“Τα άτομα με αναπηρία να ζουν με ελευθερία κι επιλογές”

Το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις για μία ζωή με ελευθερία και ίσες επιλογές υπερασπίζεται σθεναρά και συστηματικά η ΕΣΑμεΑ, με τον πρόεδρό της, Γιάννη Βαρδακαστάνη να μιλά αναλυτικά στην εφημερίδα με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα που έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ να είναι αφιερωμένη στα άτομα με αναπηρία.

Ο ίδιος εξηγεί τί σημαίνει για τα ΑΜΕΑ να ζουν στην Ελλάδα της κρίσης, της πανδημίας, των υποδομών και των υπηρεσιών που χρειάζονται βελτιώσεις, αλλά και σε μία χώρα που ορισμένοι πολίτες συνεχίζουν να βλέπουν την αναπηρία από την οπτική των διακρίσεων και του ρατσισμού.

Ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ διατηρώντας την αισιοδοξία του, τονίζει την ανάγκη συσπείρωσης δυνάμεων για την “οικοδόμηση” μιας κοινωνίας, που η ποικιλομορφία της δεν θα αντιμετωπίζεται με ενοχή.

• Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία. Τί σημαίνει για έναν άνθρωπο με αναπηρία να ζει στην Ελλάδα το 2021;

“Η ερώτηση αυτή φαίνεται να είναι αθώα και συμβατική. Αλλά αν τη βάλουμε στο πλαίσιο των καταστάσεων που ζούμε σήμερα, μεταφράζεται στο τί σημαίνει για ένα άτομο με αναπηρία και χρόνια πάθηση να ζει στην Ελλάδα της πανδημίας, στην Ελλάδα μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση, στην Ελλάδα της ανασφάλειας, της αβεβαιότητας, των κοινωνικών και οικονομικών ανακατατάξεων και των μεταβάσεων. Τί σημαίνει; Σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σταθερές. Σήμερα, 3 Δεκέμβρη ξεκινώ τη μέρα μου με ένα λεπτό σιγή στη μνήμη όλων αυτών που χάθηκαν στην πανδημία, όλων των ατόμων με αναπηρία και με χρόνιες παθήσεις. Διότι όταν αναφερόμαστε σε θανάτους ατόμων με υποκείμενα νοσήματα, εννοούμε άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση.

Ο χώρος που εκπροσωπώ είχε δυσανάλογα μεγάλο αριθμό θυμάτων στην πανδημία. Ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο που δεν υπήρχαν τα εμβόλια, αλλά και τη δεύτερη περίοδο τόσο από εμβολιασμένους, όσο και από μη εμβολιασμένους. Στην Ελλάδα είναι μία δύσκολη εξίσωση γιατί έχεις να αντιμετωπίσεις τις διακρίσεις και τις ανισότητες του παρελθόντος. Αυτές που υπήρχαν πριν την κρίση του 2010 και που μέσα στην τελευταία δεκαετία μεγεθύγνθηκαν, εντάθηκαν και μεταλλάχθηκαν. Έχεις να αντιμετωπίσεις όλο αυτό που έρχεται με φόρα από την οικονομική κρίση, μέσα στην πανδημία, η οποία πανδημία συνδέεται και με περιορισμό δικαιωμάτων. Σαφώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πανδημία, αλλά είναι αντικειμενικό γεγονός ότι έχουμε περιορισμό δικαιωμάτων και ελευθεριών. Είναι μία δύσκολη εξίσωση. Παρόλα αυτά είναι πανέμορφο να ζεις στην Ελλάδα.”.

