Πλούσια λαογραφική κληρονομιά

Με κατάνυξη και απαράμιλλο σεβασμό στην παράδοση θα εορταστούν και φέτος στις Κυκλάδες οι Άγιες Ημέρες του Πάσχα, το οποίο θεωρείται η μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού.

Μέσα από την αναβίωση πατροπαράδοτων ηθών και εθίμων θα αναδειχθεί για μία ακόμη φορά η πλούσια λαογραφική κληρονομιά των νησιών, η οποία αποτελεί πόλο έλξης για πλήθος επισκεπτών από όλο τον κόσμο.

Με ξεχωριστά αρώματα και φουρνιστές απολαύσεις, φαντασμαγορικά σκηνικά και αναπαραστάσεις και κυρίως, με θρησκευτική ευλάβεια και συγκίνηση, τα Κυκλαδονήσια αναμένεται να προσδώσουν έναν διαφορετικό τόνο στον εορτασμό των Παθών και της Ανάστασης του Χριστού.

Παραδοσιακά παιχνίδια και λουκούλεια εδέσματα

Στην Αμοργό, η Μεγάλη Εβδομάδα ξεκίνησε με το παραδοσιακό άσπρισμα των σπιτιών και των δρόμων. Κατά την περιφορά του Επιταφίου τη Μ. Παρασκευή, οι γυναίκες θα ραίνουν την πομπή με αρωματικά βότανα, μεταδίδοντας στους πιστούς την αίσθηση του Θείου. Την Κυριακή του Πάσχα, μετά τον καθιερωμένο “Εσπερινό της Αγάπης”, οι νέοι θα συγκεντρωθούν στα προαύλια των εκκλησιών και θα συμμετέχουν σε ομαδικά παραδοσιακά παιχνίδια, όπως το “Αράι – Μπουράι” , αλλά και σε θεατρικά δρώμενα με αυτοσχέδιους διαλόγους, αριστοφανικής χροιάς.

Στην Ανάφη, το απόγευμα του Μ. Σαββάτου οι δρόμοι του νησιού θα ποτίσουν από τη μεθυστική μυρωδιά των ξυλόφουρνων, όπου οι κάτοικοι θα ψήσουν το παραδοσιακό κατσικάκι σε ταψί με ντόπιο τυρί, σκεπασμένο καλά με αλουμινόχαρτο. Σημειώνεται, ότι η πόρτα του “φουρνιού”, καθώς και η καπνοδόχος σφραγίζονται με λάσπη, προκειμένου να μην εισχωρήσει αέρας και καεί το κρέας.

Στην Άνδρο το βράδυ της Ανάστασης ο ουρανός θα φωτίσει από τα δεκάδες βεγγαλικά που θα εκτοξεύσουν με ενθουσιασμό οι νέοι του νησιού. Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα ο κόσμος θα ξεχυθεί στους δρόμους των χωριών και θα παίξουν τα “τσούνια”, παραδοσιακό παιχνίδι που θυμίζει το σημερινό μπόουλινγκ.

Στην Ηρακλειά την παραμονή του Πάσχα οι νοικοκυρές θα ετοιμάσουν τα παραδοσιακά εδέσματα που θα πλαισιώσουν το γιορτινό τραπέζι, με πρώτο και καλύτερο το γεμιστό κατσίκι με ρύζι και συκωταριά, ψημένο στο ξυλόφουρνο. Την Κυριακή του Πάσχα, οι κάτοικοι θα ανταμώσουν στις αυλές των σπιτιών και θα γλεντήσουν, υπό τους ήχους παραδοσιακών τραγουδιών.

Πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα

Στην Ίο, αύριο μετά την Αποκαθήλωση, οι νέοι θα παίξουν τις “μπάλες”, ένα παιχνίδι με μικρές σιδερένιες κόκκινες και πράσινες μπάλες. Την εβδομάδα μετά το Πάσχα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ίου “Η Φοινίκη” θα αναβιώσει το έθιμο της “κούνιας”, το οποίο τηρείται ομοίως στην Κίμωλο, την Κύθνο και τη Μήλο. Σύμφωνα με την παράδοση, θα στηθεί μία κούνια στην οποία θα αιωρούνται ανύπαντρα αγόρια και κορίτσια, ντυμένα με παραδοσιακές στολές και απώτερο σκοπό την υπόσχεση γάμου.

Στα Κουφονήσια, τη Μ. Παρασκευή το λιμάνι θα φωταγωγηθεί με δάδες και θα πραγματοποιηθεί η περιφορά του Επιταφίου. Ανήμερα του Πάσχα θα εορταστεί ο πολιούχος Άγιος Γεώργιος με λειτουργία και λιτάνευση της εικόνας η οποία θα συνοδεύεται από ψαροκάικα που θα παραπλέουν της πομπής.

Στη Κύθνο το βράδυ του Μ. Σαββάτου θα πραγματοποιηθεί το “συγχώριο”. Για την ανάπαυση των ψυχών των συγγενών τους, οι πιστοί θα φέρουν στην εκκλησία κρέας ψητό, κρασί και ψωμί, τα οποία θα προσφέρουν στους παρευρισκόμενους.

