Παραβάσεις στη νέα φορολογική νομοθεσία

Σε σειρά διευκρινήσεων προχώρησε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, αναφορικά με τα επιβαλλόμενα πρόστιμα σε μία σειρά παραβάσεων, όπως αυτά προκύπτουν από τις τελευταίες αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία

Παραβάσεις για ανακριβή ΦΠΑ ή ελλιπή στοιχεία διακίνησης

Σύμφωνα με την ισχύουσα τροπολογία από τις 07/06/2017, ενσωματώνονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ) παραβάσεις και πρόστιμα για τη μη έκδοση, την ανακριβή έκδοση ή τη λήψη παραστατικών που αφορούν πράξεις που δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ, επιβάλλεται πρόστιμο 500 ή 1.000 ευρώ ανά φορολογικό έλεγχο, αναλόγως αν τηρούνται απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία.

Σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται πράξεις που διενεργούνται από επαγγελματίες εντός της χώρας, χωρίς δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ εισροών (γιατροί, ασφαλιστές, φροντιστήρια), από μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες που εντάσσονται στα ειδικά καθεστώτα καταβολής του φόρου όπως αλιείς, ιππήλατα οχήματα, ταξιδιωτικά πρακτορεία και μεταχειρισμένα αγαθά. Επιπλέον αναφέρονται περιπτώσεις που υπόκεινται στα άρθρα απαλλαγών, όπως η παράδοση αγαθών σε άλλο κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα τιμολόγια αγοράς, οι τίτλοι κτήσης κλπ.

Για παραβάσεις που αφορούν στη διακίνηση αποθεμάτων χωρίς την ύπαρξη παραστατικών στοιχείων διακίνησης (δελτίο αποστολής, συνοδευτικό στοιχείο διακίνησης αποθεμάτων, έγγραφο διακίνησης μη τιμολογηθέντων αποθεμάτων, συγκεντρωτικό δελτίο διακίνησης, κλπ), επιβάλλεται το πρόστιμο των 500 ή 1.000 ευρώ ανάλογα με το εάν τηρούνται απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία, ανά φορολογικό έλεγχο. Διακίνηση αποθεμάτων χωρίς την ύπαρξη παραστατικών στοιχείων διακίνησης, συνιστά ακόμη και η μη αναγραφή στο στοιχείο διακίνησης του συνόλου των διακινούμενων ειδών αποθεμάτων, καθώς και η μη αναγραφή της συνολικής ποσότητας για κάθε είδος. Ακόμη, σημειώνεται ότι δεν προκύπτει έκδοση παραστατικού διακίνησης στην περίπτωση κατά την οποία εκδίδεται άμεσα το παραστατικό πώλησης, το οποίο και αποτελεί το έγγραφο διακίνησης και συνοδεύει τα αποθέματα κατά τη διακίνηση αυτών.

Τέλος αναφέρονται επιπλέον περιπτώσεις, στις οποίες η μη συμμόρφωση του επαγγελματία αποτελεί παράβαση, ήτοι η μη εξόφληση από τον αγοραστή αγαθών, υπηρεσιών ή φορολογικών στοιχείων συνολικής αξίας 500 ευρώ με χρήση πιστωτικής, χρεωστικής ή προπληρωμένης κάρτας ή άλλων ηλεκτρονικών τρόπων πληρωμής όπως τραπεζικό έμβασμα ή μέσω λογαριασμού πληρωμών, όπου το πρόστιμο είναι 100 ευρώ για κάθε παράβαση.

Παραβάσεις στη λειτουργία Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών (ΦΗΜ)

Στις αλλαγές του νομοθετικού πλαισίου προστίθενται παραβάσεις και τα αντίστοιχα πρόστιμα για τη με οποιονδήποτε τρόπο επέμβαση στη λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών (ΦΗΜ), για την έκδοση στοιχείων λιανικής πώλησης χωρίς τη χρήση ή με τη χρήση μη εγκεκριμένου ΦΗΜ, καθώς και για την έκδοση δελτίων και αποδείξεων από το Ολοκληρωμένο Σύστημα Ελέγχου Εισροών - Εκροών, χωρίς τη χρήση εγκεκριμένου μοντέλου μηχανισμού σήμανσης. Οι συγκεκριμένες διατάξεις εφαρμόζονται για παραβάσεις που διαπιστώθηκαν από την 01/01/2016, ανεξαρτήτως του πότε διαπράχθηκαν καθώς και για υποθέσεις για τις οποίες δεν είχαν εκδοθεί οι οριστικές πράξεις επιβολής προστίμου μέχρι τις 03/08/2016.