• Οι άνθρωποι που έχουν αναπηρία καλούνται να αντιμετωπίσουν και τις διακρίσεις ακόμη και τώρα. Αν συγκρίνετε τη σημερινή κοινωνία με την ελληνική κοινωνία προ δεκαετίας, έχετε να παρατηρήσετε κάποια πρόοδο, έστω και στοιχειωδώς στο θέμα της μείωσης των διακρίσεων; Έχουμε κάνει ως κοινωνία βήματα θετικά;

“Χθες το απόγευμα δώσαμε στη δημοσιότητα μία έρευνα πανελλαδική που αφορά στην κοινή γνώμη και που ανάθεσε η Ε.Σ.Α.μεΑ.. Σε αυτήν καταγράφεται η εικόνα της ελληνικής κοινωνίας για το πώς αντιλαμβάνεται τα ζητήματα της αναπηρίας τον Νοέμβριο του 2021. Υπάρχει και μία σύγκριση με παλαιότερες έρευνες. Η απάντηση βρίσκεται εκεί. Η δική μου πολιτική απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ό,τι κάναμε πριν την οικονομική κρίση σε κάποιο βαθμό μικρότερο ή μεγαλύτερο, ανακόπηκε και η πανδημία ήρθε να το ανατρέψει σχεδόν. Νομίζω όμως ότι η ελληνική κοινωνία το 2021 είναι πιο ανοικτή στα ζητήματα της αναπηρίας και των χρόνιων παθήσεων. Νομίζω τα καταλαβαίνει περισσότερο, μιλάει περισσότερο γι αυτά και νιώθει καλύτερα με την ποικιλομορφία της ενώ παλαιότερα ένιωθε μία ενοχή με την ποικιλομορφία της. Και τώρα τη νιώθει, αλλά είναι πιο περιορισμένη.”.

• Προσφάτως, σε συνεδρίαση Δημοτικού Συμβουλίου της Τήνου υπήρξε δημοτικός σύμβουλος που αναφέρθηκε άκρως ρατσιστικά για τα άτομα με αναπηρία. Είπε ότι “είναι καταραμένα από τον Θεό” και ότι “είναι σφάλματα της φύσης”. Ποια είναι η απάντησή σας;

“Σε καταστάσεις σαν αυτή του κ. Σανταμούρη, έχω δύο προσεγγίσεις. Η μία είναι η εξής: Ο Γεώργιος Παπανδρέου τη δεκαετία του '60, μπαίνοντας στη Βουλή, κάποιος άρχισε να τον υβρίζει. Γύρισε, τον κοίταξε και του είπε: “Εσύ είσαι; Συνεχίζουμε”. Τον αγνόησε. Αδιαφόρησε. Ο Σωκράτης πήγαινε στην Αρχαία Αγορά και του έκαναν επίθεση οι σοφιστές. Όταν έφτασε στους μαθητές του και τον ρώτησαν γιατί δεν απάντησε, αυτός είπε: Όποιος σας κλωτσήσει, θα τον κλωτσήσετε;”.

Τί να πω εγώ γι αυτόν τον άνθρωπο που έκανε αυτήν τη δήλωση; Εάν έχει οποιαδήποτε συνείδηση ο ίδιος, κάποια στιγμή θα καταλάβει ότι φορτώθηκε κάτι που – επαναλαμβάνω αν έχει συνείδηση – θα το κουβαλάει σαν βάρος για όλη του τη ζωή. Τα υπόλοιπα τα αφήνουμε εκεί που πρέπει. Υπάρχουν Αρχές, υπάρχει κράτος, υπάρχει νομοθεσία κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και πρέπει να εφαρμόζεται από τις αρμόδιες Αρχές.

Βέβαια σε αυτήν τη χώρα σαφώς και μας ενοχλεί αυτός ο κύριος, αλλά να μην ξεχνάμε ότι ένα 9% είχε ψηφίσει τη Χρυσή Αυγή που έκανε τα ίδια.

Ο σεβασμός της αξιοπρέπειας του ανθρώπου ξεκινά από την αρχή της αποδοχής της ποικιλομορφίας της κοινωνίας. Δεν μιλάμε για διαφορετικότητα αλλά για ποικιλομορφία. Γιατί αν μιλήσουμε για διαφορετικότητα, θα πρέπει να μιλήσουμε και για ομοιότητα που δεν υπάρχει. Υπάρχει ποικιλομορφία και αυτό είναι όμορφο. Έτσι είναι η κοινωνία μας. Και όποιος δεν μπορεί να απολαύσει αυτήν την κοινωνία, κακώς βρίσκεται σε αυτήν.”.

