Πρωτοβουλίες στις τράπεζες

Ο πρώτος λόγος στις τράπεζες, όσον αφορά στην εξεύρεση λύσεων, για τις εκάστοτε περιπτώσεις «κόκκινων δανείων», δίνεται, μέσω της αναθεώρησης του κώδικα δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών, από την ΤτΕ.

Σκοπός του Κώδικα Δεοντολογίας, είναι η θέσπιση γενικών αρχών συμπεριφοράς, καθώς και βέλτιστες πρακτικές, μεταξύ των τραπεζών και των δανειοληπτών, προκειμένου να διατηρείται το επίπεδο της επικοινωνίας, κατά τη διάρκεια των συναλλαγών. Ωστόσο, αρκετές εκ των διατάξεων του Κώδικα, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο εκποίησης, από την πλευρά των τραπεζών, κατοικίες δανειοληπτών, που ανήκουν σε κοινωνικά και οικονομικά «ευαίσθητες» ομάδες.

Λαμβάνοντας υπόψιν το μεγάλο όγκο, της τάξεως των περίπου 100 δις ευρώ, των εκπρόθεσμων και επισφαλών δανείων, η αναθεώρηση του Κώδικα δίνει τον πρώτο λόγο στις τράπεζες, προκειμένου να αποφασίζεται η καταλληλότερη λύση, για τη “διευκόλυνση” των «κόκκινων» δανείων, έτσι ώστε να ξεκινήσει η καταβολή κάποιων, έστω μικρών, δόσεων.

Πρόβλεψη για τις ευπαθείς ομάδες

Ειδική μνεία γίνεται στον Κώδικα, σχετικά με τον τρόπο επικοινωνίας και τη μεταχείριση των δανειοληπτών, οι οποίοι αποδεδειγμένα εντάσσονται σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και κυρίως σε δανειολήπτες με προβλήματα υγείας, ΑμεΑ, κλπ.

Στην περίπτωση των δανειοληπτών, που εντάσσονται στις ευπαθείς ομάδες, οι οποίοι είναι συνεργάσιμοι και έχουν εισόδημα χαμηλότερο των εύλογων δαπανών διαβίωσης, ή δε διαθέτουν οι ίδιοι, ή τα μέλη της οικογένειάς τους ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, ενώ παράλληλα διαμένουν σε α’ κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των 140.000 ευρώ, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας, η τράπεζα μπορεί να προτείνει, αφενός λύσεις μακροχρόνιων ρυθμίσεων και αφετέρου λύσεις οριστικής διευθέτησης, λαμβάνοντας υπόψη αν υπάρχουν προβλήματα υγείας.

Δίνεται μάλιστα διευκρίνιση, πως στην περίπτωση που η λύση οριστικής διευθέτησης, περιλαμβάνει την εκποίηση της κατοικίας σε τιμή χαμηλότερη του οφειλόμενου ποσού, θα πρέπει να προβλέπεται αντίστοιχη διευκόλυνση αποπληρωμής της εναπομείνασας οφειλής.

Διευκρινίσεις στη σειρά διαδικασιών επικοινωνίας με τους δανειολήπτες

Σύμφωνα με τον κώδικα, βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης των «κόκκινων» δανειοληπτών, είναι αυτές, κατά τις οποίες η τράπεζα συμμορφώνεται με τις εποπτικές της υποχρεώσεις, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψιν τη συνολική οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη, συνυπολογίζοντας τα εισοδήματα, τα ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, άλλες οφειλές του ίδιου οφειλέτη, τις ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης κλπ, ενώ τονίζεται, ότι η αξιολόγηση βασίζεται σε κριτήρια και διαδικασίας, που θεσπίζει η ίδια η τράπεζα, προτείνοντας, κατά τις περιπτώσεις που υπάρχουν κοινοί δανειολήπτες σε περισσότερες από μία τράπεζες, να υπάρχει συνεργασία, για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, έναντι μίας μακρόχρονης και δαπανηρής δικαστικής ενέργειας.

Όπως αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος:

«Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β΄ 2376/2.8.2016) η απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος (ΕΠΑΘ 195/1/29.7.2016), με την οποία τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε ο Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών.

Ο Κώδικας Δεοντολογίας καθιερώνει γενικές αρχές συμπεριφοράς και υιοθετεί βέλτιστες πρακτικές, τόσο για τις δανείστριες τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες, με στόχο την εξεύρεση λύσεων ρύθμισης ή οριστικού διακανονισμού οφειλών σε καθυστέρηση, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες και ιδιαιτερότητες κάθε δανειολήπτη.

Στον αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας, μεταξύ άλλων, εξειδικεύεται περαιτέρω το πεδίο εφαρμογής του, αποσαφηνίζεται σειρά διαδικασιών επικοινωνίας με τους δανειολήπτες και λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και για περιπτώσεις δανείων με πολλαπλούς πιστωτές».

Τα 5 στάδια πριν την οριστική διευθέτηση

Στον Κώδικα Δεοντολογίας, προτείνονται πέντε στάδια διαχείρισης των δανειοληπτών, που εμφανίζουν σημαντική καθυστέρηση καταβολής των οφειλών, προτού η εκάστοτε τράπεζα, καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις, για δραστικές λύσεις.

Το πρώτο στάδιο, αφορά στην άμεση επικοινωνία με το δανειολήπτη, μόλις διαπιστωθεί καθυστέρηση στην καταβολή της δόσης, με πρόταση για υπαγωγή σε Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων, προκειμένου να εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις, για την διευκόλυνσή του στην αποπληρωμή του δανείου.

Έπειτα από την πάροδο 60 ημερολογιακών ημερών, αποστέλλεται ειδοποιητικό έγγραφο με αναλυτική ενημέρωση, ενώ εντός των επομένων 30 ημερών αποστέλλεται επίσης αναλυτική ενημέρωση, η οποία περιλαμβάνει και το αίτημα συμπλήρωσης αναλυτικής Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης.

Στην περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί στις γραπτές ειδοποιήσεις της τράπεζας, διαθέτει ακίνητο, το οποίο μπορεί να εκπλειστηριαστεί, στις επόμενες 30 ημέρες αποστέλλεται νέο έγγραφο, όπου επισημαίνεται ο κίνδυνος χαρακτηρισμού του δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου, καθώς επίσης και οι συνέπειες αυτού, ενώ προτείνονται ενέργειες, προκειμένου να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο.

Στο δεύτερο στάδιο, συγκεντρώνονται οικονομικά και άλλα στοιχεία, τόσο από τον ίδιο τον δανειολήπτη, μέσω του τυποποιημένου εγγράφου, περί αποδοχών, οικογενειακής κατάστασης, προσωπικών στοιχείων, προηγούμενης εργασίας κλπ), όσο και από οποιαδήποτε άλλη πηγή, «ιδίως από οντότητες, με σκοπό την τήρηση και παρακολούθηση περιουσιακών στοιχείων και στοιχείων οικονομικής συμπεριφοράς».

Προχωρώντας στο τρίτο στάδιο, πραγματοποιείται η αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων, προκειμένου να προσδιοριστεί η ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, συνεκτιμώντας την περιουσιακή κατάσταση, την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής, και λαμβάνοντας υπόψιν το σύνολο των χρεών του προς ιδιώτες και Δημόσιο, ενώ για την εκτίμηση της μελλοντικής ικανότητας αποπληρωμής, λαμβάνονται υπόψιν και οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, η ηλικία, το επάγγελμα, η οικογενειακή κατάσταση, η κατάσταση υγείας και άλλες παράμετροι.

Παράλληλα, οι τράπεζες εκτιμούν την εμπορική αξία των περιουσιακών στοιχείων, τα οποία εν δυνάμει αποτελούν πρόσθετη εμπράγματη εξασφάλιση του δανείου.

Το τέταρτο στάδιο αφορά, εκ μέρους των τραπεζών, στην πρόταση κατάλληλων λύσεων για την περίπτωση του κάθε δανειολήπτη. Σε συνεργάσιμους δανειολήπτες, προτείνονται μία ή περισσότερες εναλλακτικές λύσεις για την εξυπηρέτηση του δανείου, ωστόσο, στην περίπτωση που δε συμφωνηθεί καμία εξ’ αυτών, η τράπεζα προχωρά σε οριστική διευθέτηση, είτε με εθελοντική παράδοση ακινήτων στην τράπεζα, είτε με μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου και μετατροπή του δανείου σε μίσθωμα, είτε με εθελοντική εκποίηση ή συμφωνία για πλειστηριασμό. Αν δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία, η τράπεζα οφείλει να προχωρήσει σε ολική διαγραφή της οφειλής.

Στο πέμπτο στάδιο, αφορά στη διαδικασία εξέτασης ενστάσεων, για όσους δανειολήπτες χαρακτηρίζονται ως μη συνεργάσιμοι, δηλαδή αυτοί που αρνούνται να παρέχουν στοιχεία, με τις τράπεζες να κινούν διαδικασίες πλειστηριασμού.

Η τράπεζα υποχρεούται όπως ενημερώσει το δανειολήπτη εντός δεκαπενθημέρου, μεταξύ άλλων, σχετικά με το χρονοδιάγραμμα του πλειστηριασμού, τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι εγγυητές του, καθώς επίσης και για το ενδεχόμενο αποκλεισμού του από τη δυνατότητα υπαγωγής στο Νόμο Κατσέλη.

Στο σημείο αυτό, ο δανειολήπτης διατηρεί δικαίωμα υποβολής ένστασης κατά της απόφασης της τράπεζας.