"Το ψηφιδωτό είναι αρχιτεκτονική"

Τα ψηφιδωτά αποτελούν για εκείνον μία από τις σημαντικότερες τέχνες που έχουν καταγραφεί στο πέρασμα των χρόνων και βρίσκονται αποτυπωμένες σε πολλά νησιά των Κυκλάδων, αλλά και του Αιγαίου γενικότερα.

Ο λόγος για τον ψηφιδογράφο και συγγραφέα, Γιάννης Λουκιανός, ο οποίος μετά από τις σημαντικές του εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης των βοτσαλωτών δαπέδων στους αύλειους χώρους των ιερών ναών Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Ερμούπολη και Αγίων Αναργύρων στην περιοχή του Άνω Μάννα, σε ιδιωτικές επιχειρήσεις της Ερμούπολης, αλλά και της Άνω Σύρου. επιστρέφει στη Σύρο με σκοπό τη διοργάνωση διάλεξης πάνω στη μνημειακή τέχνη του ψηφιδωτού.

Για τη διάλεξη, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 6 Οκτωβρίου στις 7 το βράδυ στο θεατράκι "Ευανθία Καϊρη" στα Λαζαρέτα, αλλά κυρίως για τη συγκεκριμένη τέχνη, η οποία στις Κυκλάδες παρουσιάζεται μέσα από τα βοτσαλωτά μνημεία, αλλά και τις ιδιαιτερότητες της Σύρου, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" ο κ. Λουκιανός.

"Πρόκειται για μία ελληνική λαϊκή τέχνη"

"Για εμένα το ψηφιδωτό είναι αρχιτεκτονική. Είναι μία τεχνική που την βρίσκουμε σε τρεις διαφορετικές περιόδους και συγκεκριμένα στην ελληνιστική, στη ρωμαϊκή και στη βυζαντινή, που ουσιαστικά κράτησαν τον χαραχτήρα του ψηφιδωτού", ανέφερε, κάνοντας μία πρώτη προσέγγιση στην έννοια του ψηφιδωτού, αλλά και του βοτσαλωτού που εντοπίζεται, όπως υπογράμμισε, σε αρκετά νησιά των Κυκλάδων.

"Οι Κυκλάδες έχουν ένα ενδιαφέρον όσον αφορά στην πρωτογενή προσέγγιση του ψηφιδωτού που αποτελείται από βότσαλο που εκφράστηκε σε μεγάλο βαθμό στην ελληνιστική περίοδο, περνώντας στη συνέχεια στα χέρια των μαστόρων. Ο διαχωρισμός του ψηφιδωτού με το βοτσαλωτό έγινε περισσότερο υπόθεση των τεχνιτών και όχι των καλλιτεχνών. Δεν υποβιβάστηκε, απλώς εξαπλώθηκε σε χώρους που δεν το φανταζόταν κανείς. Όλες οι αυλές του Αιγαίου καλύπτονταν τότε με βοτσαλωτά. Η συγκεκριμένη τεχνική κορυφώθηκε τον 19ο αιώνα στον χώρο του Αιγαίου και παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα σε αρκετά νησιά, για να ομορφαίνει τις αυλές, προσθέτοντας ότι ταξιδεύοντας κανείς στις Κυκλάδες, στα βραχώδη αυτά νησιά της πανάρχαιας Αιγηίδας, όπου τα πετρώματά τους είναι από τα πιο παλιά της γης, βιώνει ένα είδος εσωτερικής γαλήνης. “Πρόκειται για μία λαϊκή τέχνη, μία βαθύτατα ελληνική τέχνη, και παράλληλα της καρδιάς έκφραση”, επεσήμανε χαρακτηριστικά.