• Στο κομμάτι της καθημερινότητας, όσον αφορά τις υποδομές και την προσβασιμότητα, καθώς όμως και την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία στις διάφορες Υπηρεσίες Δημοσίου και Δήμων, τί έχετε να παρατηρήσετε;

“Είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο αυτό που αναφέρετε. Στο ζήτημα των υποδομών, δηλαδή στη φυσική προσβασιμότητα ή στην προσβασιμότητα στο δομημένο περιβάλλον, αν πει κάποιος ότι δεν έχει υπάρξει πρόοδος, δεν έχει πει την αλήθεια. Αν όμως κάποιος ερωτηθεί αν έχει υπάρξει συστηματική πρόοδος, αν δηλαδή έχει υπάρξει ένα σχέδιο να αποδώσουμε στην ελληνική κοινωνία κάτι προσβάσιμο – γιατί κάτι που είναι προσβάσιμο είναι πιο εύκολο για όλους (ηλικιωμένους, γονείς με καροτσάκια κ.α.) - τότε θα πούμε όχι. Η προσβασιμότητα είναι “όχημα” διευκόλυνσης όλων. Συστηματική προσβασιμότητα δεν έχει υπάρξει. Γι αυτό και η προσβασιμότητα στην Ελλάδα θα έλεγε κανένας ότι είναι μία “όαση”. Αλλά όπου αναφερόμαστε σε “όαση” γνωρίζουμε ότι υπάρχει μία έρημος.

Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες είμαστε σε μία μεταβατική κατάσταση γιατί έχουμε μεγάλη ψηφιοποίηση των υπηρεσιών και η πανδημία έχει εντείνει αυτήν την κατεύθυνση. Θα περίμενε κανείς να αποδίδονται στην κοινωνία πιο προσβάσιμες ψηφιακές υπηρεσίες, απ΄ ό,τι αποδίδονται. Κι εκεί έχουμε ζητήματα διακρίσεων και αποκλεισμού. Νομίζω ότι είμαστε σε μία μετάβαση γενικότερα. Μετάβαση οικονομική, μετάβαση κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική, ψηφιακή και αν θέλετε, κοινωνιολογική και ανθρωπολογική. Συνεπώς, αυτό που πρέπει να εξετάσουμε δεν είναι τόσο τί συμβαίνει σήμερα. Είναι αυτές οι μεταβάσεις που λαμβάνουν χώρα παρά τη θέλησή μας – δεν τις δημιουργούμε εμείς, αλλά κρίσεις και εξελίξεις πέραν των δυνάμεών μας -, να δούμε τί δημιουργούν. Τί κοινωνική διαστρωμάτωση δημιουργούν; Ποιους αφήνουν μέσα και ποιους αφήνουν έξω... Και να φροντίσουμε τα άτομα με αναπηρία ή χρόνιες παθήσεις να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο σε αυτούς που μένουν πίσω ή έξω.”.

• Η συσπείρωση αυτών των ανθρώπων σε Συλλόγους και Σωματεία, βοηθά προς την κατεύθυνση του περιορισμού των αποκλεισμών;

“Ζούμε σε μία κοινοβουλευτική δημοκρατία. Σε μία πλουραλιστική δημοκρατία, αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Οι αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες δεν είναι όπως την Αρχαία Αθήνα. Λειτουργούν μέσω των οργανωμένων δυνάμεων της κοινωνίας. Το πολιτικό σύστημα με τα πολιτικά κόμματα, η κοινωνία με τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Όσο πιο δυνατή είναι η φωνή σου σε ένα τέτοιο πολίτευμα, όσο πιο δυνατή είναι η συλλογική φωνή σου, τόσο πιο παρών είσαι στα πράγματα. Αυτό έχουμε προσπαθήσει να κάνουμε όλα τα χρόνια, να προσπαθήσουμε να κάνουμε ένα δυνατό κίνημα των ατόμων με αναπηρία και με χρόνια νοσήματα για να μετέχουμε στο γίγνεσθαι της χώρας. Να μην είμαστε απόντες και να μην είμαστε και λησμονημένοι. Γι αυτό και το σύνθημά μας είναι “τίποτα για εμάς, χωρίς εμάς””.