Στη Μήλο το Πασχαλινό σκηνικό θα συνθέσουν και φέτος έθιμα, όπως οι Ποδαριές, οι Μαγιοκουλούρες, το “μπαρούτι” στις αυλές των εκκλησιών του Αγίου Σπυρίδωνα και του Αγίου Γεωργίου, η περιφορά παλαιών εικόνων από το Κάστρο στην Παναγία τη Θαλασσίτρα στην Πλάκα και το “κάψιμο” του Ιούδα.

Στη Μύκονο, η οποία αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους πασχαλινούς προορισμούς στην Ελλάδα, οι Άγιες αυτές ημέρες εορτάζονται με ιδιαίτερη χριστιανική ευλάβεια, ανεξάρτητα από τον έντονο τουριστικό χαρακτήρα του νησιού. Τη Μ. Παρασκευή γίνεται η περιφορά του Επιταφίου στο Ματογιάννι και το Μ. Σάββατο η Ανάσταση στο μικρό μοναστήρι του Παλαιοκάστρου στην Άνω Μερά και στη Μητρόπολη της Αλευκάντρας.

Στη Νάξο, το Πάσχα γιορτάζεται σε όλα τα μοναστήρια και τις εκκλησιές του νησιού με θρησκευτική κατάνυξη. Τη Μ. Παρασκευή, οι κοπέλες θα καθαρίσουν τις εκκλησιές και θα στολίσουν τον Επιτάφιο, για να ακολουθήσει στη συνέχεια η περιφορά του. “Πρωταγωνιστής” στο πασχαλινό τραπέζι θα είναι όπως κάθε χρόνο, το παραδοσιακό “μπατούδο”, κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.

Αναπαραστάσεις και “κινηματογραφική” ατμόσφαιρα

Στην Πάρο, τις εντυπώσεις κερδίζουν οι “Αναπαραστάσεις” από τα Πάθη του Χριστού, κατά την περιφορά του Επιταφίου στη Μάρπησσα, όπου μικροί και μεγάλοι ντυμένοι Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστάνουν εκπληκτικά σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, το Μυστικό Δείπνο, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση. Η Ανάσταση θα εορταστεί με κοδονοκρουσίες και πλήθος πυροτεχνημάτων και βεγγαλικών, ενώ ανήμερα του Πάσχα θα στηθεί στο γήπεδο του χωριού, το “Τραπέζι της Αγάπης” με τον παραδοσιακό οβελία και νησιώτικο γλέντι.

Στη Σαντορίνη, η περιφορά του Επιταφίου στον Πύργο θα γίνει ανάμεσα σε 7.000 μικρές φωτιές σε λυχναράκια, συνθέτοντας ένα φαντασμαγορικό σκηνικό, που θα ενέπνεε και τον πιο ευφάνταστο σκηνοθέτη. Την Κυριακή του Πάσχα θα γίνει το λαϊκό δικαστήριο του “Οβραίου”, ο οποίος καταδικάζεται σε θάνατο, κρεμιέται και καίγεται από τους κατοίκους με αυτοσχέδια δυναμιτάκια και βαρελότα.

Στη Σέριφο, το βράδυ του Μ. Σαββάτου οι οικογένειες θα πάνε στην εκκλησία με ένα καλαθάκι μέσα στο οποίο θα έχουν τοποθετήσει τυρί, κουλούρια και τόσα κόκκινα αυγά όσα τα μέλη της οικογένειας. Μετά τα τέλος της λειτουργίας οι πιστοί θα μεταφέρουν στο σπίτι τους το αναστάσιμο φως με λαμπάδες ή λιχνοφάναρα και με την φλόγα του θα σχηματίσουν έναν σταυρό στο ανώφλι της πόρτας.

Θρησκευτική ευλάβεια και κατάνυξη

Στη Σύρο οι δύο Θρησκευτικές κοινότητες του νησιού, η Ορθόδοξη και η Καθολική γιορτάζουν μαζί το Πάσχα. Τη Μ. Παρασκευή, οι επιτάφιοι των Ορθοδόξων από τις ενορίες Αγίου Νικολάου, Κοιμήσεως και Μεταμορφώσεως, θα συναντηθούν στην Πλατεία Μιαούλη, όπου θα γίνει δέηση. Μετά τη λειτουργία της Ανάστασης, οι Καθολικοί θα κάνουν την περιφορά του αγάλματος του Ιησού τοποθετημένου σε χρυσό ανοικτό κουβούκλιο καλυμμένο με βιολέτες, λεμονανθούς και πασχαλιές και ακολουθούν τα πολύχρωμα λάβαρα των διαφόρων αδελφοτήτων.

Στην Τήνο, οι περιφορές των Επιταφίων συγκλίνουν στη μαρμάρινη εξέδρα της παραλίας, με τον Επιτάφιο της Ενορίας του Αγίου Νεκταρίου καταλήγει μέσα στη θάλασσα, στη περιοχή Καλάμια στα Κιόνια.

Στη Φολέγανδρο, οι κάτοικοι θα ανοίξουν τα σπίτια τους το Μ. Σάββατο για να δεχτούν την ευλογία της εικόνας της Παναγιάς της οποίας η περιφορά διαρκεί τρεις μέρες. Το βράδυ της τρίτης ημέρας, η εικόνα θα επιστρέψει στο μοναστήρι της Παναγίας όπου θα παραμείνει μέχρι το επόμενο Πάσχα