Όταν το ποτήρι δείχνει.. άδειο

Στην έλλειψη κοινωνικής συνοχής και την αδυναμία της σημερινής κοινότητας να μεταδώσει -εν μέσω της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας- τις κοινές αξίες στους κατοίκους της, διατηρώντας ταυτόχρονα ενεργούς κοινωνικούς ελέγχους, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η σημαντική αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που έχουν αποπειραθεί να δώσουν τέλος στη ζωή τους.

Τους καταλυτικούς παράγοντες στην αύξηση της επικινδυνότητας της αυτοκτονίας, αλλά και εκείνους που συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αποτροπή των επίδοξων αυτόχειρων από την έσχατη λύση, ανέπτυξε ενώπιον του συριανού κοινού ο ψυχίατρος-αυτοκτονιολόγος, Αλέξανδρος Μπότσης. Στην εκδήλωση που διοργάνωσε με επιτυχία η Ιερά Μητρόπολη Σύρου στο Πνευματικό Κέντρο του Ι. Μητροπολιτικού Ναού της Μεταμορφώσεως, ο ομιλητής παρουσίασε με επιστημονική σαφήνεια και ψυχολογική διεισδυτικότητα τη μελέτη της αυτοκτονολογίας γύρω από την εγκληματική ενέργεια χιλιάδων ανθρώπων απέναντι στον εαυτό τους.

Στην έναρξη της ενδιαφέρουσας αυτής ομιλίας με θέμα: “Αυτοκτονίες – Πολυπαραγοντική Προσέγγιση”, ο Αρχιερατικός Επίτροπος Σύρου, Πρωτοπρ. Φλαβιανός Αλμπέσκου ανέγνωσε τον χαιρετισμό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου, κ. Δωροθέου Β' ο οποίος ευρίσκετο για ποιμαντική περιοδεία στη Μήλο.

"Μια από τις πλέον συγκλονιστικές επιπτώσεις της δυσμενέστατης οικονομικής και κοινωνικής συγκυρίας, που τα τελευταία χρόνια μαστίζει την πατρίδα μας, μαραίνει τα όνειρά μας, σβήνει κάθε ελπίδα και μας γεμίζει άγχος και ανασφάλεια είναι το μεγάλο ποσοστό των αυτοκτονιών, μιας ακραίας αντίδρασης και πλήρους άρνησης μιας ζωής αβίωτης, μιας πραγματικότητας, που δείχνει ότι τίποτα δεν μπορεί να προσφέρει” ανέφερε χαρακτηριστικά.

Επιπροσθέτως, τόνισε ότι το φαινόμενο της αυτοκτονίας ανέκαθεν απασχόλησε όχι μόνο την ανθρώπινη διανόηση και τη φιλοσοφία, αλλά και την Εκκλησία η οποία, στην ποιμαντική της μέριμνα για τη σωτηρία των πιστών, χρησιμοποιεί άλλοτε την αυστηρότητα και άλλοτε την αγάπη και την οικονομία.

“Όλα ή τίποτα”

Σύμφωνα με τον κ. Μπότση, Επίκουρο Καθηγητή Πανεπιστημίου Ν.Υ., ΗΠΑ και του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας στην Αθήνα, το 95% των αυτοκτονιών παγκοσμίως οφείλεται σε κάποια ψυχικό νόσημα, με συνηθέστερο τη βαριά μορφή κατάθλιψης.

Οι έντονες διαταραχές στην αντίληψη και τη συνειδησιακή σχέση του ατόμου με τον εαυτό του, υποκινούμενες από συναισθήματα απελπισίας και βαθιάς οδύνης οδηγούν τις περισσότερες φορές στην υιοθέτηση μιας διχοτομικής ματαιόδοξης σκέψης, βασιζόμενης στο“ή ζω ή πεθαίνω”, καθώς και στο “όλα ή τίποτα”. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχοπαθολογικά προβλήματα συνήθως βλέπουν τα πράγματα σαν μέσα από τούνελ, μπερδεύουν τον πραγματικό με τον φανταστικό κόσμο, ενώ έχουν χαμηλό αίσθημα αίσθημα αυτοεκτίμησης .

Ωστόσο, πέρα από τις ψυχικές ασθένειες, η ανθρώπινη δύναμη εξαντλείται και μέσα από καθημερινές καταστάσεις οι οποίες στρέφουν το άτομο στην άρνηση του δώρου της ζωής και στην ολοκληρωτική παραίτησή του. Στρεσογόνα γεγονότα, όπως απώλεια δουλειάς και κατοικίας, ανεργία, θανατηφόρες ασθένειες και μεγάλη υποβάθμιση του κοινωνικού επιπέδου λόγω έλλειψης χρημάτων κάνουν την ιδέα του θανάτου “ελκυστική”. Όπως υπογράμμισε ο κ. Μπότσης, το “κλειδί” για την άμβλυνση των επώδυνων αυτών ερεθισμάτων είναι η ανθρώπινη επικοινωνία και η ύπαρξη υποστηρικτικού συναισθηματικού συστήματος, όπως το οικογενειακό περιβάλλον το οποίο δύναται να αποτρέψει εσωστρεφείς συμπεριφορές. Παρόλα αυτά, η ατομικοποίηση και η συνειδητή απομόνωση του ανθρώπου από τον περίγυρό του είναι φαινόμενα τα οποία μαστίζουν σε μεγάλο βαθμό και την Ελλάδα, εξαιτίας της κοινωνικής αστάθειας που την χαρακτηρίζει σήμερα. Αποτέλεσμα της υπάρχουσας κατάστασης είναι η μεταστροφή των ατόμων σε άκρως μοναχικά όντα τα οποία προτιμούν να κλειστούν στον εαυτό τους, παρά να αναζητήσουν βοήθεια.

Έγκλημα τέταρτου βαθμού εναντίον του εαυτού μας

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη λύση της αυτοκτονίας οδηγείται επίσης το 14% των σχιζοφρενικών ασθενών, καθώς και το 35% των ανθρώπων που κάνουν κατάχρηση ή είναι εξαρτημένοι σε ουσίες. Επιπλέον, ο κ. Μπότσης τόνισε ότι μεγάλο μέρος των θανάτων οφείλεται και σε συγκαλυμμένες αυτοκτονίες, όπως η μεγαλύτερη δόση ναρκωτικών ουσιών και η -επιτηδευμένα- υπερβολική ταχύτητα στο δρόμο. Πρόσθεσε μάλιστα, πως η αυτοκτονία και η εγκληματικότητα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. “Ένας εγκληματίας έχει τις ίδιες πιθανότητες να αυτοκτονήσει, όπως και ένας άνθρωπος με αυτοκτονικές τάσεις, έχει τις ίδιες πιθανότητες να σκοτώσει και να αυτοκτονήσει” είπε χαρακτηριστικά.

Διαταραχές λόγω έλλειψης σεροτονίνης

Επιπροσθέτως, κατέστησε γνωστό ότι, σύμφωνα με τη βιολογία, ένας από τους βασικούς παράγοντες της αυτοκτονίας είναι η έλλειψη σεροτονίνης στον εγκέφαλο, εξαιτίας μια γενετικής βλάβης που εμποδίζει την παραγωγή της. Στο συμπέρασμα αυτό συνηγορούν έρευνες σε εγκεφάλους και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό ανθρώπων που αυτοκτόνησαν, όπου παρατηρήθηκε έλλειψη ενός ενζύμου που μετατρέπει την πρόδρομη ουσία τρυπτοφάνη σε σεροτονίνη. Παράλληλα, τόνισε ότι μια μεσογειακή διατροφή είναι πλήρης σε τρυπτοφάνη και περιορίζει το ενδεχόμενο για την ανάπτυξη συναισθηματικών και μη διαταραχών.

Στη συνέχεια, εξήγησε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των αυτόχειρων αφορά νέους ανθρώπους υψηλής εκπαίδευσης οι οποίοι αντιμετωπίζοντας τις σημερινές δυσκολίες εκτιμούν ότι θα υποβαθμιστεί τη ζωή τους και παρουσιάζουν εναισθητική κατάθλιψη.

Ο προστατευτικός ρόλος της οικογένειας

Αναφερόμενος στη διάγνωση της αυτοκτονικής τάσης, ο ιατρός υπογράμμισε ότι η αυτοκτονολογία επιδιώκει να βρει τους παράγοντες που αυξάνουν την επικινδυνότητα της αυτοκτονίας (παράγοντες κινδύνου) και τους παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο (προστατευτικοί παράγοντες), εξηγώντας ότι και οι δύο κατηγορίες κάνουν την εμφάνισή τους στην παιδική ηλικία. Πρόσθεσε δε, ότι η οικογένεια διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών.

“Οι σχέσεις των γονέων είναι τόσο σημαντικές που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά στο πώς θα αναπτυχθεί και τα τραύματα που δέχεται το παιδί δε διορθώνονται, είναι συναισθηματικά ελλείμματα τα οποία ποτέ δε γεμίζουν. Κι αν γεμίσουν με υποκατάστατα θα είναι νοσηρά και αποτελεσματικά” ανέφερε, σημειώνοντας ότι παιδιά που οδηγούνται στην αυτοκτονία ως επί τω πλείστον προέρχονται από αποδιοργανωμένη και δυσλειτουργική οικογένεια, όπου ο ένας γονιός στρέφεται εναντίον του άλλου και τα ίδια παραμένουν αβοήθητα. “Η οικογένεια πρέπει να είναι ενωμένη και να συζητά τα προβλήματά της. Έτσι, το παιδί αισθάνεται χρήσιμο, δημιουργικό και αποκτά αυτοπεποίθηση” επεσήμανε.

Ο εφιάλτης της σεξουαλικής κακοποίησης

Επιπλέον, εξήγησε ότι εκτός από τους παθητικούς τρόπους (φάρμακα), αρκετοί νέοι αυτοκτονούν με βίαιο και επιθετικό τρόπο, όπως είναι η πτώση από ύψος, πυροβόλα όπλα και ο απαγχονισμός.

Κλείνοντας, τόνισε ότι το μεγαλύτερο στρες που σημαδεύει τη ζωή ενός παιδιού, στρέφοντάς το εν τέλει στο θάνατο, είναι η σεξουαλική κακοποίηση. “Το παιδί δεν ομολογεί, αισθάνεται ότι φταίει το ίδιο, κλείνεται στον εαυτό του, ντρέπεται, νιώθει το σώμα του βρώμικο και το σιχαίνεται” ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι ένας βασικός προστατευτικός παράγοντας είναι η τήρηση των ηθών, εθίμων και παραδόσεων, καθώς και η επαφή του ανθρώπου με τη θρησκεία. “Τα άτομα αυτά ζουν πολύ πιο φυσιολογική ζωή και είναι ισχυρά θωρακισμένα απέναντι σε κινδύνους, όπως η αυτοκτονία, η πορνεία, η διαφθορά, η εγκληματικότητα και η ενδοοικογενειακή βία.