• Σε κάποια μέρη, όπως και στη Σύρο, γίνονται προσπάθειες ώστε η προσβασιμότητα να αναπτυχθεί σε βαθμό τέτοιον που θα καλύπτει τόσο τους κατοίκους της, όσο και τους επισκέπτες της. Έχετε στοιχεία ή εικόνα για το αν η χώρα προτιμάται από επισκέπτες που αντιμετωπίζουν αναπηρίες;

“Πριν περάσουμε στα άτομα με αναπηρία που επιλέγουν την Ελλάδα, θα πρέπει να δούμε αν ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να ζήσει στον τόπο του με ελευθερία. Δηλαδή να έχει την άνεση της προσωπικής επιλογής. Να μην εξαρτάται συνέχεια από τρίτους. Στη Σύρο το πρώτο πράγμα που μας ενδιαφέρει είναι αυτοί οι κάτοικοι να απολαμβάνουν τον τόπο. Αν αυτό γίνει, τότε και οι επισκέπτες θα μπορούν να απολαύσουν το μέρος. Τα προσβάσιμα περιβάλλοντα είναι προσβάσιμα για όλους. Η γνώμη μου είναι ότι πρώτα κοιτάζουμε τον κάτοικο για να μπορεί να ζει ισότιμα και χωρίς εξαρτήσεις.”.

• Ποιο είναι το μήνυμά σας προς τους πολίτες και ποιο προς την πολιτεία;

“Δεν μπορούμε να πούμε ότι όλην αυτή τη συζήτηση θα την κάνουμε ερήμην της πανδημίας. Συνεπώς, απευθυνόμενος πρώτα στα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, στις οικογένειές τους και σε όλους τους πολίτες, που δεν έχουν εμβολιαστεί, να εμβολιαστούν. Σε αυτούς που δεν έχουν κάνει την τρίτη δόση, να κάνουν πάραυτα την τρίτη δόση. Να αγκαλιάσουν αυτό το δώρο της επιστήμης, να το κάνουν δικό τους ατομικό “όπλο” και όταν κάνουμε ατομικό “όπλο” αυτό το εμβόλιο, τότε το κάνουμε συλλογικό “όπλο” κατά της πανδημίας. Να τηρούν τους κανόνες υγιεινής και προστασίας για να μπορούμε να είμαστε όλοι παρόντες στην επόμενη ημέρα της πανδημίας, όπου η κοινωνία θα μας χρειαστεί όλους. Ως δημιουργούς, ως πολίτες, ως αγωνιστές και μαχητές για τα δικαιώματα. Είναι σημαντικό να είμαστε όλοι εκεί.

Θέλω να πω πως η Συνομοσπονδία και οι φορείς οργανώσεις μέλη μας, παραμένουμε στην πρώτη γραμμή, στις επάλξεις αυτού του δύσκολου αγώνα που δεν είχαμε φανταστεί ποτέ κανείς από εμάς ότι θα έχουμε να διαχειριστούμε. Η συλλογική μας φωνή πρέπει να είναι πολύ πιο δυνατή, πιο στέρεη και να στηρίζεται σε βαθιά τεχνοκρατική γνώση γιατί τα ζητήματα είναι περίπλοκα και δεν πρέπει να επιτρέψουμε, οι μεταβάσεις που είπα προηγουμένως, να μας αφήσουν έξω. Υγεία σε όλους και να γνωρίζουμε ότι η 3η Δεκέμβρη για εμάς είναι η κάθε μέρα μας.”.

