Απαραίτητη όσο πότε η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στη Μύκονο

Πλησιάζει το πολυσυζητημένο συνέδριο για τον τουρισμό που θα πραγματοποιηθεί στη Μύκονο στα μέσα Νοεμβρίου και έχει ανακοινωθεί ήδη από το καλοκαίρι. Το συνέδριο καλύπτει μεγάλο εύρος θεμάτων για τους τρόπους με τους οποίους ο τουρισμός έχει αλλάξει ριζικά τις νησιώτικες κοινωνίες και τα Κυκλαδίτικα περιβάλλοντά. 

«Η Βιωσιμότητα των νησιών στο επίκεντρο» είναι ο τίτλος του συνεδρίου που θα λάβει χώρα στις 18-19 Νοεμβρίου 2023 στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο. Η πρωτοβουλία της διοργάνωσης ανήκει το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Μυκόνου Π.Α.Κ.Ο "Γ.ΑΞΙΩΤΗΣ". Το συνέδριο θα υλοποιηθεί με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Βιώσιμου Τουρισμού και Πολιτισμού (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) και του Εργαστηρίου Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Συντονίστρια του συνεδρίου θα είναι η κοινωνική ανθρωπολόγος Δέσποινα Νάζου.

Το αντικείμενο του συνεδρίου

Ο τουρισμός είναι χωρίς αμφιβολία μια από τις πιο σημαντικές κοινωνικές δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας. Από οικονομική σκοπιά, ο τουρισμός έχει τεράστια σημασία και αναγνωρίζεται ως ο σημαντικότερος πάροχος συναλλάγματος και απασχόλησης (Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΕ). Εκτός από την οικονομική του αξία, ο τουρισμός έχει υποστηριχθεί, ότι συμβάλλει στην ευημερία των ατόμων παρέχοντάς τους διακοπές "ψυχικής αποκατάστασης" που ικανοποιούν πολλές ανθρώπινες ανάγκες. Ο τουρισμός είναι επίσης γνωστός για τη συμβολή του στη διατήρηση των τοπικών ή εθνικών πολιτισμών σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση είναι αναμφισβήτητα μια δύναμη πολιτιστικής ομογενοποίησης.

Ωστόσο, παρά τις θετικές συμβολές του, το γεγονός ότι επιφέρει μεγάλες αλλαγές και μετασχηματισμούς στις οικονομίες και στο περιβάλλον των τόπων που αναπτύσσεται, θέτει τον τουρισμό στο επίκεντρο ενός μεγάλου προβληματισμού για το είδος της ανάπτυξης που έλαβε χώρα τις προηγούμενες δεκαετίες αλλά και αυτή που θα εμφανιστεί στο μέλλον τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Με βάση την παραπάνω θέση και με όρους μια κριτικής προσέγγισης ο τουρισμός κατασπαταλά τους περιορισμένους κοινοτικούς πόρους για τους σκοπούς μιας αλόγιστης ανάπτυξης και εμπορευματοποιεί τη γη. Η αειφόρος/βιώσιμη ανάπτυξη χρησιμοποιείται ως μια εναλλακτική έννοια και με πολλαπλές εφαρμογές και πρακτικές διαστάσεις ώστε να αντιμετωπιστούν πολλές από τις αρνητικές συνέπειες της τουριστικοποίησης. Ως έννοια αναφέρεται σε μια «ισορροπία» ή «σοφή» χρήση στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η εκμετάλλευση των φυσικών και κοινωνικών πόρων.

Σημαντικές παρουσίες στο συνέδριο

Στο κάλεσμά της Π.Α.Κ.Ο "Γ.ΑΞΙΩΤΗΣ" ανταποκρίθηκαν καταξιωμένοι επιστήμονες με μεγάλη ερευνητική εμπειρία και επιστημονική γνώση, εκπρόσωποι κρατικών φορέων αλλά και εκπρόσωποι από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών ώστε να αναδειχθεί η πολυφωνία και ο πλουραλισμός των δράσεων, των απόψεων και των προσεγγίσεων για αυτή τη νησιωτική περιφέρεια και ακολούθως να βοηθήσουν στη σύνθεση προτάσεων για το μέλλον στις Κυκλάδες. 

Μεταξύ άλλων στο συνέδριο θα δώσουν το "παρών" οι Π. Τσάρτας (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Εργαστήριο Βιώσιμου Τουρισμού και Πολιτισμού), Γ. Σπιλάνης (Πανεπ. Αιγαίου, Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης), Ε. Σαραντάκου (Πανεπ. Δυτικής Αττικής), Γ. Δρίνης ( ΥΠ. Πολιτισμού, Τμήμα Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων), Μ. Ευαγγελίδου (Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού), Β. Τσίρκα (Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου), Δ. Βαγιανός (Save IOS), N. Aναστασόπουλος ( Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), Φ. Χανιώτη (εφημ. Η Μυκονιάτικη), Δ. Νάζου (Πανεπ. Κρήτης), Ι. Γαβριήλ ( MKO «Αμπασάδα» Τήνος), Δ. Μπούρας (ντοκιμαντέρ «Being an Islander»), Σ. Λεκάκης (Πανεπ. του Newcastle/ MKO Monumenta), Δ. Γαβαλάς (ΜΚΟ Κίνηση Πολιτών για Ελεύθερες Παραλίες), Δ. Κονδυλάτου (ταινία «Στη σκιά της Σεζόν»), Κ. Κωνσταντίνου (Πάντειο), Α. Μητροπούλου (Πανεπ. Αιγαίου, Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης ), Μ. Θέμου και Μ. Μάρκου (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο).

