Εκτιμήσεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2021 και το 2022

Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ σε συνεργασία με το Levy Economics Institute του Bard College ΝΥ παρουσιάζουν τις εκτιμήσεις τους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2021 και το 2022.

Σύμφωνα με τα εμπειρικά ευρήματα, η οικονομική μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με το βασικό σενάριο της ανάλυσης, εκτιμάται ότι θα είναι 3,4% το 2021 και 4,9% το 2022. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η ελληνική οικονομία δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στο προ πανδημίας επίπεδο του ΑΕΠ αν δεν υπάρξουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις.

Εξετάστηκαν δύο σενάρια οικονομικής πολιτικής. Το ένα δίνει έμφαση στην ανάκαμψη της οικονομίας μέσω των δημόσιων επενδύσεων και της απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το άλλο μέσω της εφαρμογής ενός προγράμματος εγγυημένης απασχόλησης που στοχεύει στην ουσιαστική μείωση της ανεργίας. Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο χρόνος απορρόφησης και ο όγκος των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το μέγεθος του προγράμματος εγγυημένης απασχόλησης είναι σημαντικές προσδιοριστικές παράμετροι της δυναμικής της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.

Η επίπτωση της νόσου COVID-19 στον τουρισμό

Ενώ το 2020 οι πραγματικές εξαγωγές προϊόντων αυξήθηκαν και οι εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών μειώθηκαν, η υποχώρηση των εξαγωγών υπηρεσιών ήταν συγκριτικά τόσο μεγάλη, που οδήγησε στην πτώση του ΑΕΠ της χώρας. Η εξέλιξη αυτή υποδεικνύει τη μεγάλη εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), το ταξιδιωτικό ισοζύγιο μειώθηκε κατά 77,2%. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται περισσότερο στη μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων(76,2%) παρά στην πτώση των ταξιδιωτικών πληρωμών (71,1%). Η ετήσια μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων ήταν αποτέλεσμα της μείωσης του αριθμού των τουριστών από την αλλοδαπή κατά 78,2% και της υποχώρησης του μέσου κόστους ανά διανυκτέρευση κατά 10 ευρώ ή 12,4%. Ειδικότερα, το μέσο κόστος ανά ταξίδι αυξήθηκε κατά 9,1%, ενώ η μέση διάρκεια παραμονής αυξήθηκε στις εννέα διανυκτερεύσεις (αύξηση24,6%). Παρ’ όλα αυτά, ο συνολικός αριθμός των διανυκτερεύσεων το 2020 μειώθηκε κατά 72,9%. Τέλος, σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία, τον Φεβρουάριο του 2021 το ταξιδιωτικό ισοζύγιο εμφάνισε πλεόνασμα ύψους 8 εκατ. ευρώ, όταν τον ίδιο μήνα του 2020 το πλεόνασμα ήταν ίσο με 71 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στην εκτίμηση της επίπτωσης της νόσου COVID-19 στον ελληνικό τουρισμό, αφού η Ελλάδα είναι ένα από τα λίγα κράτη-μέλη της Ε.Ε. που δεν έχει αναπτύξει το σύστημα των Δορυφόρων Λογαριασμών Τουρισμού (ΔΛΤ) που θα επέτρεπε μια ακριβή εκτίμηση για το ύψος της τουριστικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας και του τουριστικού ΑΕΠ στην ελληνική οικονομία. Με βάση τις πιο κοινές εκτιμήσεις η συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 10% και 30% ή ακόμα υψηλότερα. Η πρακτική που συνήθως ακολουθείται για την εκτίμηση της συμβολής του τουρισμού στην ελληνική οικονομία είναι να διαιρείται η εγχώρια τουριστική δαπάνη με το ΑΕΠ της οικονομίας. Με βάση αυτή την πρακτική, το 2019 η συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία ήταν της τάξης του 10%. Όμως, η πρακτική αυτή, η οποία χρησιμοποιούνταν πριν από την εξέλιξη του συστήματος ΔΛΤ, θεωρείται πλέον προβληματική αφού υπερεκτιμά τη συμβολή του τουρισμού στην οικονομική δραστηριότητα. Πράγματι, η εγχώρια τουριστική δαπάνη περιλαμβάνει, για παράδειγμα, και κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων, τα οποία προφανώς δεν περιλαμβάνονται στο ΑΕΠ της οικονομίας. Επιπλέον, η μεθοδολογία αυτή δεν λαμβάνει υπόψη τις ενδιάμεσες αναλώσεις που χρησιμοποιούνται για να παραχθεί το τουριστικό προϊόν που απαιτείται για την κάλυψη της τουριστικής ζήτησης, οι οποίες προφανώς συμπεριλαμβάνουν και εισαγόμενες εισροές. Συνεπώς, η έκφραση των τουριστικών δαπανών ως ποσοστού του ΑΕΠ δεν αποτελεί κατάλληλο εργαλείο για την εκτίμηση της συμβολής του τουρισμού στην οικονομία.

Τέλος, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Eurobank, τα τουριστικά έσοδα δεν προβλέπεται να ανακάμψουν στο επίπεδο του 2019 πριν το 2024. Η εκτίμηση για το 2021 είναι ότι θα ανέλθουν στα 7,3 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 40,3% των εσόδων του 2019, ενώ το 2024 θα είναι ίσα με 15,8 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 87,1% των εσόδων του 2019. Σημειώνεται ότι τα τουριστικά έσοδα του 2019 ήταν 18,2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, υπάρχει και ένα αισιόδοξο σενάριο, κατά το οποίο τα τουριστικά έσοδα το 2021 θα ανέλθουν στα 10,1 δισ. ευρώ (55,7% των εσόδων του 2019) και το 2024 θα ξεπεράσουν το επίπεδο του 2019, αγγίζοντας τα 19,3 δισ. ευρώ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού έχει επίσης προβεί στην εκτίμηση δύο σεναρίων για το 2021, με υπαρκτό το ενδεχόμενο ανάκαμψης των διεθνών ταξιδιών το β’ εξάμηνο, υποθέτοντας ότι θα υπάρξει άρση των περιορισμών ταξιδιών, επιτυχής εφαρμογή των εμβολιαστικών προγραμμάτων και εισαγωγή εναρμονισμένων πρωτοκόλλων. Στο πρώτο σενάριο εκτιμάται ότι θα υπάρξει ανάκαμψη τον Ιούλιο του 2021, με τις τουριστικές αφίξεις να αυξάνονται κατά 66,1% σε σχέση με το ιστορικό χαμηλό του 2020. Στο δεύτερο εναλλακτικό σενάριο εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη τον Σεπτέμβριο, με αύξηση των αφίξεων κατά 22% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση οι αφίξεις θα είναι κατά 67% χαμηλότερες από το επίπεδο του 2019.