Η πανδημία του κορωνοϊού οδηγεί σε αλλαγή παραγωγικού μοντέλου ανάπτυξης στην Κρήτη; Τελειώνει η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού

Πολλές φορές πολύ σημαντικές ειδήσεις  περνούν απαρατήρητες επειδή απλά δεν εξάπτουν τη φαντασία των αναγνωστών ή επειδή δε φαίνεται να έχουν άμεσο αντίκτυπο. Μία τέτοια είδηση είναι η πρωτοβουλία για διαμόρφωση νέου παραγωγικού μοντέλου για την ανάπτυξη της Κρήτης της επόμενη δεκαετία.

Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε τα πάνω – κάτω και έκανε ξεκάθαρο σε όλους πόσο εύθραυστη είναι η απόλυτη εξάρτηση της οικονομίας από έναν τομέα που δεν μπορεί να παράγει σταθερά έσοδα και επηρεάζεται εύκολα από συγκυρίες και γεγονότα, όπως είναι οι πανδημίες.

Η πρωτοβουλία πάρθηκε από τον Πρόεδρο του Επιμελητηρίου Χανίων κ. Αντώνη Ροκάκη στις 29 Ιουνίου. Στάλθηκε σχετική επιστολή προς τους Προέδρους των Επιμελητηρίων της Κρήτης που δείχνουν θετικοί σε μία τέτοια συζήτηση.

Ο στόχος είναι η από κοινού “διαμόρφωση των όρων συγκρότησης περιφερειακής επιτροπής διεθνώς καταξιωμένων και εξειδικευμένων επιστημόνων και προσωπικοτήτων της Οικονομίας και της Επιχειρηματικότητας με αποστολή την επεξεργασία και εισήγηση του νέου Παραγωγικού Μοντέλου για την Ανάπτυξη της Κρήτης την επόμενη δεκαετία 2020-2030”.

Τώρα, όλα αυτά μοιάζουν κάπως βιαστικά με κάποιους να αναρωτιούνται αν είναι τόσο επείγουσες οι συνθήκες έτσι ώστε να αναζητούμε άμεσα ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Χθες ο κ. Μανώλης Ψαρουδάκης, Αντιπρόεδρος της ΕΣΕΕ και του Επιμελητηρίου Ρεθύμνης σκιαγράφησε την πραγματικότητα όπως αποτυπώνεται στον τόπο μας.

Όπως αναφέρει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, οι διεθνείς αφίξεις μπορεί να μειωθούν εντός του 2020 μέχρι και 80% με την  ελληνική οικονομία να είναι μία χώρα που θα δεχθεί από τα πιο ισχυρά πλήγματα παγκοσμίως.

Ο τουρισμός δημιουργεί περίπου το 1/5 του συνολικού εισοδήματος προσφέροντας παράλληλα πλήθος θέσεων εργασίας. Γύρω από τον τουρισμό αναπτύσσεται ένας ζωντανός οργανισμός μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας ο οποίος αναπτύσσει σχέσεις συνέργειας με τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, και ειδικότερα με τις υπηρεσίες (π.χ. διασκέδαση, ψυχαγωγία και μεταφορές) αλλά και με το εμπόριο, αναφέρει στο άρθρο του ο κ. Ψαρουδάκης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) για το πρώτο τετράμηνο του 2020 (Ιανουάριος – Απρίλιος 2020) η τουριστική κίνηση μειώθηκε κατά 36.1% ενώ τα έσοδα κατέγραψαν πτώση της τάξης του 51.4% για την ίδια περίοδο. Το στοιχείο αυτό δείχνει την υστέρηση που αναμένεται να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία για το 2020.

Όπως σημειώνει ο κ. Ψαρουδάκης, υπάρχει όμως και άλλη μία τάση που αποτυπώνει μια πιθανή νέα πραγματικότητα. Το διεθνές εμπόριο ως ένα βαθμό απο-παγκοσμιοποιείται.

Οι φωνές του προστατευτισμού ενισχύονται ενώ νομοσχέδια και πρακτικές, όπως για παράδειγμα το “Buy American” (αγοράστε αμερικάνικα προϊόντα) στις ΗΠΑ, που παρέχουν κίνητρα στις επιχειρήσεις να προμηθεύονται τα προϊόντα τους από εγχώριους προμηθευτές είναι χαρακτηριστικά της στροφής προς μια προστατευτική λογική σε σχέση με τις εμπορικές συναλλαγές.

Οι απόψεις περί της υπερβολικής έκθεσης των επιχειρήσεων στις παγκόσμιες αλυσίδες logistics είναι χαρακτηριστικές της αμφισβήτησης στη διεθνοποίηση της παραγωγής και την άνοδο των διεθνών συναλλαγών.

Ο αρνητικός αντίκτυπος των της πανδημίας στις εξαγωγές είναι σημαντικός. Ήδη, για την ελληνική οικονομία καταγράφει σημαντική πτώση των εξαγωγών κατά -30.6% μεταξύ Απριλίου 2020 και Απριλίου 2019.

Αλλά το συγκεκριμένο στοιχείο αποτυπώνει και το εξής, ότι ένα σημαντικό απόθεμα της παραγωγής παραμένει εντός χώρας αναδεικνύοντας τη σημασία των εμπορικών επιχειρήσεων στη διανομή του.

Το βέβαιο είναι ότι η ύφεση δε θα χτυπήσει στον ίδιο βαθμό όλες τις περιοχές της χώρας. Ο τουρισμός αποτέλεσε σανίδα σωτηρίας για την Κρήτη στην προηγούμενη 10ετή οικονομική κρίση μεταξύ 2008 – 2018 μειώνοντας τις συνέπειες σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας. Τώρα όμως, επειδή ο τουρισμός είναι από τους τομείς που δέχονται ισχυρότατο πλήγμα από τις νέες συνθήκες που έχει διαμορφώσει η πανδημία, μετατρέπεται σε πρόβλημα που αναμένεται να μεγενθύνει τις συνέπειες της κρίσης σε περιφέρειες που έχουν μεγάλη εξάρτηση για το ΑΕΠ τους από τον τουρισμό. Μία τέτοια περιοχή είναι οπωσδήποτε η Κρήτη όπου περίπου το 50% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας εξαρτάται από τον τουρισμό.

Γι’ αυτό είναι και επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια στο οποίο μοντέλο, η εξάρτηση από τον τουρισμό δε θα είναι τόσο μεγάλη.

Στον πυρήνα αυτού του νέου μοντέλο μπορεί να είναι η μικρομεσαία επιχείρηση, που δημιουργεί και τις περισσότερες θέσεις εργασίας λειτουργώντας έτσι ως παράγοντας κοινωνικής “ανθεκτικότητας και σταθερότητας”.

Σημαντικές είναι και οι προτάσεις που αποτυπώνονται από τον κ. Ψαρουδάκη σε σχέση με το τι πρέπει να εμπεριέχει αυτό το νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Όπως αναφέρεται στο κείμενο απαιτείται:

Στήριξη του Αγροτικού τομέα για τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, προτυποποίηση της παραγωγής και δημιουργία προϊόντων με διακριτή ταυτότητα.

Στήριξη της Μεταποίησης ώστε να ξεπεράσει τα απανωτά σοκ (αποβιομηχάνιση της Χώρας λόγω των εξελίξεων των τελευταίων 30 ετών, μνημόνια, έλλειψη επενδύσεων σε έρευνα και τώρα πρόσφατα έλλειψη ζήτησης λόγω πανδημίας). Χρειάζεται συνεπώς άμεση στήριξη για να διατηρήσει ένα ελάχιστο επίπεδο παραγωγής ούτως ώστε να παραμείνει στον αέρα, και αργότερα σημαντική υποστήριξη για σχετικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού καθώς και Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D).

Στήριξη του εμπορίου, του μεγάλου παρόχου απασχόλησης και ταυτόχρονα του μεγάλου χαμένου των τελευταίων ετών, με στόχο να μην χάσει το αεροσκάφος της ψηφιακής εποχής και να επιτελέσει τον φυσικό του ρόλο που είναι ο συνδετικός κρίκος στην δημιουργία αλυσίδων αξίας

Στήριξη συνεργιών: απαιτείται κατ΄ ελάχιστον να επιτύχουμε Ι.  ενδυνάμωση της σχέσης Τουρισμού – Εστίασης – Αγροδιατροφικού τομέα, προς όφελος της τοπικής μας παραγωγής και ΙΙ.  ενίσχυση της αλυσίδας Αξίας μεταξύ Παραγωγής, Μεταποίησης και Εμπορίου. Σκοπός: η υποστήριξη της εγχώριας παραγωγής και η σύνδεσή της με την κατανάλωση.

Ενίσχυση συνεργασιών του επιχειρείν του νησιού μας με Ακαδημαϊκά Ιδρύματα και Ερευνητικά Ινστιτούτα της Κρήτης, με σκοπό τη συμβολή τους όχι μόνο στην παραγωγή έρευνας και γνώσης αλλά και στην εκπαίδευση και την παροχή τεχνογνωσίας προσαρμογής, στους τομείς του ψηφιακού μετασχηματισμού, της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και της κυκλικής οικονομίας.

Οι αριθμοί αφίξεων και τουριστικών εσόδων που πέτυχαμε επί σειρά ετών στο τουριστικό μας μοντέλο, αυτοί θα περάσουν αρκετά χρόνια ώστε να καταστούν ξανά επιτεύξιμοι. Απαιτείται συνεπώς η στροφή μας σε ένα άλλο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, με περισσότερη έμφαση στον τουρισμό υπαίθρου, τον εναλλακτικό και αειφόρο τουρισμό, αξιοποιώντας την κρητική ύπαιθρο που, και περιέχει πλείστα όσα ελκυστικά για αυτό τον σκοπό στοιχεία, και αφετέρου παρέχει ένα στοιχείο που πιστεύω ότι θα εκτιμάμε προσεχώς ολοένα και περισσότερο: την υγειονομική ασφάλεια.

Η πανδημία του κορωνοϊού έκανες εμφανείς τους κινδύνους που δημιουργούνται από τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και μπορεί να αποτελέσει το αναγκαίο ταρακούνημα που χρειαζόμασταν όλοι ώστε να προχωρήσουμε στον εξορθολογισμό που τόσο έχουμε ανάγκη στη λειτουργία της οικονομίας του τόπου.

Μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία ώστε η Κρήτη να σταθεί πιο δυνατή στα πόδια της.

Αρκεί να γίνουν τα σωστά βήματα που θα βασίζονται στην καλή λογική.