Από τη ST.E.R.N.A. έρχεται η εξοικονόμηση νερού στη Σίφνο

Ένα εναλλακτικό σχέδιο σκοπεύει να ενισχύσει την εξοικονόμηση του ύδατος και την αξιοποίηση του βρόχινου νερού στο νησί της Σίφνου. Ο λόγος για το σχέδιο ST.E.R.N.A (Strengthen – Engage – Raise awareNess – Activate), το οποίο εγκρίθηκε στην πρόσφατη Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Σίφνου, συνολικού προϋπολογισμού 50.000 ευρώ. Το καινοτόμο έργο αναμένεται να προσφέρει σημαντικά οφέλη στο νησί, ενώ για την επίτευξή του απαιτείται η συμμετοχή όλων των κατοίκων του.

Μ. Ναδάλη: “Με στόχο την ορθή διαχείριση των περιορισμένων υδάτινων πόρων”

Η δήμαρχος Σίφνου, Μαρία Ναδάλη, μίλησε στην “Κοινή Γνώμη” για αυτή την πρωτοβουλία και τη συμμετοχή του νησιού στην πρόταση ST.E.R.N.A., τονίζοντας πως “στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας που καταβάλλει ο Δήμος μας για την όσο το δυνατόν πιο ορθή διαχείριση των περιορισμένων υδάτινων πόρων, υποβάλλαμε στο ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ, μαζί με την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία ΟΧΙ ΠΑΙΖΟΥΜΕ, πρόταση η οποία αποσκοπεί στην ενδεικτική παρακολούθηση κτιριακών μονάδων του νησιού και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών. Οι ελλείψεις σε νερό, σε συνδυασμό με την ανομβρία και την αλλαγή της νοοτροπίας όσον αφορά στη χρήση του πολύτιμου αυτού αγαθού, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη συνεχούς επαγρύπνησης, της καταγραφής δεδομένων και της ενημέρωσης των πολιτών.”

Πλαίσιο και αναγκαιότητα του έργου για το νησί της Σίφνου

Η διασφάλιση της απρόσκοπτης, ασφαλούς και δίκαιης πρόσβασης σε υπηρεσίες ύδρευσης-αποχέτευσης αποτελεί έναν από τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το 2030. Με τον στόχο αυτό ευθυγραμμίζονται πολιτικές σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Οι πολιτικές αυτές όπως η Πράσινη Συμφωνία και τα σχετικά ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά της εργαλεία αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ενεργό συμμετοχή του πολίτη στην αντιμετώπιση της πρόκλησης. Στον νησιωτικό χώρο της Μεσογείου, όπου κατά τους θερινούς μήνες έχουμε αυξημένες ανάγκες σε νερό λόγω του τουρισμού, η πρόκληση της απρόσκοπτης πρόσβασης σε νερό είναι μεγάλη. Αυτό ισχύει και για το νησί της Σίφνου. Όπως αναφέρει διπλωματική εργασία της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ., “Η Σίφνος αποτελούσε ένα νησί πλούσιο υδατικά λόγω των γεωλογικών της σχηματισμών και άρα νησί με πλούσιο υπόγειο υδροφορέα. Η απουσία ενός σχεδίου διαχείρισης υδάτων για εξοικονόμηση και καλύτερη διαχείριση του νερού οδήγησε σε υπεράντληση και στη συνέχεια σε προβλήματα έλλειψης νερού.”

Η ιστορία της Σίφνου, με την συλλογή βρόχινου νερού

Η Σίφνος, από την άλλη μεριά, διαθέτει μια διαχρονική αν και φθίνουσα κουλτούρα συγκέντρωσης του βρόχινου νερού, αξιοποιώντας τα βασικά χαρακτηριστικά της σιφναίικης αρχιτεκτονικής: Άσπρα σπίτια με τις επίπεδες οροφές που συλλέγουν το βρόχινο νερό σε στέρνες και ξερολιθιές που συγκρατούν το νερό και το έδαφος. Επιπλέον, από έρευνα που ήδη έχει υλοποιήσει ο φορέας μας, διασώζονται μνήμες από το παρελθόν για απλές πρακτικές εξοικονόμησης ύδατος στην καθημερινότητα του Σιφναϊικου νοικοκυριού. Συνεπώς, η εξοικονόμηση ύδατος και η βελτίωση της διαχείρισης του υδάτινου ισοζυγίου σε επίπεδο μονάδας (οικίας, δημόσιου κτιρίου, επαγγελματικού χώρου) είναι κάτι που υπάρχει στην παράδοση του νησιού. Μπορεί να ξαναέρθει στην καθημερινή πρακτική του πληθυσμού, με τη χρήση νέων τεχνολογιών τηλε-παρακολούθησης και διαχείρισης του ισοζυγίου, με μικρές κτιριακές παρεμβάσεις (πχ. επέκταση στερνών) και υποδομές και βεβαίως με την δημιουργία πλαισίου ευαισθητοποίησης και κινήτρων.

