Ένας καθηγητής πίσω από το μουσείο επιστημών στην Τήνο

Αναμφίβολα η γνώση δεν θα πρέπει παραμένει στη θεωρία και στη "στεγνή" αποτύπωση των βιβλίων, αλλά να συνδυάζεται με την πράξη. Μάλιστα, όταν υπάρχουν καθηγητές που καταφέρνουν να το πετύχουν, οδηγούν τη μάθηση σε ένα άλλο επίπεδο. Ένας από αυτούς είναι ο πρώην πρόεδρος της κοινότητας Πανόρμου Τήνου και συνταξιούχος καθηγητής Φυσικής, Ηλίας Τζαβελόπουλος, ο οποίος εδώ και κάποια χρόνια έχει αναγάγει τη θεωρία σε πράξη, μέσα από τα έργα του.

Πριν κάποιους μήνες πραγματοποίησε μία εξαιρετικής σημασίας πρωτοβουλία, με τον ίδιο να δωρίζει τρία έργα επιστήμης της Αρχαίας Ελλάδας, τα οποία τοποθετήθηκαν, μετά από απόφαση της Σχολικής Επιτροπής του Δήμου Τήνου, στο Δημοτικό Σχολείο του Πύργου. Τα έργα, που δώρισε και επιμελήθηκε ο ίδιος, είχαν θέμα την αρχαία ελληνική επιστήμη. Σκοπός των έργων αυτών, όπως λέει ο κ. Τζαβελόπουλος, δεν είναι να κάνουν επιστήμονες τα παιδιά του Δημοτικού, αλλά να προβληματίσουν έστω και οπτικά μικρούς και μεγάλους και να υπογραμμίσουν την ύπαρξη της επιστήμης στην Αρχαία Ελλάδα που πρώτη στην ιστορία δέχτηκε ότι η φύση νομοκρατείται και τοποθέτησε τα πρώτα φιλοσοφικά ερωτήματα στον ανθρώπινο πολιτισμό.

Ο Ηλίας Τζαβελόπουλος, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" για τους λόγους που τον έκαναν να αρχίσει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, αλλά και για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι μαθητές τον ίδιο και τα έργα που κοσμούν τα σχολεία.

Ποια ήταν η αφορμή που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τις συγκεκριμένες κατασκευές και πως νιώθετε κάθε φορά που ολοκληρώνετε ένα έργο;

Αφού εργάστηκα ως καθηγητής φυσικής για 40 χρόνια, στη συνέχεια εκλέχθηκα πρόεδρος Κοινότητας Πανόρμου Τήνου από το 2007 έως και το 2010. Μετά την κατάργηση των κοινοτήτων  από το σχέδιο Καλλικράτης, το άγχος μου ήταν τι θα έκανα για να γεμίσω δημιουργικά το χρόνο μου. Έτσι δημιούργησα το υπαίθριο μουσείο «Δημιουργική Ουτοπία» με 70 θέματα αρχαίας ελληνικής επιστήμης και τεχνολογίας.  Έφτιαξα και δώρισα στα χωριά της πρώην Κοινότητας Πανόρμου όπως και στο Δημοτικό Σχολείο του Πύργου Τήνου 8 έργα με θέματα: 1ο . Πώς ο Ερατοσθένης το 240 π.Χ. υπολόγισε την ακτίνα της Γης με ένα μπαστούνι και ένα πηγάδι. 2ο . Το θέμα της Χρυσής Τομής και η μαθητικοποίησή της από τον Πυθαγόρα περίπου το 550 π.Χ. 3ο . Πώς ο Θαλής το 580 π.Χ. υπολόγισε τις ημέρες του έτους σε 365. 4ο . Τα τρία άλυτα προβλήματα της αρχαιότητας (α. τετραγωνισμός του κύκλου, β. τριχοτόμηση της γωνίας, γ. δήλιο πρόβλημα). 5ο . Ένα αναλημματικό ηλιακό ρολόι διαδραστικής μορφής όπου ο μαθητής συμμετέχει πηγαίνοντας πάνω στο μήνα που διανύουμε και η σκιά του δείχνει την αστρική ώρα. 6ο. Ένα ανεμολόγιο με τα ονόματα των ανέμων. Τα θέματα αυτά που δεν διδάσκονται, κρύβουν μια τεράστια γοητεία και έχουν γίνει αντικείμενο όλων των μεγάλων πανεπιστημίων του κόσμου. Μέσα από αυτόν τον χώρο μου δίνεται η ευκαιρία να διδάξω μαθητές και φίλους και να τους παρουσιάσω το μεγαλείο των αρχαίων Ελλήνων. 

Τι συναίσθημα σας προκαλεί η αντίδραση των μαθητών και των εκπαιδευτικών όταν τους παρουσιάζετε τα έργα σας και ποιες είναι οι αντιδράσεις τους που τα βλέπουν καθημερινά στο σχολείο τους;

Μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση η προσήλωση με την οποία παρακολουθούν τα θέματα αυτά οι μαθητές και οι ενήλικες. Από τους μικρούς μαθητές δεν έχουμε την απαίτηση να αντιληφθούν το θεωρητικό μέρος του προβλήματος. Όμως ρουφούν τις εικόνες σαν σφουγγάρια που μένουν στη μνήμη τους. Έτσι αργότερα όσοι θέλουν, μπορούν να ασχοληθούν και πάνω από όλα να γνωρίζουν ότι τα προβλήματα αυτά υπάρχουν λυμένα εδώ και 2.500 χρόνια από τους προγόνους μας. 

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια και αν οι δράσεις σας θα επεκταθούν και εκτός Τήνου;

Ως συνταξιούχος είμαι τυχερός που βρήκα να χρησιμοποιώ εποικοδομητικά τις ελεύθερες ώρες μου με δημιουργικό τρόπο κατά τη γνώμη μου. Έτσι ασχολούμαι με ξεναγήσεις σε μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως και ομιλίες στην Αθήνα, τους δε καλοκαιρινούς μήνες στο Πνευματικό Κέντρο Πανόρμου Τήνου και σε διάφορους συλλόγους. Επίσης, δέχομαι επισκέψεις στο μουσείο μου από τουρίστες Έλληνες και ξένους,  που ομολογώ ότι φεύγουν γοητευμένοι.  

Ποιος είναι ο Ηλίας Τζαβελόπουλος

Ο Ηλίας Τζαβελόπουλος γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου. Σπούδασε φυσικός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε το Μεταπτυχιακό τμήμα της Μετεωρολογίας και το παιδαγωγικό τμήμα της Σχολής ΣΕΛΕΤΕ. Επί  35 χρόνια εργάστηκε ως καθηγητής στα φροντιστήρια ΣΠΟΥΔΗ τα οποία ίδρυσε και διεύθυνε ο ίδιος στη Ν. Φιλαδέλφεια και Ν. Χαλκηδόνα με τον Παναγιώτη Καρακαξίδη. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών. Από την περίοδο των φοιτητικών του χρόνων συμμετέχει ενεργά στην κοινωνική και πολιτική ζωή της Αθήνας και της Τήνου. 

Ήταν παντρεμένος με την αείμνηστη Άννα Δημητροκάλη, φιλόλογο και έχει δυο παιδιά, την Κατερίνα, διδάκτορα κλασικής αρχαιολογίας, φιλόλογο στη Μέση Εκπαίδευση και τον Γρηγόρη, οικονομολόγο, διευθυντή σε αυστριακή εταιρεία. Η ζωή του στην Αθήνα όχι μόνο δεν τον απέκοψε από τις τηνιακές του ρίζες, αλλά τον ώθησε να ασχοληθεί με τις ανάγκες και τα προβλήματα του τόπου του και το 2006 εξελέγη Πρόεδρος της Κοινότητας Πανόρμου με ποσοστό 63%. Το 2010 με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης, όταν η αυτόνομη πορεία της Κοινότητας διακόπηκε, ο ίδιος συνέχισε να προσφέρει μέσα από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Τήνου ως σύμβουλος. Τέλος, διετέλεσε Αντιπρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής της Σχολής Καλών Τεχνών Πύργου Τήνου. 

Το 2012 δημιούργησε σε κτήμα του στον Πύργο ένα υπαίθριο ιδιωτικό μουσείο, αφιερωμένο στην επιστήμη και τεχνολογία της αρχαίας Ελλάδας. Μελετώντας τα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων κατασκεύασε 70 έργα από μάρμαρο και μπρούντζο που απεικονίζουν με τρόπο απλό και εύληπτο τα θέματα που απασχόλησαν και τις απαντήσεις που έδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες στα μεγάλα ερωτήματα του ανθρώπου. Σήμερα ασχολείται με κατασκευές ηλιακών ρολογιών και άλλων επιστημονικών θεμάτων που δωρίζει σε χωριά και σε σχολεία του νησιού. Επίσης συμμετέχει σε επιστημονικές ομιλίες και συνέδρια εντός και εκτός Τήνου.