Μνήμες... από το κουφάρι

Παροικιά, 26η Σεπτεμβρίου του 2013. Θλιβερή επέτειος της συμπλήρωσης των 13 ετών από το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα ανοιχτά στο λιμάνι της Πάρου.

Η συγκλονιστική ναυτική τραγωδία, το κουφάρι της οποίας εξακολουθεί να παραμένει σκεπασμένο με άμμο στο βυθό της θάλασσας, “επιστρέφει” κάθε χρόνο για να θυμίσει τους 82 νεκρούς του ναυαγίου, γεγονός που συγκλόνισε ολόκληρο το πανελλήνιο.

Πρόκειται για το μοιραίο ταξίδι του πλοίου της εταιρείας Minoan Flying Dolphins, που στοίχισε τη ζωή σε έναν ακόμη φαντάρο, όπου από κοινού με άλλους συναδέλφους του επιχείρησαν για τη διάσωση των επιβατών.

Από το 2000 μέχρι σήμερα, η υπόθεση σταδιακά ερευνήθηκε, καταγγελίες ήρθαν στην επιφάνεια, οι κατηγορίες αποδόθηκαν και ο 55χρονος εφοπλιστής λίγο μετά το τραγικό περιστατικό αυτοκτόνησε.

Η “κραυγή” των επιβατών

Βράδυ της 26ης Σεπτεμβρίου του 2000 και το Εξπρές Σάμινα μαζεύει την άγκυρα και αναχωρεί από το λιμάνι του Πειραιά έχοντας 533 άτομα επιβάτες εκ των οποίων οι 61 αποτελούσαν το πλήρωμα. Περίπου στις 22.15 το πλοίο προσεγγίζοντας το λιμάνι της Παροικιάς στην Πάρο, ξεφεύγει από την πορεία του, παρουσία ισχυρών ανέμων 8 μποφόρ και με ταχύτητα 18 κόμβων, προσκρούει στις νησίδες “Πόρτες”. Στο πλοίο άμεσα προκλήθηκε ρήγμα περίπου τριών μέτρων στη βάση του δεξιού πτερυγίου ευστάθειας και το νερό αρχίζει να καταλαμβάνει το μηχανοστάσιό του. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα το Εξπρές Σάμινα έχει υποστεί κλίση προς τα δεξιά και μετά από 25 λεπτά σχεδόν βυθίζεται. Λίγο νωρίτερα, η συσκότιση και ο πανικός των επιβατών, οι οποίοι μιλούν μέσω τηλεφώνου στους τηλεοπτικούς σταθμούς, περιγράφοντας μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεν συμβαδίζει με την αρχική στάση του ΥΕΝ, στο θάλαμο επιχειρήσεων του οποίου η πραγματική διάσταση του συμβάντος μοιάζει να είναι άγνωστη και... υπό έλεγχο.

Πολλοί από τους επιβαίνοντες καταλαμβάνονται από τον πανικό και αρχίζουν να πηδούν στα μανιασμένα κύματα. Το πλοίο δεν αργεί να παραδοθεί μία για πάντα στη θάλασσα.

Ανθρώπινες απώλειες

Το ΥΕΝ και το Λιμεναρχείο Πάρου αφυπνίζονται σταδιακά και δίνουν εντολή σε όσα σκάφη βρίσκονταν κοντά να σπεύσουν στο σημείο για να συνδράμουν στη διάσωση των επιβατών. Ανάμεσα σε αυτά και ψαροκάικα αλλά και σκάφη του Λιμενικού και βρετανικά πολεμικά πλοία που πραγματοποιούσαν άσκηση του ΝΑΤΟ. Οι πρώτοι διασωθέντες μεταφέρονται στη στεριά και από εκεί, στο Κέντρο Υγείας του νησιού. Σημειώνεται πως κατά τη διάρκεια της επιχείρησης διάσωσης, ο Λιμενάρχης Δημήτρης Μάλαμας, χάνει τη ζωή του από το άγχος που τον είχε κυριεύσει ενώ την τελευταία του πνοή αφήνει και ένας 19χρονος φαντάρος ο οποίος έδινε μάχη στο πλευρό των υπολοίπων για να βοηθήσει τους συνανθρώπους του. Με την αυγή της θλιβερής ημέρας, η έκταση της τραγωδίας αρχίζει να φανερώνει τους νεκρούς, οι οποίοι τελικά ανήλθαν σε 82 ανθρώπους.