Σχολιαστές και συντονιστές των συνεδριών και των Στρογγυλών Τραπεζιών (μέχρι στιγμής) θα είναι οι, I. Παπασπύρου (σκηνοθέτης, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Mykonos Art Festival), M. Μωράκης (ζωγράφος, καθηγητής στα εικαστικά τμήματα της ΚΔΕΠΑΜ) και Δ. Παπαδημητρίου (φιλόλογος, διδάκτωρ Πανεπ. Πατρών, διδάσκων στο ΕΑΠ), ενώ σύντομα θα ανακοινωθεί και το πρόγραμμα όπως και οι περιλήψεις των παρουσιάσεων και τα βιογραφικά των συμμετεχόντων, καθώς και ενδεικτική βιβλιογραφία. 

Α. Καμμή: "Πως οδηγηθήκαμε από το παρελθόν στο παρόν και πως σκοπεύουμε να σχεδιάσουμε το μέλλον"

Η πρόεδρος του Π.Α.Κ.Ο. "Γ.ΑΞΙΩΤΗΣ", Άννα Καμμή, είχε μιλήσει στην "Κοινή Γνώμη" για το σημαντικό αυτό συνέδριο και μεταξύ άλλων, είχε αναφέρει, πως "θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε μία πολύ κρίσιμη καμπή γενικότερα και η Μύκονος αλλά και ο τουρισμός. Είναι μία ειλημμένη απόφαση του διοικητικού Συμβουλίου μας, έπειτα από δική μου πρόταση εισήγηση, που και τότε ήταν επίκαιρη αλλά ειδικά τώρα και έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα γεγονότα αυτού του καλοκαιριού, θεωρούμε ότι είναι ακόμα πιο πολύ επίκαιρο για να δούμε που βρισκόμαστε και ποια είναι τα αποτελέσματα του υπερτουρισμού σε μικρές κοινωνίες και σε μικρούς τόπους όπως το νησί μας και να δούμε πως οδηγηθήκαμε από το παρελθόν στο παρόν και πως σκοπεύουμε να σχεδιάσουμε το μέλλον.” 

"Να πάρουμε τις αποφάσεις μας ως τόπος, για το τι θέλουμε να κάνουμε"

Για τους λόγους που το φετινό καλοκαίρι έκρινε απαραίτητο ένα τέτοιο συνέδριο, είχε μιλήσει στην συνέχεια η κ. Καμμή, τονίζοντας πως “αυτό που μας προβληματίζει είναι ότι σε μικρόκοσμους όπως τα νησιά μας ο υπερτουρισμός έχει αρνητικές συνέπειες ειδικά στο περιβάλλον και στην αειφόρο ανάπτυξη του τόπου. Αυτό είναι το γεγονός που μας έκανε κυρίως να το σκεφτούμε για να το εξετάσουμε σε μία επιστημονική βάση και από εκεί και πέρα να πάρουμε τις αποφάσεις μας ως τόπος, για το τι θέλουμε να κάνουμε. Μπορούν να μπουν κάποιοι περιορισμοί στον υπερτουρισμό και να μπορεί να ελέγχεται μία κατάσταση και στην δόμηση, που έχει ξεφύγει, και στην εκμετάλλευση των παραλιών και στην καταπάτηση του δημοσίου χώρου, γιατί αυτά είναι ενέργειες που κάνουν κάποιοι μεμονωμένοι επιχειρηματίες, που μπορεί οι ίδιοι να επωφελούνται περιστασιακά αλλά στο τέλος χάνουμε όλοι και χάνει και ο τόπος.”

Τα βασικά προβλήματα που θα αναλυθούν

Προβλήματα και ανεπάρκειες στις υποδομές, περιβαλλοντικές καταστροφές, εξάντληση φυσικών πόρων, αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές υπερ- και παρα-βάσεις, αυθαίρετη δόμηση, εισαγωγή ξένων επενδυτών, μεγάλων πολυεθνικών και κεφαλαίων και απώλεια της γης από τις τοπικές κοινωνίες. Ανεπαρκή χάραξη πολιτικών από την κεντρική κυβέρνηση και αδύναμες τοπικές Αρχές στην επιβολή φίλτρων προστασίας τόσο του φυσικού όσο και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Νέα σκληρά εργασιακά πλαίσια και κοινωνικο-οικονομικές κατηγορίες πληθυσμού εμφανίστηκαν παράλληλα με την αυξημένη κινητικότητα ομάδων και ανθρώπων που ήρθαν να κατοικήσουν στα νησιά. Από την άλλη πλευρά αιτήματα και πρωτοβουλίες για βιώσιμη ανάπτυξη που εκφράστηκαν από πολλές Κυκλαδίτικες κοινωνίες, επίσης δεν τελεσφόρησαν.

Πολλές μελέτες και έρευνες στο ευρύ φάσμα των τουριστικών σπουδών, των σπουδών περιβάλλοντος και των σπουδών χωρικού σχεδιασμού που εκπονήθηκαν από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα για τον Κυκλαδίτικο κόσμο και τις μικροκοινωνίες του μετά την έλευση του μαζικού τουρισμού τον 20ό αι. στοιχειοθετούν τους παραπάνω ισχυρισμούς. Με άξονα όλα όσα προαναφέρθηκαν, πρόκειται να πραγματοποιηθεί ένα διήμερο διεπιστημονικό συνεδριο όπου θα αναπτυχθούν πολλά από τα ζητήματα που απασχολούν τα Κυκλαδονήσια σήμερα και με σκοπό να διαμορφωθεί ένα συνοπτικό περίγραμμα της τουριστικής πορείας του νομού ώστε να αρθρωθούν προτάσεις βιωσιμότητας των νησιωτικών μικρόκοσμων για το μέλλον.