Τι πετυχαίνεις με τη διαχείριση του ύδατος

Βελτιώνοντας την διαχείριση του ύδατος (συλλογή βρόχινου νερού, αποθήκευση, κατανάλωση) σε επίπεδο μονάδας, μειώνονται οι απαιτήσεις από το κεντρικό δίκτυο ύδρευσης του νησιού, κάτι που σήμερα είναι βασικό για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος επάρκειας του συστήματος ύδρευσης και των υδάτινων πόρων που αξιοποιεί. Επιπλέον, η εξοικονόμηση νερού και η βελτίωση της αποκεντρωμένης διαχείρισης του υδάτινου ισοζυγίου, δηλαδή αυτής που γίνεται σε επίπεδο μονάδας (οικίας, δημόσιου κτιρίου, επαγγελματικού χώρου) είναι ζητούμενο για όλο το χρόνο και όχι μόνο για τους (θερινούς) μήνες οριακής λειτουργίας του συστήματος ύδρευσης, δεδομένης της κλιματικής αλλαγής και συγκεκριμένα, του αυξανόμενου φαινομένου ξηρασίας που συνεπάγεται μείωση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων του νησιού και της ανάγκης μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος και άρα των ενεργοβόρων λειτουργιών του κεντρικού συστήματος ύδρευσης (αφαλάτωση και άντληση). Μειώνοντας τις ανάγκες από το κεντρικό σύστημα μειώνεται και η ενέργεια που το σύστημα δαπανά και άρα το ανθρακικό του αποτύπωμα.

Το έργο ST.E.R.N.A

Κύριος στόχος του έργου είναι η εξοικονόμηση του ύδατος και η βέλτιστη διαχείριση του υδατικού ισοζυγίου (συλλογή βρόχινου νερού, υδροδότηση από το κεντρικό σύστημα ύδρευσης, αποθήκευση, κατανάλωση) σε επίπεδο υδρευόμενης κτιριακής μονάδας. Σκοπός είναι με αυτόν τον τρόπο να μειωθούν οι ανάγκες υδροδότησης από το κεντρικό σύστημα ύδρευσης του νησιού και από τους υδάτινους πόρους που αυτό αξιοποιεί, να εξομαλυνθούν οι αιχμές στη ζήτηση που δημιουργούν την πτώση της πίεσης στο δίκτυο τους θερινούς μήνες και, δευτερευόντως, να μειωθεί το ανθρακικό αποτύπωμα της λειτουργίας του κεντρικού συστήματος.

Που αποσκοπεί το έργο

Συνοπτικά, το έργο ST.E.R.N.A. ενεργοποιεί τον σύγχρονο Σιφναίο πολίτη, επισκέπτη και επαγγελματία να διαχειρίζεται το νερό με βιώσιμο τρόπο και εξοπλίζει τον χώρο του κατάλληλα ώστε να βελτιστοποιήσει τη χρήση της στέρνας και της δεξαμενής του. Το έργο χτίζει πάνω στη παράδοση του νησιού γύρω από την εξοικονόμηση νερού και τους τρόπους συλλογής βρόχινου νερού και κυκλικής οικονομίας σε επίπεδο νοικοκυριού. Επαναφέρει αυτές τις πρακτικές με σύγχρονο τρόπο (νέες τεχνολογίες και μεθόδους) στη ζωή ενός τόπου που τις έχει ανάγκη μα διαρκώς απομακρύνεται από αυτές. Δοκιμάζει και μετρά την αποτελεσματικότητά τους εφαρμόζοντάς τις σε 10 κτίρια και δημιουργεί μια κοινότητα πολιτών, που στηρίζει επιστημονικά-τεχνικά και με τους οποίους συν-σχεδιάζει την επέκταση του έργου.

Ευαισθητοποίηση και Βιωσιμότητα

Βασικός στόχος του έργου ST.E.R.N.A είναι να ενισχύσει την εξοικονόμηση του ύδατος και την αξιοποίηση του βρόχινου νερού στο νησί. Προς αυτή τη κατεύθυνση, δίνει σε ιδιοκτήτες των 10 επιλεγμένων κτιρίων του νησιού (κατοικιών, δημοσίων κτιρίων, σχολείων, ξενοδοχείων) τη δυνατότητα τηλε-παρακολούθησης της καθημερινής τους εξοικονόμησης και επιστημονική-τεχνική στήριξη για τον σχεδιασμό αύξησης των επιδόσεών των κτιρίων αυτών. Ο σχεδιασμός αυτός εμπεριέχεται στο Τοπικό Σχέδιο Δράσης που αφορά το ευρύτερο τοπικό κοινωνικό σύνολο, καθώς περιλαμβάνει οδικό χάρτη βιώσιμης επέκτασης του προγράμματος των 10 κτιρίων και σε άλλα κτίρια του νησιού.

Με βάση τα κριτήρια αυτά θα επιλεγούν 10 κτίρια που διαθέτουν στέρνες ή/και δεξαμενές. Τα κτίρια θα είναι σχολεία και άλλα δημόσια κτήρια, καθώς και ξενοδοχεία και άλλα ιδιωτικά κτίρια (κατοικίες, επιχειρήσεις). Η ομάδα του ST.E.R.N.A και οι ιδιοκτήτες/διαχειριστές των κτιρίων αυτών θα παρακολουθούν το ισοζύγιο υδροδότησης - συλλογής βρόχινου νερού - αποθήκευσης - κατανάλωσης νερού σε κάθε ένα από αυτά τα 10 κτίρια κατά τη διάρκεια του συνολικού έργου. Σε ένα επιλεγμένο κτίριο, κατά προτίμηση δημόσιο, θα υλοποιηθεί πιλοτικά αρχιτεκτονική/υδραυλική επέκταση & υδραυλική ενίσχυση της υπάρχουσας στέρνας.