Οι ευθύνες και η αυτοκτονία

Τη συνέχεια της υπόθεσης αναλαμβάνει η Δικαιοσύνη, η οποία σταδιακά αρχίζει να ξεκαθαρίζει τα γεγονότα μετά την 12μηνη έρευνα των πραγματογνωμόνων. Προς το τέλος του 2001 στον ειδικό εφέτη ανακριτή δίνεται η έκθεση, η οποία μεταξύ άλλων δείχνει κυρίως ανθρώπινα λάθη ως αιτίες της τραγωδίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως έγινε λόγος για ανεπαρκείς χειρισμούς του πληρώματος της φυλακής γέφυρας, ότι έμειναν ανοικτές οι υδατοστεγείς πόρτες αλλά και πως υπήρξε καθυστέρηση των αξιωματικών του μηχανοστασίου να ενημερώσουν έγκαιρα τον πλοίαρχο. Παράλληλα, αναφέρεται πως δεν λειτούργησε η εφεδρική ανεμογεννήτρια και η σειρήνα έκτακτης ανάγκης ενώ παραλείφθηκε η διαβίβαση του στίγματος του ναυαγίου και πολλά από τα σωσίβια δεν ήταν εφοδιασμένα με λαμπτήρες σήμανσης.

Αξίζει να επισημανθεί πως, στις 31 Δεκεμβρίου του 2001 το πλοίο θα συμπλήρωνε 35 χρόνια και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία θα έπρεπε να αποσυρθεί.

Από εκεί και μετά αρχίζει ο “χορός” της αποποίησης ευθυνών με τους διασωθέντες επιβάτες να υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ολοφάνερη εγκληματική αδιαφορία του πληρώματος και το περιεχόμενο της έκθεσης να αναφέρει ότι σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του ειδικού δύτη, το πλοίο ακολουθούσε λάθος ρότα. Μάλιστα ο ίδιος ο δύτης είχε καταγγείλει ότι γίνονται προσπάθειες αλλοίωσης των στοιχείων, λέγοντας πως στην πρώτη κατάδυση που πραγματοποίησε το ραντάρ ήταν ακέραιο ενώ στην επόμενη σπασμένο. Μία σειρά από αμφισβητήσεις συνεχίστηκαν ενώ νέες καταγγελίες είδαν το φως της δημοσιότητας, οι οποίες έκαναν λόγο για αναξιόπλοο πλοίο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο τέως πρόεδρος της ΠΕΜΕΝ Γ. Τούσσας είχε πει πως το Σάμινα δε διέθετε Πιστοποιητικό Ασφάλειας.

Μετά από όλα τα παραπάνω, σαν “βόμβα” έσκασε η είδηση της αυτοκτονίας του πλοιοκτήτη και προέδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας, Παντελή Σφηνιά, ο οποίος έπεσε από τον έκτο όροφο των γραφείων της εταιρείας στις 29 Νοεμβρίου στον Πειραιά. Ο ίδιος διαπιστώθηκε ότι ήταν σε κατάσταση μέθης και είχε κάνει χρήση αντικαταθλιπτικού φαρμάκου.

Η δίκη και η παραμονή του στο βυθό

Ο φάκελος για το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα άνοιξε στις αίθουσες των δικαστηρίων στις 27 Μαΐου του 2005 στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πειραιώς και στις 27 Φεβρουαρίου του 2006 βγήκε η ετυμηγορία. Το δικαστήριο απεφάνθη πως “το πλοίο ήταν αξιόπλοο, ότι οι βάρκες ήταν σε καλή κατάσταση κι ότι η πρόσκρουση οφειλόταν σε κακή διακυβέρνηση κυρίως από τον υποπλοίαρχο, ενώ η γρήγορη βύθιση αποδόθηκε στο γεγονός ότι δεν ήταν κλειστές οι υδατοστεγείς θύρες. Αμέσως επιβλήθηκαν ποινές φυλάκισης στον πλοίαρχο, τον υποπλοίαρχο, τον ύπαρχο, στον Α' Μηχανικό και τον ασυρματιστή”. Παράλληλα, σε φυλάκιση τεσσάρων ετών, τριών μηνών και τριών ημερών καταδικάστηκαν πρωτόδικα ο διευθύνων σύμβουλος και ο πρόεδρος της τότε πλοιοκτήτριας εταιρείας ενώ στην πορεία, η ποινή μειώθηκε σε φυλάκιση δυόμιση ετών και δύο ημερών (εξαγοράσιμη). Από την τραγική ημερομηνία και μετά, όσες πιέσεις κι αν έχουν ασκηθεί για την ανέλκυσή του, έχουν μείνει χωρίς απάντηση, με αποτέλεσμα το Εξπρές Σάμινα να παραμένει στο βυθό δύο ναυτικά μίλια ανοικτά από το λιμάνι της Παροικιάς ακόμη και σήμερα, 26 Σεπτεμβρίου του 2013.