Ο Νίκος Ρούσσος για την προσβασιμότητα στη Σύρο

Ο συμπολίτης μας, Νίκος Ρούσσος ο οποίος αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα αλλά είναι ενεργό μέλος της τοπικής κοινωνίας μιλά για την προσβασιμότητα στη Σύρο: “Η Ερμούπολη είναι μία αρκετά προσβάσιμη πόλη που έχει τις ράμπες της, τις θέσεις στάθμευσης για ΑΜΕΑ. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Το παραλιακό τμήμα είναι προσβάσιμο, αλλά στο κέντρο της χρειάζεται να γίνουν κι άλλες ράμπες. Επίσης, για τις επιχειρήσεις να πω πως πρέπει να είναι προσβάσιμες και το παράδειγμα των επιχειρήσεων που ήδη έχουν φροντίσει με ράμπες, να το ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι. Ας δουν το κοινωνικό κομμάτι αλλά και το οικονομικό, καθώς η Σύρος έχει αναδειχθεί και βραβευθεί ως προσβάσιμος τόπος.

Αναφορικά με τον εξοπλισμό σε παραλίες και στην Άνω Σύρο (αναβατόρια), αυτός πρέπει να συντηρείται και να είναι σε λειτουργία πάντα.

Θέλω να παρατηρήσω μόνο ότι τις θέσεις για τα ΑΜΕΑ, πρέπει να τις σέβονται οι οδηγοί και να μην τις καταλαμβάνουν.

Από την πλευρά μου, είμαι στη διάθεση της κάθε Δημοτικής Αρχής για να βελτιώσουμε καταστάσεις στο κομμάτι της προσβασιμότητας κι αυτό γιατί βιώνω από πρώτο χέρι τις δυσκολίες στη μετακίνηση. Με χαρά θα ανταποκριθώ σε όλα.

Τέλος, θέλω να πω ότι η αναπηρία και η προσβασιμότητα είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα. Όσο μεγαλώνει η προσβασιμότητα, τόσο μειώνεται η αναπηρία. Για παράδειγμα στη Σύρο κάνω τις προπονήσεις μου. Ο κατάλληλος χώρος γι αυτές είναι το αεροδρόμιο για να μπορώ να αναπτύξω ταχύτητα με το ποδήλατό μου. Αυτό είναι σημαντικό να το πετύχουμε”.

ΚΔΑΠ ΑμεΑ Σύρου: 19 χρόνια λειτουργίας

Η επιστημονικά υπεύθυνη για το ΚΔΑΠ ΑμεΑ Σύρου, Μόσχα Κοντορούση σχετικά με τη λειτουργία του δήλωσε: “Το ΚΔΑΠ ΑμεΑ λειτουργεί από το 2002 και μπορεί να υποδεχθεί 25 ωφελούμενους. Είναι θετικό ότι η δομή πέρασε στην κοινωνική “ομπρέλα” του Δήμου πλέον, ώστε να είναι περισσότερο προστατευμένη. Αισθανόμαστε ότι έχουμε έναν στυλοβάτη για παν ενδεχόμενο. Συνεχίζουμε να λειτουργούμε μέσω του προγράμματος της ΕΕΤΑΑ.

Στο ΚΔΑΠ ΑμεΑ εργάζονται εκπαιδευτές με γνώση κι εμπειρία. Τα παιδιά έρχονται εδώ και λαμβάνουν υπηρεσίες από λογοθεραπεύτρια, εργοθεραπευτή, τεχνικό εκπαιδευτή – μουσικό, γυμναστή, κοινωνικό φροντιστή και βοηθητικό προσωπικό.

Προσπαθούμε επίσης να κάνουμε όμορφες και δημιουργικές δράσεις. Ενδεικτικά να πω ότι σήμερα, στην πλατεία Μιαούλη το ΚΔΑΠ ΑμεΑ έχει έκθεση με πράγματα που έφτιαξαν τα παιδιά, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας για τα Άτομα με Αναπηρία. Το ΚΔΑΠ είναι μία “πόρτα” προς την κοινωνικοποίηση. Κι αυτό ζητάμε: Αποϊδρυματοποίηση των ατόμων μέσα από καλά οργανωμένες δομές.”.