Για παραβάσεις που αφορούν στην παραβίαση ή παραποίηση ή επέμβαση με οποιονδήποτε τρόπο στην λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες αποφάσεις περί τεχνικών προδιαγραφών, καθώς και τις σχετικές αποφάσεις της αρμόδιας Επιτροπής καταλληλότητας ΦΗΜ επιβάλλεται πρόστιμο 5.000 ευρώ, όταν υπαίτιος της παράβασης είναι ο χρήστης ή ο κάτοχος ΦΗΜ, 10.000 ευρώ, όταν υπαίτιος της παράβασης είναι η επιχείρηση μεταπώλησης ή τεχνικής υποστήριξης που έχει εξουσιοδοτηθεί για την παροχή υπηρεσιών συντήρησης και επισκευής ΦΗΜ και 20.000 ευρώ, όταν υπαίτιος της παράβασης είναι η επιχείρηση που έχει λάβει, από την αρμόδια Επιτροπή, έγκριση λογισμικού (software) και υλισμικού (hardware).

Για παραβάσεις που αφορούν στην έκδοση στοιχείων λιανικής πώλησης χωρίς τη χρησιμοποίηση εγκεκριμένου φορολογικού μηχανισμού επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά φορολογικό έλεγχο. Διευκρινίζεται ότι η έκδοση στοιχείων από εγκεκριμένο αλλά μη δηλωμένο φορολογικό μηχανισμό δεν εμπίπτει στην εφαρμογή των προαναφερομένων διατάξεων. Το ίδιο ισχύει και για παραβάσεις που αφορούν στην έκδοση δελτίων και αποδείξεων από το Ολοκληρωμένο Σύστημα Ελέγχου Εισροών - Εκροών, χωρίς τη χρήση εγκεκριμένου μοντέλου μηχανισμού σήμανσης.

Εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικών στοιχείων και μη διαφύλαξη θεωρημένων βιβλίων

Στην εγκύκλιο ορίζεται σαφώς ότι κάθε μεταβολή στις καταστάσεις φορολογικών στοιχείων πελατών – προμηθευτών από την 01/01/2014 και μετά, η οποία πραγματοποιείται μετά την εκπνοή προθεσμίας υποβολής τους, το πρόστιμο των 100 ευρώ που προβλέπεται επιβάλλεται για κάθε εκπρόθεσμη δήλωση, ανεξάρτητα από το πλήθος των μεταβαλλόμενων στοιχείων. Δεδομένου ότι η υποχρέωση υποβολής των υπόψη καταστάσεων, που αφορούν περιόδους από 01/01/2014 και μετά είναι τριμηνιαία, επιβάλλεται ξεχωριστό πρόστιμο για κάθε εκπρόθεσμη υποβολή εκάστου τριμήνου, έστω και εάν συμπίπτει η καταληκτική ημερομηνία εμπρόθεσμης υποβολής τους.

Αναφορικά με την επιβολή ή μη κυρώσεων στις περιπτώσεις μη διαφύλαξης των αχρησιμοποίητων θεωρημένων βιβλίων και στοιχείων, παρέχονται οι ακόλουθες οδηγίες και διευκρινίσεις:

Τα λογιστικά αρχεία (βιβλία και στοιχεία), οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί, οι φορολογικές μνήμες και τα αρχεία που δημιουργούν οι φορολογικοί μηχανισμοί πρέπει να διαφυλάσσονται κατ' ελάχιστον για διάστημα πέντε ετών από τη λήξη του αντίστοιχου φορολογικού έτους εντός του οποίου υπάρχει η υποχρέωση υποβολής δήλωσης ή εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, έως ότου παραγραφεί το δικαίωμα έκδοσης από τη Φορολογική Διοίκηση πράξης προσδιορισμού του φόρου, ή έως ότου τελεσιδικήσει η απαίτηση της Φορολογικής Διοίκησης σε συνέχεια διενέργειας φορολογικού ελέγχου ή έως ότου αποσβεστεί ολοσχερώς η απαίτηση λόγω εξόφλησης.

Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις για τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα ορίζεται ότι το σύνολο των τηρούμενων λογιστικών αρχείων διαφυλάσσεται για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από πέντε έτη από τη λήξη της περιόδου και το χρόνο που ορίζεται από άλλη νομοθεσία. Η εν λόγω υποχρέωση καλύπτει τα τηρούμενα λογιστικά αρχεία που έχουν χρησιμοποιηθεί και μόνο, όπου ο χρόνος διαφύλαξής τους καθορίζεται από το φορολογικό έτος που αυτά αφορούν. Συνεπώς, τόσο τα χρησιμοποιηθέντα στοιχεία, τα οποία τεκμηριώνουν τις συναλλαγές, όσο και τα χρησιμοποιηθέντα βιβλία, στα οποία απεικονίζονται οι συναλλαγές, πρέπει να διαφυλάσσονται στον οριζόμενο χρόνο, προκειμένου να είναι εφικτός ο έλεγχος και η εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.

Η μη συμμόρφωση του φορολογούμενου με τις διατάξεις περί διαφύλαξης αρχείων συνιστά παράβαση που αποφέρει πρόστιμο 2.500 ευρώ. Η απώλεια ή η μη διαφύλαξη των μη χρησιμοποιηθέντων θεωρημένων βιβλίων και στοιχείων δεν αποτελεί παράβαση, επομένως, για την απώλεια ή τη μη διαφύλαξη αυτών δεν επιβάλλονται κυρώσεις, εκτός εάν αποδειχθεί ότι αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί. Επισημαίνεται ότι ο τρόπος απόδειξης ότι τα θεωρημένα βιβλία και στοιχεία έχουν χρησιμοποιηθεί ή όχι, ανάγεται στην αρμοδιότητα του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. και των αρμοδίων ελεγκτικών οργάνων, οι οποίοι δύνανται να το εξετάζουν με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο (όπως από τις καταχωρήσεις στα βιβλία, τις καταστάσεις πελατών, προμηθευτών, στοιχεία που θα προσκομίσει ο υπόχρεος, κλπ).

Τέλος, τονίζεται ότι κατά τη διακοπή των εργασιών επιχειρηματικής δραστηριότητας (είτε πρόκειται για εμπρόθεσμη είτε για εκπρόθεσμη διακοπή) δεν υπάρχει υποχρέωση προσκόμισης για επίδειξη στη Δ.Ο.Υ. των αχρησιμοποίητων θεωρημένων στοιχείων, δεδομένου ότι δεν υφίσταται πλέον υποχρέωση ακύρωσης των στοιχείων αυτών κατά τη διακοπή των εργασιών επιχείρησης. Σε ότι αφορά λοιπές περιπτώσεις παρατυπιών στην τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων (όπως η εκπρόθεσμη ενημέρωση βιβλίων, η μη εμπρόθεσμη ενημέρωση βιβλίων, η εκπρόθεσμη έκδοση στοιχείων, η μη καταχώρηση στα βιβλία στοιχείου ή στοιχείων, η μη παρακολούθηση της λογιστικής ή της φορολογικής βάσης κάποιου στοιχείου εσόδου, εξόδου, κλπ.), δεν θεμελιώνεται παράβαση και δεν επιβάλλονται πρόστιμα.

Μη διαφύλαξη βιβλιαρίου συντήρησης και επισκευών

Σύμφωνα με την εγκύκλιο ο κάτοχος/χρήστης ΦΗΜ είναι υπεύθυνος για τη φύλαξη του Βιβλίου Συντήρησης του ΦΗΜ τη σφράγιση και ενημέρωσή του από κάθε τεχνικό (πιστοποιημένο ή μη) που επεμβαίνει στο Hardware ή το Software του ΦΗΜ καθώς και την άμεση παράδοσή του στα ελεγκτικά όργανα αν και όταν αυτό ζητηθεί. Το βιβλιάριο Συντήρησης και Επισκευών, δεν αποτελεί λογιστικό αρχείο, ούτε αρχείο που δημιουργούν οι ΦΗΜ, ούτε δήλωση πληροφοριακού χαρακτήρα, οπότε η διαφύλαξή του δεν κατονομάζεται στις περιπτώσεις των παραβάσεων για την επιβολή των σχετικών κυρώσεων. Επομένως, δεν επιβάλλονται κυρώσεις για τη μη διαφύλαξη αυτού, όταν η διάπραξη (διαπίστωση απώλειας ή δήλωση απώλειας) ανάγεται σε περιόδους από 1.1.2016 και μετά. Διευκρινίζεται όμως ότι η μη ανταπόκριση του φορολογούμενου σε αίτημα της φορολογικής αρχής για προσκόμιση του βιβλιαρίου Συντήρησης και Επισκευών, συνιστά παράβαση για μη ανταπόκριση σε αίτημα της Φορολογικής Διοίκησης για παροχή πληροφοριών ή στοιχείων και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις.