυναμικού και ευαισθητοποίηση φορέων και κοινού, κυρίως μέσω σεμιναρίων ειδικής θεματολογίας και εξ αποστάσεως κατάρτισης των ενδιαφερόμενων μερών, δημιουργίας Βιωματικού Πάρκου Ανακύκλωσης – Επιδιόρθωσης – Επαναχρησιμοποίησης και περιφερειακών και τοπικών εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης.