Ολοταχώς για ρεκόρ ζέστης το 2024

Έχουμε μπει για τα καλά σε μια θερμή εποχή, με αλλεπάλληλους καυτούς μήνες και ολοένα πιο ζεστά έτη. Η ευρωπαϊκή υπηρεσία για την κλιματική αλλαγή Copernicus ανακοίνωσε πως, σύμφωνα με όλες τις μέχρι τώρα ενδείξεις, το 2024 θα είναι το πιο ζεστό έτος στον πλανήτη, τουλάχιστον από τότε που υπάρχουν στοιχεία. Εάν η εκτίμηση επιβεβαιωθεί, το 2024 θα πάρει τα σκήπτρα από το 2023, που είχε καταγραφεί ως η πιο θερμή χρονιά. Δεύτερη συνεχόμενη χρονιά με θερμοκρασίες ρεκόρ θα είναι ένα καυτό… back to back, όχι και τόσο ευχάριστο.

Την ανησυχητική εικόνα ενισχύει το γεγονός ότι μέχρι τώρα τα πέντε έτη με την υψηλότερη θερμοκρασία παγκοσμίως σημειώθηκαν μετά το 2016! Συγκεκριμένα, κατά σειρά υψηλής θερμότητας ήταν το 2023, το 2016, το 2020, το 2019 και το 2017. Ηδη το 2023 η μέση θερμοκρασία είχε ξεπεράσει κατά 1,48 βαθμό Κελσίου (°C) τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής στον 19ο αιώνα, σχεδόν καλύπτοντας τον στόχο που έχει θέσει η Διάσκεψη του Παρισιού για περιορισμό της ανόδου μέχρι τον 1,5 °C, αποκαλύπτοντας πως η μέχρι τώρα πολιτική για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής δεν έχει αποδώσει.

Ο φετινός Ιούλιος είχε απειροελάχιστα πιο χαμηλές θερμοκρασίες από τον Ιούλιο του 2023, που παραμένει ο πιο θερμός. Ωστόσο, η υπηρεσία Copernicus σημειώνει πως τους 13 μήνες που προηγήθηκαν σημειώνονταν αλλεπάλληλα ρεκόρ ζέστης. Ο Ιούλιος του 2024 ήταν ο δεύτερος πιο θερμός από τότε που υπάρχουν στοιχεία, με τη μέση θερμοκρασία της ατμόσφαιρας στους 16,91 °C, δηλαδή 1,48 βαθμό πάνω από τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής και 0,68 βαθμό πάνω από την κλιματική τιμή της περιόδου 1991-2020 για τον Ιούλιο. Σημειωτέον πως εντός του φετινού Ιουλίου σημειώθηκαν οι δύο πιο θερμές ημέρες στον πλανήτη από τότε που υπάρχουν στοιχεία (στις 22 και 23 Ιουλίου 2024).

Παρά τη μικρή υποχώρηση τον Ιούλιο, οι επιστήμονες της Copernicus εκτιμούν πως το 2024 θα σπάσει το ρεκόρ του 2023 και θα γίνει η πιο θερμή χρονιά στα χρονικά. Ηδη το πρώτο εξάμηνο του 2024 συνολικά είναι αρκετά πιο θερμό από αυτό του 2023 και θεωρείται πολύ δύσκολο να ανατραπεί αυτή η τάση.

Καταστροφικές συνέπειες

«Το κλίμα μας συνεχίζει να θερμαίνεται. Οι καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής άρχισαν πολύ πριν από το 2023 και θα συνεχιστούν ώσπου οι παγκόσμιες εκπομπές που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου φθάσουν στο μηδέν», τόνισε η Σαμάνθα Μπέρτζες, υποδιευθύντρια της υπηρεσίας κλιματικής αλλαγής Copernicus. «Ο κόσμος πάει να γίνει υπερβολικά καυτός», σχολίασε η Σελέστε Σάουλο, αντιπρόεδρος του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού.

Τον προηγούμενο μήνα, εξάλλου, υπήρχαν πολλές σοβαρές συνέπειες που συνδέονται με την κλιματική κρίση. Κύματα παρατεταμένου καύσωνα έπληξαν την κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο. Τρομερές πλημμύρες προκάλεσαν καταστροφές σε Πακιστάν, Ινδία και Κίνα. Μεγα-πυρκαγιές σάρωσαν την Καλιφόρνια. Ιδιαίτερα θερμοί ήταν (και) τον Ιούλιο οι ωκεανοί, που απορροφούν μεγάλο μέρος της θερμότητας που παράγεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια των θαλασσών τον Ιούλιο ήταν 20,88 βαθμούς Κελσίου, η δεύτερη υψηλότερη τιμή που καταγράφηκε μήνα Ιούλιο. Το ενδιαφέρον είναι πως οι θερμοκρασίες παραμένουν υψηλές παρότι ολοκληρώθηκε το φαινόμενο Ελ Νίνιο, που προκαλεί συνθήκες αυξημένης θερμότητας.

Στην Ελλάδα

Από τις αρχές του καλοκαιριού, στην Ελλάδα έχουμε μπει στον θερμοθάλαμο. Ο Ιούνιος ήταν ακραία ζεστός σε πολλές περιοχές της χώρας. Σε πανελλαδικό επίπεδο ήταν ο δεύτερος πιο θερμός Ιούνιος από το 2010. Στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο καταγράφηκαν πολύ μεγάλες θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας, με τις μέσες μηνιαίες τιμές να κυμαίνονται έως και 4,8 °C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Ειδικά στην Αθήνα, ο φετινός Ιούνιος ήταν ο πιο ζεστός από το 1860, σύμφωνα με το ιστορικό αρχείο του μετεωρολογικού σταθμού του Αστεροσκοπείου στο Θησείο.

Ο Ιούλιος του 2024, σύμφωνα με την ανάλυση της ομάδας meteo.gr του Αστεροσκοπείου Αθηνών, ήταν ο θερμότερος στα χρονικά των καταγραφών για την Ελλάδα. Ο φετινός Ιούλιος ξεπέρασε κατά 2,9 °C τη μέση τιμή της περιόδου 1991-2020 και κατά + 0,3 °C τον μέχρι πρότινος θερμότερο Ιούλιο του 2012. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν καταγραφεί οι τρεις από τους τέσσερις θερμότερους Ιούλιους στην Ελλάδα τα τελευταία τουλάχιστον 80 χρόνια. Οι πιο έντονες θετικές αποκλίσεις στην Ελλάδα καταγράφηκαν στα βόρεια και στα δυτικά, καθώς και στα μεγάλα αστικά κέντρα (φαινόμενο αστικής θερμικής νησίδας λόγω τσιμεντοποίησης). Ανάλογη –και συχνά πιο οξυμένη– ήταν η κατάσταση και στα Βαλκάνια και σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φέτος τον Ιούλιο, με θερμοκρασίες 3-4 °C πάνω από την κλιματική τιμή 1991-2020.

Μια και τα αλλεπάλληλα καυτά έτη συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, δεν πρέπει να θεωρούνται «ουρανοκατέβατα» αλλά να γίνονται κατανοητές οι αιτίες των προβληματικών συνθηκών που διαμορφώνονται. Βασικό στοιχείο αποτελούν οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου, που προκαλούνται κυρίως από την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Αυτή την περίοδο, οι συγκεντρώσεις CO2 κινούνται στα 425 μέρη στο εκατομμύριο στην ατμόσφαιρα, από 380 που ήταν το 2006. Οσο η καύση ορυκτών καυσίμων εξακολουθεί να κυριαρχεί και το οικονομικό σύστημα κινείται με τη λογική business as usual, τότε οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα γίνονται όλο και πιο καυτές.