Οι ιδιαιτερότητες της Σύρου

Ο κ. Λουκιανός εστίασε στα παραδείγματα που παρουσιάζει η Σύρος, αλλά και στις ιδιαιτερότητες της τεχνικής, υπογραμμίζοντας ότι "επειδή το νησί παρουσίαζε μία αστική κατάσταση, τα βότσαλα που παρουσιάζονται στις ψηφίδες είναι πολύ μικρά, σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά. Οι βοτσαλωτές αυλές των Κυκλάδων, όσες οι σεισμοί και ο χρόνος δεν έφθειραν, οι αυλές της Σαντορίνης, της Σύρου, της Τήνου, και της Μήλου, στολίζουν τους αίθριους χώρους των σπιτιών, κρατώντας ζωντανή μία τέχνη μέσα από την οποία επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά πως το μεράκι και η αγάπη για το ωραίο κατείχε ξεχωριστή θέση στις καρδιές των ανθρώπων των προηγούμενων γενεών. Έργα απλών μαστόρων που το ταλέντο τους βρήκε χώρο, αλλά και κατάλληλες συνθήκες για να εκφραστεί".

Στην ερώτηση εάν έχουν διασωθεί τα βοτσαλωτά στις Κυκλάδες, ψηφιδογράφος-συγγραφέας δήλωσε ότι "υπάρχουν ευτυχώς πολλά τέτοια τμήματα σε σπίτια και αυλές σπιτιών που έχουν διασωθεί. Ναι πρέπει να πω ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από τους ιδιοκτήτες στο να καταφέρουν όχι μόνο να διασώσουν, αλλά και να αξιοποιήσουν αυτά τα μοναδικά "μνημεία" που έχουν στη διάθεσή τους".

Κλείνοντας, αναφέρθηκε και στην πρόθεση που έχει να πραγματοποιήσει σεμινάρια πάνω στην τέχνη του βοτσαλωτού, αναφέροντας ότι χαρακτηριστικά ότι "ευχής έργο θα ήταν να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε στο μέλλον στη Σύρο, ένα μάθημα της τέχνης του βοτσαλωτού. Την αγαπά αυτή την τέχνη ο κόσμος, το βλέπω από την ανταπόκριση του κόσμου. Σε μια πόλη, όπως αυτή της Ερμούπολης, μιας χαρισματικής πόλης πάνω στη θάλασσα, με τα τόσα αρχοντικά, τις οροφογραφίες, τα faux marbles, τα βοτσαλωτά, θα ήταν χρήσιμο να έρθει και ο πολιτισμός του ψηφιδωτού. Προτίθεμαι να συμβάλω στον ερχομό αυτής της τέχνης στη Σύρο. Μιας τέχνης της πέτρας, του γυαλιού και της φαντασίας που για αιώνες εξακολουθεί να ζεσταίνει τις καρδιές των ανθρώπων", είπε.

Ποιος είναι ο Γιάννης Λουκιανός

Ο Γιάννης Λουκιανός γεννήθηκε στον Ιο, σπούδασε σχέδιο και παρακολούθησε μαθήματα ψηδιδωτού και του βοτσαλωτού, κοσμώντας κτίρια και πολλές αυλές.

Αποκατέστησε τα βοτσαλωτά :

-Το 1997 της Μήλου

-Το 2000 της ιστορικής αυλής της Μητρόπολης της Σύρου

-Το 2001 της αυλής των Αγίων Αναργύρων στο Μάννα της Σύρου.

Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες για την τέχνη και την ιστορία του ψηφιδωτού και του βοτσαλωτού, σε πολλά σχολεία, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Έγραψε σε περιοδικά και σε τοπικές εφημερίδες, ενώ έχει παράξει και συγγραφικό έργο, όπως

"Οι βοτσαλωτές αυλές των Κυκλάδων" Αθήνα 1999, "Η τέχνη του ψηφιδωτού και τη τεχνική του" Εκδόσεων Βότσαλο, Αθήνα 2002, "Η τεχνική της συντήρησης και αποκατάστασης των βοτσαλωτών δαπέδων" Εκδόσεων Βότσαλο, Αθήνα 2003.

Τέλος, έχει δίδαξε για ένα χρόνο την τέχνη του ψηφιδωτού στα παιδιά του Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιού στην Ίο.